A. ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
B. ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM SEKTÖRLERİNİN EKONOMİYE ETKİLERİ
C. DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ
Doğal Kaynaklar ve Ekonomi İlişkisi
Doğal kaynaklar içerisindeki yer altı kaynakları, bir ülkenin kalkınmasında ve gelişmesinde ana unsurlardan biridir. Yer altı kaynaklarının sanayi ile entegre olması, dünyada talep edilebilir olması, ülkelerin ekonomisi için vazgeçilmezdir. Ekonomiyi oluşturan unsurlar, tarım, sanayi ve hizmet sektörü, doğal kaynaklara bağlı olarak gelişir. Dolayısıyla ülke ekonomileri ile doğal kaynaklar sıkı sıkıya bağlıdır. İnsan ilk çağlardan beri doğal kaynakları devamlı olarak kullanmışlardır. Bu kullanım gün geçtikçe değişmiş ve gelişmiştir. Bu durumun sonucunda büyük devletler kurulmuş, zamanın önemli medeniyetleri olmuştur.
Günümüzde ise, özellikle petrol, doğal gaz, kömür gibi madenleri elinde bulunduran, bunları işleyen ve enerji kaynağı olarak kullanan ülkeler, sanayilerini daha fazla geliştirmiştir. Demir – çelik, petro – kimya, otomotiv sanayileri hep doğal kaynaklara bağlıdır. Bu kaynakların yanında, bakır, krom, altın, elmas gibi madenler de gelişmenin önemli basamaklarındandır. Ancak bazı ülkeler bu kaynakları ya hiç kullanamamakta ya da plansız ve sürdürülebilirliği olmayan şekilde kullanmaktadır. Bu ülkeler gelişmemiş ülkeler sınıfındadır. Bazı ülkeler ki bunlar azınlıktadır, doğal kaynaklara sahip olmadan teknolojiye ve bilişim sektörüne yatırım yaparak gelişmişlerdir. Doğal kaynak-ekonomi ilişkisine bazı örnek ülkeler şu şekildedir.
Rusya: Rusya, önemli doğal kaynaklara sahip bir ülkedir. Ülkede petrol, doğal gaz, demir ve taş kömürü oldukça fazladır. Ayrıca tayga ormanları bakımından da zengindir. Bunları akılcı kullanarak gelişmesini sağlamış bir ülkedir. Bu tip ülkelere ABD ve Kanada’da örnek verilebilir.
Japonya: Japonya, doğal kaynaklar bakımından fakir olmasına rağmen, sermaye, işgücü ve teknoloji alanında yaptığı yatırımlar nedeniyle gelişmesini sağlamış bir ülkedir. İsviçre’de bu sınıflandırmaya girer.
Nijerya: Bazı ülkeler zengin doğal kaynaklara sahip olmasına rağmen gelişememiştir. Bu ülkelerde gelişimi az olmasının nedenleri bilgi birikimi, kalifiye eleman ve sermayenin olmamasıdır. Örneğin Afrika’nın en çok petrol çıkaran ülkesi Nijerya olmasına rağmen geri kalmış bir ülkedir.
Moğolistan: Hem doğal kaynak bakımından fakir hem de sermaye ve teknik bilgi bakımından yoksun ülkeler gelişmeyi sağlayamamıştır. Bu tip ülkelere Moğolistan, Nepal ve Somali örnek verilebilir.
Soru: Doğal çevredeki şartlara bağlı olarak oluşan, oluşum aşamasında insanların etkili olmadığı tüm zenginliklere doğal zenginlik denir.
Buna göre, doğal zenginliklerin kullanımı ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Doğal kaynakların verimliliği ve rezervi her ülkede aynıdır. Bundan dolayı tüm ülkelerde enerji üretimi doğalğazdan elde edilmektedir.
B) İnsanlar Orta Çağa kadar sulardan: sulama, kullanma suyu ve taşımacılık şeklinde yararlanmışlardır.
C) Günümüzde çıkarılan kömürün büyük bölümü elektrik üretimi, sanayi ve ısınma gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
D) İlk insanlar ormanları enerji üretmek için ve madenleri eritmek için kullanmışlardır.
E) Günümüzde rüzgar gücü elektrik Üretiminde kullanılmaktadırve dünyada kullanımı en çok artan yenilenebilir enerji kaynaklarından biri haline gelmiştir.
(Cevap: A)
Soru: Coğrafya öğretmeni Eda hanım derste: Doğal kaynaklar ve kullanma konusunda öğrencilerinden Ahmet, Selim ve Orhan’ı tahtaya kaldırır ve onlara Japonya, Moğolistan ve Kanada hakkında bir daha ki derse çalışıp gelmelerini ve bu ülkelerin doğal kaynaklar ve kalkınma konusundaki özelliklerini anlatmalarını ister. Sonraki derste öğrenciler ülkelerin bu özelliklerini anlatmışlardır.
Ahmet : Japonya doğal kaynaklar bakımından zengin ve sermaye ve teknolojik gelişmeler sayesinde gelişmiş, yaşam standardı yüksek ülkeler konumuna gelmiştir.
Selim : Moğolistan doğal kaynakları az, hem sermaye birikimi sınırlı hem de teknolojisi gelişmediği için geri kalmış ülke konumundadır.
Orhan : Kanada doğal kaynaklar bakımından fakir, sermaye az ve teknolojinin gelişmediği bir ülkedir. Geri kalmış ülkeler arasındadır.
Buna göre, öğrencilerden hangilerinin verdiği bilgiler yanlıştır?
A) Yalnız Ahmet B) Selim ve Ahmet
C) Ahmet ve Orhan D) Selim ve Orhan
E) Ahmet, Selim ve Orhan
(Cevap: C)
