Dengelenmiş kuvvetler, bir cisim üzerine etki eden ve bileşke (net) kuvvetin sıfır olduğu kuvvetlerdir. Bu durumda cismin hareket durumu değişmez. Eğer cisim başlangıçta duruyorsa, durmaya devam eder. Eğer sabit hızla hareket ediyorsa, bu sabit hızıyla doğrusal olarak hareket etmeye devam eder. Yani, dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındaki bir cismin ivmesi sıfırdır.

Dengelenmemiş kuvvetler ise, bir cisim üzerine etki eden ve bileşke kuvvetin sıfırdan farklı olduğu kuvvetlerdir. Bu durumda cismin hareket durumu değişir. Eğer cisim başlangıçta duruyorsa, harekete başlar. Eğer hareket halindeyse, hızlanır, yavaşlar veya yön değiştirir. Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındaki bir cismin ivmesi sıfırdan farklıdır ve ivme, net kuvvetin yönündedir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise, cismin hareket durumu için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Mutlaka hızlanır. B) Mutlaka yavaşlar. C) Duruyorsa durmaya, hareket ediyorsa sabit hızlı hareketine devam eder. D) Mutlaka durur.

Çözüm: Bileşke kuvvetin sıfır olması, kuvvetlerin dengelenmiş olduğu anlamına gelir. Bu durumda cismin ivmesi sıfırdır. İvmesi sıfır olan bir cisim duruyorsa durmaya devam eder, hareket ediyorsa da sabit hızla hareketine devam eder. Doğru Cevap: C

2. Aşağıdaki durumlardan hangisi dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir?

A) Hız sabitleyicisi açık olan bir araba. B) Paraşütle sabit hızda yere inen bir kişi. C) Duraktan kalkan bir otobüs. D) Düz bir yolda sabit süratle giden bisikletli.

Çözüm: Duraktan kalkan bir otobüs hızlandığı için, üzerine etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfırdan farklıdır. Yani, dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. Diğer seçeneklerdeki cisimler sabit hızlı veya durma halinde oldukları için dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Doğru Cevap: C

3. Dengelenmiş kuvvetler etkisindeki bir cismin ivmesi nedir?

A) Sıfırdan farklı ve sabittir. B) Sıfırdır. C) Artarak değişir. D) Azalarak değişir.

Çözüm: Dengelenmiş kuvvetlerde net kuvvet sıfır olduğu için, Newton’ın İkinci Hareket Yasası’na (F_net = m.a) göre ivme de sıfır olmak zorundadır. Doğru Cevap: B

4. Düz bir yolda 100 km/s sabit süratle giden bir otomobil için hangi kuvvet durumu geçerlidir?

A) Dengelenmiş kuvvetler B) Dengelenmemiş kuvvetler C) Sadece hızlanma kuvveti etkilidir. D) Net kuvvet, motorun itme kuvvetinden büyüktür.

Çözüm: Otomobil sabit süratle ilerlediği için ivmesi sıfırdır. Bu da üzerine etki eden net kuvvetin sıfır olduğu, yani kuvvetlerin dengelenmiş olduğu anlamına gelir. Doğru Cevap: A

5. Bir masa üzerindeki kitap, dengelenmiş kuvvetler etkisindedir. Kitabın üzerine etki eden kuvvetler nelerdir?

A) Sadece yerçekimi kuvveti. B) Sadece masanın tepki kuvveti. C) Yerçekimi kuvveti ve sürtünme kuvveti. D) Yerçekimi kuvveti ve masanın tepki kuvveti.

Çözüm: Kitabın üzerine yerçekimi kuvveti aşağı yönde etki ederken, masanın kitabı yukarı doğru itmesiyle oluşan masanın tepki kuvveti yukarı yönde etki eder. Bu iki kuvvet birbirini dengeleyerek net kuvveti sıfır yapar. Doğru Cevap: D

6. Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Cisim hızlanabilir. B) Cisim yavaşlayabilir. C) Cisim duruyorken harekete geçebilir. D) Cismin hız vektörü değişmez.

Çözüm: Dengelenmemiş kuvvetler, cismin hızında (büyüklük veya yön olarak) bir değişikliğe neden olur. Bu nedenle hız vektörü değişir. Doğru Cevap: D

7. Yokuş aşağı bisikletle hızlanan bir kişinin hareketi, hangi kuvvet durumuna örnektir?

A) Dengelenmiş kuvvetler B) Dengelenmemiş kuvvetler C) Sadece sürtünme kuvveti etkilidir. D) Net kuvvet sıfırdır.

