Bu ünite, küçük bir uç beyliğinden cihan devletine dönüşen Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş sürecini (1299-1453) ele alır. Moğol istilasından sonra Anadolu’da kurulan birçok beylikten biri olan Osmanlılar, kısa sürede komşuları Bizans’ın zayıflığından faydalanarak sınırlarını genişletmiştir. Bu dönemin en önemli konuları arasında Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair farklı görüşler, ilk siyasi ve askerî gelişmeler, ordu, hukuk ve toprak sistemleri, iskân ve istimalet politikaları ve ilim geleneği yer alır. Osmanlı Devleti, güçlü askerî yapısının yanı sıra, uyguladığı adaletli yönetim anlayışı sayesinde fethettiği topraklarda kalıcı bir egemenlik kurmayı başarmıştır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da kısa sürede büyümesinin en önemli nedenlerinden biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Coğrafi konumu ve Bizans İmparatorluğu’nun zayıf olması B) Diğer Türk beyliklerinin Osmanlı Devleti’ne sürekli savaş açması C) Moğolların Anadolu’yu tamamen terk etmesi D) Osmanlıların sadece ticaretle uğraşması

Doğru Cevap: A

Çözüm: Osmanlı Beyliği, Bizans sınırında (uç beyliği) yer alıyordu. Bizans İmparatorluğu’nun o dönemdeki zayıflığı ve iç karışıklıklar, Osmanlılara sınırlarını Bizans aleyhine kolayca genişletme fırsatı vermiştir.

2. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’ne ait aşağıdaki askerî gelişmelerden hangisi yanlıştır?

A) Orhan Bey döneminde İznik’in alınması B) I. Murad döneminde Sırpsındığı Savaşı’nın kazanılması C) Yıldırım Bayezid döneminde Ankara Savaşı’nın kaybedilmesi D) Fatih Sultan Mehmed döneminde İstanbul’un Fethi

Doğru Cevap: D

Çözüm: Fatih Sultan Mehmed, Kuruluş Dönemi’nin son padişahı değildir. İstanbul’un Fethi (1453), Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’ni sona erdiren ve Yükselme Dönemi’ni başlatan olaydır. Diğer seçenekler ise Kuruluş Dönemi’ne aittir.

3. Osmanlı Devleti’nde, fethedilen topraklarda yerleşik halka karşı uygulanan hoşgörü ve adalet politikasına ne ad verilir?

A) İskân politikası B) İstimalet politikası C) Tımar sistemi D) Devşirme sistemi

Doğru Cevap: B

Çözüm: İstimalet politikası (gönül alma politikası), Osmanlı Devleti’nin fethettiği gayrimüslim halka dinî inanç, dil ve yaşam tarzı konularında serbestlik tanıyarak onların devlete bağlılığını sağlamayı amaçlayan bir politikadır.

4. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nde askeri, hukuki ve mali işlerin görüşüldüğü, padişah başkanlığındaki en yüksek yönetim organıdır?

A) Divan-ı Hümayun B) Enderun C) Medrese D) Lonca

Doğru Cevap: A

Çözüm: Divan-ı Hümayun, Osmanlı Devleti’nin en önemli yönetim organıdır. Devletin yönetimiyle ilgili tüm konular (siyasi, askerî, hukuki) burada görüşülür ve karara bağlanırdı.

5. Osmanlı Devleti’nin ilk düzenli ordusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Akıncılar B) Yeniçeriler C) Yaya ve Müsellem D) Tımarlı Sipahiler

Doğru Cevap: C

Çözüm: Yaya ve Müsellem, Orhan Bey döneminde kurulan ve Osmanlı Devleti’nin ilk düzenli ordusu olma özelliğini taşıyan askerî birliktir.

6. Yeni Nesil Soru: Bir tarih öğrencisi, Osmanlıların Balkanlar’da fethettiği yerlere Anadolu’dan Türk ailelerini yerleştirmesini ve bu ailelerin yeni bölgelerde cami, hamam gibi yapılar inşa etmesini inceliyor. Öğrencinin bu incelemesi, Osmanlı Devleti’nin hangi politikasını anlamasına yardımcı olur?

A) İstimalet politikası B) Devşirme sistemi C) İskân politikası D) Tımar sistemi

Doğru Cevap: C

Çözüm: İskân politikası, fethedilen topraklara Anadolu’dan getirilen göçebe Türkmenlerin yerleştirilmesi, bu sayede hem fethedilen yerin Türkleştirilmesi hem de göçebe Türkmenlerin yerleşik hayata geçirilmesidir.

7. Osmanlı Devleti’nde askerî gücün temelini oluşturan, toprak gelirleriyle geçinen ve savaş zamanı savaşa katılan orduya ne ad verilir?

A) Yeniçeriler B) Akıncılar C) Tımarlı Sipahiler D) Cebeciler

Doğru Cevap: C

Çözüm: Tımarlı Sipahiler, Osmanlı’nın eyalet ordusunun en önemli birimini oluşturuyordu. Devlet, toprakları tımar sahiplerine vererek, bu topraklardan elde edilen gelirle asker yetiştirmelerini istiyordu.

8. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’ndeki en önemli bilim ve irfan merkezlerinden biridir?

