Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Kasım 1947’de, Filistin’de biri Arap diğeri Yahudi iki devletin kurulması kararını almıştı. Bu karar doğrultusunda 14 Mayıs 1948’de İsrail Devleti kuruldu. Bu olay Arap – İsrail Savaşlarının da başlangıcı oldu.
1948 Arap – İsrail Savaşı
1948’de İsrail Devleti’nin kurulması ile Arap – İsrail Savaşı başladı. Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan, Irak ve Suudi Arabistan’ın da katıldığı savaş 1949’da Rodos Ateşkesi ile sona erdi. Bu savaş sonunda; İsrail sınırlarını iki katına çıkardı. Çok sayıda Filistinli, komşu ülkelere sığındı ve Filistinli mülteciler sorunu ortaya çıktı.
Süveyş Krizi ve İkinci Arap – İsrail Savaşı (1956)
1956’da Mısır’ın, Süveyş Kanalı’nı millîleştirmesi üzerine İngiltere ve Fransa, İsrail ile anlaşarak Mısır’a saldırdılar. Ancak, ABD ve SSCB’nin baskısı ile kuvvetlerini geri çektiler.
Süveyş Krizi sonunda,
- BM kararı doğrultusunda İngiltere ve Fransa, Mısır topraklarından çekildi. İngiltere ve Fransa’nın, ABD’nin desteği olmadan hareket edemeyecekleri anlaşıldı.
- Mısır, savaşta yenilmesine rağmen Süveyş Kanalı’nı millîleştirdi. Mısır lideri Nasır’ın, Arap dünyasında saygınlığı arttı.
- İsrail, savaş öncesi (1949) sınırlarına döndü.
- Sömürge altındaki ulusların bağımsızlaşma süreci hızlandı.
- Orta Doğu, ABD ile SSCB’nin rekabet alanı oldu.
- Arap dünyasında SSCB etkisi arttı.
1967 Arap – İsrail Savaşı (6 Gün Savaşı)
Ürdün’e yerleşen Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ)’nün, İsrail’e karşı gerilla savaşı başlatması, İsrail’in Filistin mülteci kamplarına saldırması ve Mısır’ın, İsrail gemilerinin Akabe Körfezi’ne girişini engellemesi savaşın nedenleri oldu.
İsrail uçaklarının, Mısır’ın hava üslerine saldırısı ile başlayan savaş altı gün sürdü ve “Altı Gün Savaşı” olarak anıldı. Savaş sonunda; İsrail; Doğu Kudüs, Golan Tepeleri, Sina Yarımadası ve Gazze’yi ele geçirerek topraklarını dört kat genişletti. Tiran Boğazı’nı da ele geçirerek Süveyş Kanalı’na ulaştı.
1973 Arap – İsrail Savaşı (Yom Kippur Savaşı)
- İsrail’in 1967 savaşında işgal ettiği toprakları vermeyi reddetmesi üzerine, Mısır ve Suriye’nin saldırısı ile başlayan savaşı İsrail zor da olsa kazandı. Savaş sonunda;
- 1974’te Mısır ile İsrail arasında imzalanan antlaşma ile Süveyş Kanalı’nın tamamı Mısır hâkimiyetine bırakıldı.
- Mısır, Sina’daki toprağının bir bölümünü İsrail’den geri aldı.
- Camp David Antlaşmalarına giden yol açıldı.
- Barış görüşmelerinde öncü olan ABD’nin Olta Doğu’daki etkisi arttı.
- Arap ülkelerinin Batılı devletlere petrol ambargosu koyması petrol krizine yol açtı.
Mekik Diplomasisi: 1973 Arap – İsrail Savaşı’ndan sonra Orta Doğu’da barışın sağlanabilmesi için ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger, İsrail ile Arap başkentleri arasında defalarca gidip geldi. Mekik Diplomasisi (shuttle diplomacy) adını alan bu ziyaretler sonunda, Mısır ile İsrail arasında askerî nitelikli çekilme antlaşması ve Suriye – İsrail anlaşmaları imzalandı. Bu çalışmalar Camp David Antlaşmalarına giden yolu açtı.
Camp David Antlaşmaları (1978)
1973’te Yom Kippur Savaşı’ndan sonra ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’ın, Mısır ile İsrail arasında başlattığı Mekik Diplomasisi 17 Eylül 1978’de Camp David Anlaşmaları ile sonuçlandı.
Camp David Antlaşmaları ile,
- İsrail, işgal ettiği Filistin topraklarında meşruiyet kazanmaya çalıştı.
- İsrail hem Mısır’ı devre dışı bıraktı hem de batı sınırlarının güvenliğini sağladı.
- İsrail’e, Kudüs’ü Yahudileştirme fırsatı doğdu.
- Arap ülkeleri ile Mısır arasında ilişkiler zayıfladı. Mısır – ABD ilişkileri gelişmeye başladı.
- Arap ülkelerinin SSCB ile yakınlığı arttı.
Arap – İsrail anlaşmazlıklarında ABD her zaman İsrail’i desteklemiştir.