Çözüm: Bisikletli hızlandığı için üzerine etki eden net kuvvet sıfırdan farklıdır. Bu durum dengelenmemiş kuvvetlerin etkisidir. Doğru Cevap: B

8. Bir cismin dengelenmiş kuvvetler etkisinde olması neyi ifade eder?

A) Cisme etki eden kuvvetlerin sayısı eşittir. B) Cisme etki eden tüm kuvvetlerin toplamı sıfırdır. C) Cisim hareket halinde değildir. D) Cisim üzerindeki sürtünme kuvveti sıfırdır.

Çözüm: Dengelenmiş kuvvetler, cisme etki eden tüm kuvvetlerin vektörel toplamının (bileşkesinin) sıfır olduğu durumu ifade eder. Doğru Cevap: B

9. Aşağıdakilerden hangisi sabit hızla hareket eden bir cisme etki eden kuvvetlerden biri olabilir?

A) Sürtünme kuvveti B) İvme kuvveti C) Net kuvvet D) Bileşke kuvvet

Çözüm: Sabit hızlı hareket, dengelenmiş kuvvetler altındadır. Net kuvvet sıfırdır. Sürtünme kuvveti, hareket yönünün tersine bir kuvvet uyguladığı için sabit hızla hareket eden bir cisme etki edebilir (örneğin, motorun itme kuvveti ile sürtünme kuvveti birbirini dengeleyebilir). Doğru Cevap: A

10. Bir cisme 5 N’luk bir kuvvet doğu yönünde, 5 N’luk bir kuvvet ise batı yönünde etki ediyorsa, bu cisim için ne söylenebilir?

A) Hızlanır B) Yavaşlar C) Dengelenmiş kuvvetler etkisindedir. D) Durmaktadır.

Çözüm: Zıt yönlü ve eşit büyüklükteki bu kuvvetlerin bileşkesi sıfırdır. Bu nedenle cisim dengelenmiş kuvvetler etkisindedir. Duruyor mu yoksa sabit hızla mı gidiyor olduğu kesin bilinemez. Doğru Cevap: C

11. Bir cismin ivmelenmesi için neye ihtiyacı vardır?

A) Dengelenmiş kuvvetler B) Sıfır net kuvvet C) Dengelenmemiş kuvvetler D) Sürtünme kuvveti

Çözüm: İvmelenme, hızın değişmesidir. Hızın değişmesi için cisim üzerine etki eden net kuvvetin sıfırdan farklı olması, yani dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde olması gerekir. Doğru Cevap: C

12. Paraşütle yere inen bir kişinin hızının giderek azalması, hangi kuvvet durumuna örnektir?

A) Dengelenmiş kuvvetler B) Dengelenmemiş kuvvetler C) Sürtünmesiz ortam D) Sadece yerçekimi kuvveti

Çözüm: Paraşütle inen kişi yavaşlıyorsa, üzerine etki eden hava direnci kuvveti (yukarı yönlü) yerçekimi kuvvetinden (aşağı yönlü) daha büyüktür ve bu durum bir dengelenmemiş kuvvettir. Doğru Cevap: B

13. Newton’ın birinci hareket yasası (eylemsizlik yasası), hangi kuvvet durumuyla ilişkilidir?

A) Dengelenmemiş kuvvetler B) Hızlanma C) Dengelenmiş kuvvetler D) Etki-tepki kuvvetleri

Çözüm: Eylemsizlik yasası, bir cisme etki eden net kuvvetin sıfır olması durumunda cismin hareketini koruyacağını (duruyorsa durmaya, sabit hızla gidiyorsa sabit hızla devam edeceğini) belirtir. Bu durum dengelenmiş kuvvetlere karşılık gelir. Doğru Cevap: C

14. Bir cismin sabit hızla hareket etmesi durumunda, cisme etki eden sürtünme kuvveti ile itme kuvveti arasındaki ilişki nasıldır?

A) İtme kuvveti daha büyüktür. B) Sürtünme kuvveti daha büyüktür. C) İtme ve sürtünme kuvvetleri birbirine eşittir. D) Net kuvvet sıfırdan farklıdır.

Çözüm: Sabit hızlı hareket, dengelenmiş kuvvetler altındadır. Bu durumda cismin ileri yöndeki itme kuvveti ile geri yöndeki sürtünme kuvveti birbirini dengelemelidir. Doğru Cevap: C

15. Bir topa vuran bir futbolcunun topa uyguladığı kuvvet, topun hareketine nasıl etki eder?

A) Top dengelenmiş kuvvetler etkisinde kalır. B) Topun hareketi değişmez. C) Top dengelenmemiş kuvvetler etkisinde kalır ve hızlanır. D) Top sabit hızla hareket eder.

Çözüm: Topa vurulduğu anda topa uygulanan kuvvet, onu hareket ettirerek hızlandırır. Bu durum, topa etki eden dengelenmemiş bir kuvvettir. Doğru Cevap: C