A) Topkapı Sarayı B) Sadece saray okulları C) Medreseler D) Kervansaraylar

Doğru Cevap: C

Çözüm: Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde İznik, Bursa ve Edirne gibi şehirlerde kurulan medreseler, bilim ve eğitim faaliyetlerinin en önemli merkezleriydi.

9. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde, beylikten devlete geçişi açıklayan en önemli olay aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bizans’tan toprak alınması B) İlk düzenli ordunun kurulması C) Başka bir beyliğin topraklarının alınması D) Sadece ticari faaliyetlerin yapılması

Doğru Cevap: B

Çözüm: Beylikler, genellikle düzensiz ve gönüllü askerlerden oluşan ordulara sahipti. Orhan Bey döneminde ilk düzenli ordunun (Yaya ve Müsellem) kurulması, Osmanlı’nın artık bir beylik yapısından kurumsallaşmış bir devlet yapısına geçtiğinin en önemli göstergesidir.

10. Osmanlı Devleti’nin, Anadolu’da siyasi birliği sağlama politikasının ilk adımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Haçlılara karşı savaş açması B) Diğer Türk beyliklerinin topraklarını satın alma, çeyiz yoluyla alma ve savaşla ele geçirme C) Sadece Bizans’tan toprak alması D) Sadece ticaret yollarını kontrol altına alması

Doğru Cevap: B

Çözüm: Osmanlı Devleti, Karesioğulları, Germiyanoğulları ve Saruhanoğulları gibi diğer Türk beyliklerinin topraklarını farklı yöntemlerle ele geçirerek Anadolu’da siyasi birliği kurma hedefine ulaşmaya başlamıştır.

11. Yeni Nesil Soru: Bir sosyal bilimci, Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da fethettiği bölgelerdeki gayrimüslim halkın, yeni yönetimden memnun olduğunu belirten kaynaklar buluyor. Bu durum, Osmanlı Devleti’nin hangi politikasının bir sonucudur?

A) Sadece askerî gücünün B) Adil ve hoşgörülü yönetim anlayışının (İstimalet politikası) C) Sadece ticari anlaşmalarının D) Sadece askerî birliklerin varlığının

Doğru Cevap: B

Çözüm: Osmanlı’nın adaletli ve hoşgörülü yönetimi (istimalet politikası), fethettiği topraklardaki yerel halkın devlete bağlılığını artırmış ve uzun vadeli kalıcı egemenlik kurmasını sağlamıştır.

12. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nde hukuk sisteminin temelini oluşturan kaynaklardan biridir?

A) Sadece padişahın kararları B) Sadece savaş kuralları C) İslam hukuku (Şer’i) ve örfî (geleneksel) hukuk D) Sadece Bizans kanunları

Doğru Cevap: C

Çözüm: Osmanlı hukuk sistemi, hem İslam hukukunun (Kur’an, hadis vb.) hem de Türklerin geleneksel hukuku olan örfî hukukun birleşimiyle oluşmuştur.

13. Osmanlı Devleti’nde, fethedilen topraklarda yaşayan halkın, vergi verme ve askerlik yapma gibi görevlerinin adil bir şekilde dağıtılmasını sağlayan sistem aşağıdakilerden hangisidir?

A) İskân politikası B) Tımar sistemi C) Devşirme sistemi D) Lonca teşkilatı

Doğru Cevap: B

Çözüm: Tımar sistemi, hem toprağın verimli bir şekilde işlenmesini sağlıyor hem de devletin, o topraktan elde edilen gelirle asker ve vergi toplamasını düzenliyordu. Bu sistem, adil bir vergi ve asker toplama mekanizması olarak da kullanılmıştır.

14. Yeni Nesil Soru: Bir tarih belgeselinde, Osmanlı padişahlarının savaşlardan önce alimlerle fikir alışverişinde bulunduğu ve devlet yönetiminde bilginlere önem verdiği gösteriliyor. Bu durum, Osmanlı Devleti’nin hangi özelliğini vurgular?

A) Sadece askerî gücünün önemli olduğunu B) Sadece ticaretin önemli olduğunu C) İlim ve irfan geleneğinin devlet yönetimindeki rolünü D) Sadece sanatın önemli olduğunu

Doğru Cevap: C

Çözüm: Belgeselde gösterilen durum, Osmanlı padişahlarının sadece askerî başarılarla değil, aynı zamanda bilginlerin ve alimlerin fikirleriyle de devleti yönettiğini gösterir. Bu, Osmanlı’nın köklü bir ilim geleneğine sahip olduğunu kanıtlar.

15. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde uyguladığı iskân ve istimalet politikalarının en önemli sonucu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fethedilen toprakların kısa sürede kaybedilmesi B) Fethettiği bölgelerde kalıcı bir Türk ve İslam egemenliği kurması C) Başka devletlerle sürekli savaşması D) Sadece ekonomik kazanç elde etmesi

Doğru Cevap: B

Çözüm: İskân politikası, fethedilen yerleri Türkleştirerek kültürel ve demografik bir dönüşüm sağlarken, istimalet politikası yerel halkın devlete bağlılığını kazanmıştır. Bu iki politika, Osmanlı’nın fethettiği yerlerde kalıcı olmasını sağlamıştır.