Estetik ve sanat felsefesinin en temel problemlerinden biri, “Güzellik nesnel midir, öznel midir?” ve “Ortak bir estetik yargıya ulaşılabilir mi?” sorularıdır. Bu problem, iki ana karşıt görüşü ortaya çıkarır. Birinci görüşe göre, **ortak estetik yargılar mümkündür**. Bu görüşü savunanlar, güzelliğin nesnel bir nitelik olduğunu ve herkesin üzerinde uzlaşabileceği evrensel estetik ölçütlerin bulunduğunu iddia ederler. Bu yaklaşımın önemli temsilcilerinden **Platon**, güzelliğin duyu dünyasının ötesinde, aklın kavrayabileceği bir “idea” olduğunu savunur. **Immanuel Kant** ise, güzellik yargısının öznel bir deneyim olmasına rağmen, bu yargıda evrensel bir geçerlilik iddiası taşıdığını belirtir. Diğer bir görüş ise, **ortak estetik yargıların mümkün olmadığını** savunur. Bu yaklaşım, güzelliğin tamamen kişisel bir zevk meselesi olduğunu ileri sürer. Bu görüşe göre, estetik yargılar, bireyin duygularına, tecrübelerine veya içinde yaşadığı kültürün normlarına bağlıdır. Bu nedenle, herkesin üzerinde uzlaşabileceği mutlak bir güzellik ölçütü yoktur. Bu tartışma, sadece sanat eserlerini değil, aynı zamanda insanın algı, değer ve duygu dünyasını da merkeze alır.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi, estetik ve sanat felsefesinin güzellik hakkındaki en temel problemidir?

A) Güzellik, bir sanat eserinde mi, yoksa doğada mı bulunur?
B) Güzellik kavramı, ahlaki yargılarla nasıl ilişkilidir?
C) Güzellik nesnel midir, yoksa öznel midir?
D) Güzellik, evrenin bir amacı mıdır?
E) Güzellik, bilimin bir konusu olabilir mi?

Çözüm:
Estetiğin en temel problemi, güzelliğin nesnel ve mutlak bir nitelik mi, yoksa tamamen kişisel ve öznel bir deneyim mi olduğunu sorgulamaktır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 2:

“Güzellik, nesnenin kendisinde bulunan evrensel ve mutlak bir niteliktir.” görüşü aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine aittir?

A) Estetik Görecelik
B) Estetik Subjektivizm
C) Estetik Nihilizm
D) Estetik Objektivizm
E) Estetik Pragmatizm

Çözüm:
Estetik Objektivizm, güzelliğin, bakan kişiden bağımsız olarak, sanat eserinin veya nesnenin kendisinde bulunan bir özellik olduğunu savunur.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 3:

“De gustibus non est disputandum” (“Zevkler ve renkler tartışılmaz.”) sözü, aşağıdaki görüşlerden hangisini en iyi ifade eder?

A) Ortak estetik yargıların mümkün olduğunu.
B) Güzelliğin nesnel olduğunu.
C) Estetik yargıların tamamen kişisel ve öznel olduğunu.
D) Sanatın fayda sağladığını.
E) Güzelliğin ahlaki bir boyutu olduğunu.

Çözüm:
Bu ifade, estetik yargıların tamamen kişisel zevklere dayandığını ve bu nedenle tartışılamayacağını, yani estetik subjektivizmi en iyi şekilde yansıtır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 4:

Immanuel Kant’a göre, “güzel” ile “hoş” arasındaki temel fark nedir?

A) “Güzel” pratik bir fayda sağlarken, “hoş” sağlamaz.
B) “Güzel” evrensel bir geçerlilik iddiası taşırken, “hoş” tamamen kişiseldir.
C) “Güzel” duyularla, “hoş” ise akılla kavranır.
D) “Güzel” sanat eseri için, “hoş” ise doğa için kullanılır.
E) “Güzel” bir nesnenin taklidi, “hoş” ise bir yaratımdır.

