Eklerle İlgili Yanlışlar
Bir cümlede kullanılması gereken bir ekin yerine başka bir ekin kullanılması anlatım bozukluğuna yol açabilir.
Bir cümlede kullanılması gereken iyelik ve ilgi eklerinin kullanılmaması ya da bir ekin gereksiz kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur.
a) Edilgenlik eklerini üst üste getirmek
Fiillerde iki edilgenlik eki birlikte kullanılamaz. “Eşyalar yerine konuldu.” cümlesinde “konuldu” sözcüğü birden fazla edilgenlik eki aldığı için yanlış kullanılmıştır. Sözcük “kondu” biçiminde kullanılmalıdır.
b) İyelik ekinin gereksiz kullanılması
“—masını/ -mesini” kalıbını alan sözcüklerdeki bu ek “—mayı / —meyi” biçimine getirilebilirse iyelik eki gereksiz kullanılmıştır. “Silah kullanmasını bilmiyor.” cümlesinde “kullanmasını” sözcüğü “kullanmayı” biçimine getirilebildiği için iyelik eki gereksizdir.
c) Gereksiz eksik ek kullanımı
”Babası, yıllardır manavcılık yapıyor. -ci” eki meslek ismi türeten bir ektir. “Bakırcı, saatçi, tatlıcı, demirci…” örneklerinde olduğu gibi meslek adı türetir. “Manav” sözcüğü zaten bir meslek adı olduğu için sözcüğe “-cı” ekini getirmeye gerek yoktur. Sözcük “manavcılık” şeklinde değil “manavlık” şeklinde kullanılmalıdır.
d) Fiilimsi eklerinin yanlış kullanılması
“Vergilerin yeni sisteme göre toplanacağını sağlayacaklar.” cümlesinde “toplanacağını” sözcüğü “toplanmasını” şeklinde kullanılmalıdır.
Uyarı: Tamlama ekleriyle ilgili yanlışlar “ek yanlışı” grubuna da girer.
Aşağıdaki cümlelerde ek yanlışı olan sözcüğün altı çizilip doğrusu kutucuğa yazılmıştır.
- Bizi en çok sevindiren onun buraya geldiğidir. gelmesidir
- Muğla yöresindeki çıkan yangın söndürülemedi. yöresinde
- Fabrika, yıkanılabilir duvar kâğıtları üretiyor. yıkanabilir
- Hanginiz bilir benim gibi karpuzdan fener yapmasını. yapmayı
- Geçen akşam güzel yemekler yenildi. yendi
- Uçak kazasında iki Yunanlı ve bir Türk öldü. Yunan
- Kreşler, çocukların sosyal yönünü artırdığı söylenir. kreşlerin
- Binbir çeşit baharatların satıldığı bir yerdi orası. baharatın
- O günleri, arasından yıllar geçmesine rağmen unutmadı. aradan
- Karacoğlan’ın şiirleri yıllardır dilden dile dolaşmıştır. dolaşıyor
