Birbirine zıt olan durumları bir arada anlatma sanatına tezat denir. Tezat sanatı sadece zıt anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması değildir. İki durum veya iki düşüncenin birbirine zıtlık arz etmesidir.
Bir kenara bırakıp acısı tatlısını
Hepsini bir kalemde siler misin kardelen
Anlat sen de içini, dök dışına ne varsa
Hiç düşünme kalbini, bırak yansın yanarsa
Bu mısralarda “acısını-tatlısını”, “içini-dışına” sözleri arasında tezat vardır.
Kanı ol gül gülerek geldiği demler
Ağlarım hatıra geldikçe o gülüştüklerimiz
İnsan sevdiği bir insanla geçirdiği neşeli zamanları hatırladığında mutlu olur. Fakat “Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.” dizesinde şair, sevdiği insanla birlikte olmanın, geçirdikleri mutlu günleri hatırlamanın kendisini ağlattığını söylüyor. Kısacası “ağlamak” ve “gülmek” arasında bir zıtlık söz konusu. Şair neden duygularını bu şekilde dile getirmiştir? Bu dizede şair, sevdiğinden ayrı kalmanın, mutlu günlerin çok gerilerde kalmasının kendisine verdiği üzüntüyü daha etkili anlatabilmek için tezat sanatından yararlanmıştır. Bu dizede “ağlamak-gülmek” kelimeleri arasında tezat vardır.