Çözüm:
Kant’a göre, “hoş” tamamen öznel ve duyusal bir zevkken, “güzel” bir nesneyi beğenirken, bu beğenimizin evrensel bir geçerliliğe sahip olması gerektiğini varsayarız.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 5:

“Ortak estetik yargıların varlığı mümkün değildir.” tezini savunan bir filozof, aşağıdaki sorunlardan hangisiyle karşı karşıya kalır?

A) Sanat eleştirisinin imkansızlığı.
B) Sanatın faydasız olması.
C) Sanat eserlerinin bir amacı olmaması.
D) Sanatın ahlakla ilişkisi.
E) Sanatın taklit olması.

Çözüm:
Eğer estetik yargılar tamamen öznel ve göreceli ise, bir sanat eleştirmeninin bir eseri “iyi” veya “kötü” olarak değerlendirmesinin evrensel bir geçerliliği olmaz. Bu da sanat eleştirisinin anlamsızlaşmasına yol açar.
Doğru cevap A şıkkıdır.

---

Soru 6:

Platon’un “güzel ideası” görüşü, güzelliğin neyi olduğunu ifade eder?

A) Duyusal bir nesne olduğunu.
B) Pratik bir fayda sağladığını.
C) Nesnelerin ötesinde, akılla kavranan evrensel ve mutlak bir varlık olduğunu.
D) Sadece sanat eserinde bulunduğunu.
E) Bir taklitten ibaret olduğunu.

Çözüm:
Platon’a göre, duyu dünyasındaki tüm güzel şeyler, esas güzelliğin, yani “güzel ideası”nın birer kopyasıdır. Asıl güzellik, duyularla değil, sadece akılla bilinebilir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 7:

Bir sanat eserinin değerinin, ona bakan kişinin kültürel geçmişine, eğitimine ve toplumsal normlarına göre değiştiğini savunan görüş aşağıdakilerden hangisidir?

A) Estetik Objektivizm
B) Estetik Görecelik
C) Estetik Nihilizm
D) Estetik Subjektivizm
E) Estetik Pragmatizm

Çözüm:
Estetik görecelik (relativizm), ahlaki yargılarda olduğu gibi, estetik yargıların da bireyden ziyade kültürel veya toplumsal normlara göre değişkenlik gösterdiğini savunur.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 8:

Aşağıdaki sanatçı yaklaşımlarından hangisi, estetik subjektivizmi benimsemiş bir sanatçının düşüncesine en yakındır?

A) Sanatım, evrensel güzelliği yansıtmalıdır.
B) Amacım, doğru ve mutlak olanı taklit etmektir.
C) Sanatım, sadece benim duygularımın bir ifadesidir.
D) Sanat, topluma faydalı olmalıdır.
E) Sanat, ilahi bir gücün yansımasıdır.

Çözüm:
Subjektivist bir sanatçı, kendi eserinin değerini başkalarının yargılarına değil, kendi duygularına ve kişisel ifadesine dayandırır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 9:

Kant’ın, estetik yargıyı faydadan bağımsız olarak ele alması, neyi vurgulamaktadır?

A) Sanatın sadece güzel değil, aynı zamanda faydalı olması gerektiğini.
B) Estetik yargının pratik amaçlarla ilgili olmadığını.
C) Güzelliğin sadece duyusal bir deneyim olduğunu.
D) Sanatın bir ahlaki amacı olması gerektiğini.
E) Sanatın sadece bir taklit olduğunu.

Çözüm:
Kant’a göre, bir şeye “güzel” dememiz, o şeyin bize bir fayda sağlamasından (örneğin bir evin kullanışlı olmasından) bağımsız olmalıdır. Bu, estetik yargının saf ve tarafsız bir yargı olduğunu gösterir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 10:

Estetik felsefesinde “yüce” kavramının, güzellikten ayrılmasının temel nedeni nedir?

