TBMM’ye Karşı Çıkarılan Ayaklanmalar
Nedenleri
- İstanbul Hükümeti’nin, işgalcilerin de desteğiyle Anadolu halkını Mustafa Kemal ve arkadaşları aleyhine kışkırtması, “Kemalist direnişçiler” olarak gördükleri Anadolu Hareketi’ne karşı saltanatı ve hilafeti koruma çabası
- İngilizlerin boğazlar bölgesinde kesin egemenlik kurmak ve TBMM’yi dağıtarak Anadolu ile ilgili emellerine daha kolay ulaşmak için ayaklanmaları desteklemesi
- Uzun yıllar boyunca savaşmış olan ve şimdi de TBMM’ce yeniden yetişkin erkeklerin askere çağırılmasına olan tepkilerin artması
- Kuvayımilliye’nin bazı olumsuz davranışları (halktan para ve malzeme toplamak, zorla askere almak vs.)
- Bazı Kuvayımilliye şeflerinin kişisel hırslarını yenemeyerek düzenli ordunun kurulmasına karşı çıkmaları
- Anadolu’da bazı kişilerin otorite boşluğundan yararlanma çabası
- Bağımsız devlet kurmak isteyen azınlıkların harekete geçmeleri
Doğrudan Osmanlı Hükümeti Tarafından Çıkarılan Ayaklanmalar
- Millî Mücadele’ye karşı bizzat Osmanlı Hükümeti tarafından çıkartılmış olan ayaklanmalardır. Bu ayaklanmalara işgal devletleri de destek vermiştir.
- Anzavur Ayaklanması ve Kuvâ-yi İnzibâtiye (Halifelik Ordusu)
- Ayaklanması bu tür ayaklanmalardır.
- Ethem birlikleri ve Ali Fuat Paşa’ya bağlı birlikler ayaklanmaları bastırmışlardır.
Osmanlı Hükümeti ve İtilaf Devletlerinin Kışkırtmalarıyla Çıkan Ayaklanmalar
- Osmanlı Hükümeti Millî Mücadele’ye karşı Anadolu halkını kışkırtmıştır.
- İtilaf devletleri ise işgal bölgelerine yerleşmek, Millî Mücadele’yi oyalamak, Boğazlar ve çevresini denetim altında tutmak ve azınlıklardan yararlanmak amacıyla ayaklananları desteklemişlerdir.
- Bu ayaklanmalar içinde, Düzce, Yozgat, Konya, Cemil Çeto, Koçgiri ve Millî Aşireti ayaklanmaları en önemlileridir. Kuvayımilliye birlikleri bu ayaklanmaları bastırmıştır.
Kuvayımilliye Birliklerinin Ayaklanmaları
Kuvayımilliye içinde yer alıp işgal devletleriyle ve isyan eden azınlıklarla savaşan ama düzenli orduya katılmak istemeyen birliklerin ayaklanmalarıdır. Demirci Mehmet Efe ve Çerkez Ethem en önemlileridir.
Demirci Mehmet Efe Ayaklanması Refet Bey (Bele), Çerkez Ethem Ayaklanması ise İsmet Bey (İnönü) kuvvetlerince bastırılmıştır.
Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar
- Anadolu’nun işgal altında olmasından yararlanmak isteyen Ermeni ve Rumların çıkardığı ayaklanmalardır.
- Güney ve doğu illerinde Ermeniler, Karadeniz Bölgesi’nde de Rumlar ayaklandılar.
- Ermenilere karşı Kâzım Karabekir, Rumlara karşı Nurettin Paşa komutasındaki Türk birlikleri ayaklanmaları bastırmıştır.
Ayaklanmaların Sonuçları
- İsyanların kuvvet yoluyla bastırılması için gerekli girişimlerde bulunulmuştur. Kuvayımilliye birlikleri ile TBMM’nin emrindeki askeri kuvvetler bu ayaklanmaları bastırmak amacıyla kullanılmıştır.
- İşgal güçlerine karşı kullanılmak üzere toplanan silah ve malzemenin önemli bir bölümü bu isyanlarda harcanmış, milletin istiklali için kullanılacak mühimmat ve cephane kardeş kavgasında heba olmuştur.
- Düşmanın ilerleyişi kolaylaşmış ve düşmanın vatandan temizlenmesi gecikmiştir.
- İtilaf devletlerinin ve İstanbul Hükümeti’nin TBMM’yi güçsüzleştirme politikası suya düşmüştür.
- Ayaklanmaları bastıran TBMM’nin gücü ve otoritesi artmıştır.
