Basınç alanlarının yıllık harekete bağlı olarak yer değiştirmesi nedeniyle yıl içinde yön değiştirerek esen rüzgarlara mevsimlik (devirli) rüzgarlar denir. Bu rüzgarlar genel olarak Muson rüzgarları olarak da bilinirler. Muson rüzgarlarının oluşumunda, Dünya’nın yıllık hareketi ve eksen eğikliği ile karaların ve denizlerin farklı ısınma özellikleri etkili olmuştur.
a. Yaz Musonları
- Yaz aylarında, denizler yavaş ve az bir ısınma gerçekleştirdikleri için termik yüksek basınç alanı oluştururlar. Karalar ise hızlı ve aşırı ısınma sonucu termik alçak basınç alanı haline gelirler. Bu nedenle denizden karaya doğru nemli yaz musonları eser.
- Genelde, Asya Kıtası kıyılarında, yüksek ve kıyıya paralel uzanan Himalaya Dağları’na çarpan yaz musonları, yamaç yağışlarına yol açarlar.
- Yaz musonları; Hint Okyanusu ile Güney Asya arasında, Hint Okyanusu ile Doğu Afrika arasında, Büyük Okyanus ile Doğu Asya arasında, Batı Afrika ile Gine Körfezi arasında, Kuzey Amerika ve Meksika Körfezi arasında etkilidir.
- Yıllık toplam 12.000 mm yağış ile dünyanın en çok yağış alan yeri olan Hindistan’ın Assam eyaletindeki Çerapunçi İstasyonu, bu bölgede yer alır.
b. Kış Musonları
- Kış aylarında, karalar hızlı ve çok soğudukları için termik yüksek basınç alanı oluştururlar. Denizler ise yavaş ve az soğuma sonucu termik alçak basınç alanı haline gelirler. Bu nedenle karadan denize doğru yer yer soğuk olan kuru ve serin kış musonları eser.
- Kuru olan kış musonları denizler üzerinden geçerek bir karaya ulaşırlarsa yağış bırakabilirler. Bu nedenle okyanuslardaki adalar ve yarımadalar dışında kalan alanlarda kurak hava koşulları hakimdir.
- Kış musonları ile yağış alan yerler arasında Endonezya adalarının bir kısmı, Avustralya’nın kuzeyi, Afrika’nın doğu kesimindeki Madagaskar adası ve Japon adalarının batı kesimleri sayılabilir.
Muson rüzgarlarının görüldüğü bölgeler:
- Asya’nın güneydoğusu (Hindistan, Bangladeş, Myanmar, Tayland, Malezya)
- Afrika’nın doğusu (Kenya, Somali, Madagaskar)
- Avustralya’nın kuzeyi
- Kuzey Amerika’nın güneybatısı (Arizona, Kaliforniya)
ümit
Bence diğer rüzgarlara göre daha basit