TİROİT BEZİ
Boyun bölgesinde bulunan iki loplu bir bezdir. Kalsitonin ve tiroksin hormonlarını üretir.
Kalsitonin hormonu:
Kandaki kalsiyum arttığında, kalsitonin salgılanarak kandaki kalsiyum seviyesi düşürülür. Kalsitonin bunu şu şekillerde yapar;
a. Kandan kemiğe kalsiyum geçişini sağlar.
b. İdrar oluşumu sırasında böbreklerden kalsiyumun geri emilimini azaltarak, kalsiyumun idrarla atılmasını sağlar.
Tiroksin hormonu:
Yapısında iyot bulunur.
İyot eksikliğinde, tiroit bezi yeterince tiroksin hormonu üretemez. Bu durumda hipofiz bezi TSH hormonuyla sık sık tiroit bezini uyarır ve tiroit bezi büyür. Buna guatr hastalığı denir.
Tiroksin hormonu hipofizin denetiminde üretilir.
Metabolizmayı hızlandırır.
Tiroksin çok salgılanırsa; solunum hızlanacağı için oksijen ve glikoz azalır, karbondioksit ve ısı artar, kalp atışı, kan basıncı ve soluk alıp verme hızı artar. CO2 arttığı için pH düşer ayrıca besin tüketimi arttığı için kilo kaybı olur.
Örnek: Birdenbire karşısına çıkan bir yayaya çarpmamak için hemen fren yaparak aracını durduran bir sürücüde kalp atım hızının artması, tansiyon yükselmesi, ağız kuruluğu gibi sinirsel ve hormonal olarak kontrol edilen tepkiler ortaya çıkar.
Tehlikenin geçmesine karşın, sürücüdeki bu tepkilerin bir süre daha aynı düzeyde kalması ve daha sonra bireyin eski haline dönmesi, hormonlarla i ili aşağıdaki özelliklerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Salgılandıkları yerden farklı bir yerde iş görmesi
B) Küçük miktarlarının bile büyük etki göstermesi
C) Yıkımının belirli bir zaman sonra başlaması
D) Bireyde metabolizma hızını değiştirebilmesi
E) Etkilenen dokuya (organa) kan yoluyla taşınması
Çözüm: Kanda bulunan hormonun parçalanması belirli bir zaman alır. Bu yüzden hormonun etkisi geç biter. Hormonun salgılandıktan sonra hedef organa taşınmasının zaman alması olayı ise hormonun etkisinin geç başlamasıyla alakalıdır. Cevap: C
