Bir sözcüğün bilim, sanat, spor ya da meslek dallarıyla ilgili özel ve belirli bir anlamda kullanılmasıdır.
Örnekler
- Bu oyunda ünlü tiyatrocular rol alıyor.
–› “Oyun” sözcüğü bu cümlede “sahnelenmek üzere yazılmış eser” anlamında kullanıldığı için terim anlamlıdır. - İki takımın karşılaşması beraberlikle sonuçlandı.
–› “Karşılaşma” sözcüğü bu cümlede “iki takım arasında yapılan yarışma” anlamında kullanıldığı için terim anlamlıdır. - Ülkemizde aktif yanardağ bulunmuyor.
–› “Yanardağ” sözcüğü bu cümlede “magmanın yeryüzüne çıktığı dağ” anlamında kullanıldığı için terim anlamlıdır. - Eskiden tarlalarda saban kullanılırdı.
–› “Saban” sözcüğü bu cümlede “üç bölümden oluşan tarla sürme aracı” anlamında kullanıldığı için terim anlamlıdır.
Karıştırmayalım: Bir sözcü ün terim olup olmaması, kullanıldığı cümleye göre değişir.
Örnekler
Şiirde ölçü, en az uyak kadar önemlidir.
Terim anlam
İnsan hiçbir durumda ölçüyü aşmamalı.
Mecaz anlam
Önemli Bilgi: Bazı sözcükler, birden fazla alanda terim olarak kullanılabilir.
Örnekler
Bitkiler, kökleri aracılığıyla topraktan beslenir.
Bitki bilimi terimi
Bir sözcüğün yapım eki almamış hâline kök denir.
Dil bilgisi terimi
Sayıyı kök içinden çıkarıp soruyu çözmelisin.
Matematik terimi
Önemli Bilgi: Sözcüklerin temel anlamları dışında yan, mecaz ve terim anlam kazanmasına “çok anlamlılık” denir. Çok anlamlılık, bir sözcüğün kaç farklı anlamda kullanıldığına yönelik sorulmaktadır. Bu tip sorularda, verilen sözcüğün anlam inceliklerine dikkat edilmelidir.
Örnekler
- İpi kesip makarayı bana uzattı.
- Dedem, bahçedeki kurumuş ağacı kesti.
- Tırnaklarını kesmeyen öğrencileri uyardı.
- Bu ilaç, bel ağrılarınızı hemen kesecek.
- Polis, kaza nedeniyle yolu kesmişti.
–› “Kesmek” sözcüğü birinci cümlede “bıçak, makas vb. bir araçla ikiye ayırmak”, ikinci cümlede “dibinden ayırmak”, üçüncü cümlede “ucunu almak”, dördüncü cümlede “son vermek, gidermek” beşinci cümlede ise “geçişi önlemek” anlamında kullanılmıştır. Bu, “kesmek” sözcüğünün çok anlamlı olduğunu göstermektedir.
Örnek Soru:
I. Köylüler daha gün doğmadan tarlalara giderdi.
II. Kışın günler kısalınca dükkânı erken kapatıyordu.
III. Şubat ayı, dört senede bir yirmi dokuz gün olur.
IV. Zavallı adam bir gün görmedi yıllar boyunca.
“Gün” sözcüğü numaralanmış cümlelerde kaç farklı anlamda kullanılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Çözüm: “Gün” sözcüğü I. cümlede “güneş” anlamında, II. cümlede “gündüz” anlamında, III. cümlede “yirmi dört saatlik zaman dilimi” anlamında, IV. cümlede ise “iyi yaşanmış zaman” anlamında kullanılmıştır. Dolayısıyla sözcük, dört farklı anlamda kullanıldığı için doğru cevap “D” seçeneğidir.