A) Yüce, doğada, güzellik ise sanatta bulunur.
B) Güzellik hayranlık, yüce ise korku ve hayranlık uyandırır.
C) Güzellik bir nesnede, yüce ise bir ideada bulunur.
D) Güzellik öznel, yüce ise nesneldir.
E) Güzellik yararlı, yüce ise yararsızdır.

Çözüm:
Güzellik genellikle sakin bir beğeniyi tetiklerken, yüce (sublime) kavramı, örneğin fırtınalı bir deniz veya devasa bir dağ gibi, karşısında insanın hem hayranlık hem de dehşet duygusunu bir arada hissetmesini ifade eder.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 11:

Aşağıdakilerden hangisi, ortak estetik yargıların mümkün olduğunu savunan birinin düşüncesi değildir?

A) Güzelliğin evrensel bir ölçütü vardır.
B) Bir sanat eseri, herkes için aynı anlamı ifade etmelidir.
C) Bir sanat eserine verilen estetik değer, kültürden bağımsızdır.
D) Sanat eleştirisi, objektif ve geçerli bir faaliyettir.
E) Sanat eseri, sadece bakanın duygularını yansıtır.

Çözüm:
“Sanat eseri, sadece bakanın duygularını yansıtır.” ifadesi, estetik subjektivizmin temel argümanıdır ve ortak estetik yargıların mümkün olduğu teziyle çelişir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 12:

Bir sanatçının, sanat eserinin değerini belirlemek için kamuoyu yoklaması yapması, hangi estetik yaklaşıma daha yakındır?

A) Objektivizm
B) Subjektivizm
C) Relativizm
D) Pragmatizm
E) Sezgiselcilik

Çözüm:
Bu eylem, bir sanat eserinin değerini, geniş bir kitlenin (toplumsal bir uzlaşının) yargılarına bağlar. Bu durum, estetikteki görecelik veya toplumsal uzlaşım (tümel uzlaşım) ölçütüne daha yakındır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 13:

“Bir sanat eseri, kendinde bir amaç taşır.” görüşü, aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine aittir?

A) Sanat, sanat içindir.
B) Sanat, taklittir.
C) Sanat, fayda içindir.
D) Sanat, yaratmadır.
E) Sanat, dışavurumdur.

Çözüm:
“Sanat, sanat içindir” yaklaşımı, sanatın dışsal bir amaç (eğitme, fayda sağlama gibi) taşımadığını, kendisinin bir amaç olduğunu savunur.
Doğru cevap A şıkkıdır.

---

Soru 14:

Aşağıdaki ifadelerden hangisi, estetik göreceliğe bir eleştiri niteliğindedir?

A) Sanat eserleri nesnel bir güzelliğe sahip olmalıdır.
B) Sanat eserleri bir ahlaki mesaj vermelidir.
C) Eğer estetik görecelik doğruysa, bazı sanat eserlerinin diğerlerinden daha iyi olduğu iddia edilemez.
D) Eğer estetik görecelik doğruysa, herkesin aynı sanat eserini beğenmesi gerekmez.
E) Estetik görecelik, sanat eleştirisini gereksiz kılar.

Çözüm:
Bu soru, estetik göreceliğin neden bir problem olduğunu sorgular. Eğer estetik yargı göreceli ise, sanat tarihi boyunca genel kabul görmüş eserlerin neden diğerlerinden daha “iyi” olduğunu açıklamak zorlaşır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 15:

Ortak estetik yargıların mümkün olduğu fikrini savunan birinin temel argümanı nedir?

A) Herkesin aynı duygusal tepkileri vermesi.
B) Bazı eserlerin evrensel olarak takdir görmesi.
C) Sanat eserlerinin bir fayda sağlaması.
D) Duyguların akıl tarafından yönlendirilememesi.
E) Sanatın sadece bir taklit olması.

Çözüm:
Objektivistler, farklı kültürlerde ve zamanlarda bazı sanat eserlerinin (örneğin Antik Yunan heykelleri veya Rönesans resimleri) genel olarak takdir görmesini, ortak bir estetik standardın varlığına kanıt olarak gösterir.
Doğru cevap B şıkkıdır.