DİVAN-I HÜMAYUN’UN ÖZELLİKLERİ
– En üst düzeyde yönetim örgütüdür.
– En üst düzeyde mahkemedir.
– Günümüzdeki bakanlar kurulunun işlevlerine sahiptir.
– Padişahlara ülke yönetiminde yardımcı olan bir danışma meclisidir.
– Üyelerini padişah atar.
– Sarayda, Kubbealtı denilen yerde toplanırdı.
– Başkanı Fatih’e kadar padişah, Fatih’ten sonra sadrazamdır.
– Padişahlar, sadrazamın başkanlığındaki Divan toplantılarını Kasr-ı Adl olarak adlandırılan bölümden takip ederlerdi.
– Divan kararları, padişaha Arz Odası’nda sunulurdu.
– Divan kararları, Mühimme Defteri’ne yazılırdı.
♦ Divan teşkilatı Sasanilerle başladı. Divan, İslamiyet öncesindeki Kurultaya benzer. Selçuklular zamanında Divan-ı Adl ve Divan-ı Mezalim olarak isimlendirildi. Osmanlı Devleti’nde ilk Divan, Orhan Bey zamanında oluşturuldu. II. Mahmut döneminde Divan kaldırılarak bakanlıklar (nazırlıklar) kuruldu.
TOPLANIŞ AMACINA GÖRE DİVAN ÇEŞİTLERİ
Divan-ı Hümayun : Devlet işlerini görüşmek üzere Kubbealtı denen yerde haftanın belirli günlerinde toplanırdı.
Galebe Divanı : Dışarıdan gelen elçilerin karşılanması ve ulufelerin dağıtımı sırasında toplanırdı.
Ayak Divanı : Saray kapısı önünde halk ya da padişahın isteğiyle toplanırdı.
Harp Divanı : Savaşlardan önce toplanırdı.
İkindi Divanı : Osmanlı Devletinde Divan-ı Hümayun’un düzenli toplantılarının dışında sadrazamın başkanlığında kurulan divandır. Sadrazamlar burada bitirilemeyen veya padişaha arza lüzum görülmeyen işleri kendi konaklarında divan toplamak suretiyle hâllederlerdi.
