ABDÜLMECİT DÖNEMİ
Mısır Meselesi’nin Çözümlenmesi
Mısır isyanı sonucu Fransa ve İngiltere’nin etkinliği ile 1833 Kütahya Antlaşması imzalanmıştı. Ancak antlaşmadan her iki taraf da memnun değildi. Kavalalı Fransa ile dostluğu nedeniyle doğu ticaretini bu devlete bırakmıştı. Bu nedenle İngiltere Osmanlıyı yeni bir savaşa sokmak istiyordu. Neticede 1839’da Nizip’te savaş başladı. Savaşlar Osmanlının yenilgisiyle sürerken II. Mahmut ölmüş, Abdülmecit padişah olmuştu. Fransa Doğu Akdeniz’deki siyasi ve ekonomik çıkarları nedeniyle Kavalalı’yı destekliyordu. İngiltere, Avusturya, Prusya ve Rusya Mehmet Ali Paşa’nın Suriye’den çekilmesini istediler. Aksi takdirde Mısır’a saldıracaklarını bildirdiler. Neticede Kavalalı’yı barışa zorladılar. Londra’da toplanan Konferans’a Fransa katılmadı. Yapılan görüşmeler sonunda antlaşmaya varıldı.
Bu antlaşmaya göre,
- Mısır hukuki olarak Osmanlıya bağlı olacak, vergiler padişah adına toplanacak, bir bölümü İstanbul’a gönderilecekti.
- Mısır’ı Kavalalı ve oğulları yönetecekti.
- Tanzimat Fermanı‘nın esasları ve Osmanlı Devleti’nin imzaladığı antlaşmalar Mısır’da da geçerli olacaktı.
- Suriye, Adana ve Girit valilikleri Osmanlıya ait olacaktı. Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa antlaşma şartlarını kabul etmedi. Bunun üzerine İngiltere ve Avusturya Beyrut’a asker çıkardı. Bu kuvvetler karşısında başarılı olamayan Kavalalı Konferansta alınan kararları kabul etmek zorunda kaldı. Padişah Abdülmecit Mısır Fermanı ile bölgenin yönetim düzenini belirledi (1841).
1841 Londra Sözleşmesi
1833’te Ruslarla imzalanan Hünkar İskelesi Antlaşması’nın süresi dolmak üzereydi. Boğazlar sorununu görüşmek üzere İngiltere, Fransa, Rusya, Prusya, Avusturya ve Osmanlı Devleti temsilcileri Londra’da toplanarak sorunu ele aldılar.
Görüşmeler sonucu varılan antlaşmaya göre;
- Hünkar İskelesi Antlaşması yürürlükten kaldırılacak
- Boğazlar Osmanlı yönetiminde olacak
- Barış zamanı Boğazlardan hiçbir yabancı savaş gemisi geçmeyecek
- Boğazlar ticaret gemilerine açık tutulacaktı.
- Boğazlar uluslararası bir statü kazandı.
- İngiltere ve Fransa Doğu Akdeniz’den Rus tehdidini uzaklaştırarak, sömürgelerine giden yolların güvenliğini sağlamış oldular.
İstanbul’a Vize Uygulaması (Mürur Tezkeresi) dâhili pasaport Sultan II. Mahmut Anadolu’dan İstanbul’a gelecek olan kişiler için (geçiş belgesi) alma zorunluluğu getirdi. Buna göre, Anadolu ve Rumeli’deki kent yöneticileri İstanbul’a gitmek isteyenler hakkında soruşturma yaptıktan sonra da diyebileceğimiz geçiş belgesini ve İstanbul’a
girebilmek için gerekli onayı veriyorlardı. Ancak iş bununla bitmiyordu. İstanbul’a gelenlere, iş buluncaya kadar, kentte hatırlı bir kişinin kendilerine kefil olması zorunluluğu da getirilmişti.
