Sürat ve hız, günlük hayatta benziyor gibi görünse de, fizikte farklıdır. Sürat, bir cismin ne kadar hızlı gittiğini gösterir ve sadece sayısal bir değeri vardır. Hangi yöne gittiğinin önemi yoktur. Bu yüzden sürat skaler bir büyüklüktür. Hız ise hem cismin ne kadar hızlı gittiğini hem de hangi yöne doğru hareket ettiğini gösterir. Yön bilgisi içerdiği için hız vektörel bir büyüklüktür. Kısaca, düz bir yolda hareket eden bir cismin sürati ile hızı aynıdır ancak yön değiştiren bir cismin sürati sabit kalsa bile hızı değişir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Sürat ve hız arasındaki en önemli fark aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sürat yola, hız zamana bağlıdır. B) Sürat vektörel, hız skalerdir. C) Hız yönlü, sürat yönsüz bir büyüklüktür. D) İkisi arasında fark yoktur, aynı anlama gelirler.

Çözüm: Hız, yön bilgisi içerdiği için vektörel bir büyüklük iken, sürat yön bilgisi içermeyen skaler bir büyüklüktür. Doğru Cevap: C

2. Aşağıdakilerden hangisi skaler bir büyüklüktür?

A) Hız B) Yer değiştirme C) İvme D) Sürat

Çözüm: Sürat, sadece büyüklüğü (sayısal değeri) olan, yönü olmayan bir niceliktir. Doğru Cevap: D

3. “Bir bisikletli 30 m/s hızla kuzey yönünde hareket ediyor.” ifadesi aşağıdaki kavramlardan hangisine daha iyi bir örnektir?

A) Sürat B) Hız C) Yol D) İvme

Çözüm: Bu ifade, hem büyüklük (30 m/s) hem de yön (kuzey) içerdiği için hız kavramını tanımlar. Doğru Cevap: B

4. Sürat hangi formülle hesaplanır?

A) Sürat = Yer değiştirme / Zaman B) Sürat = Yol / Zaman C) Sürat = Hız / Zaman D) Sürat = Hız x Zaman

Çözüm: Sürat, bir cismin aldığı toplam yolun, geçen zamana bölünmesiyle bulunur. Doğru Cevap: B

5. Bir koşucu düz bir yolda 10 metre ileri gidip, sonra geri dönerek 5 metre geri geldi. Koşucunun yer değiştirmesi ne kadardır?

A) 5 metre B) 10 metre C) 15 metre D) 20 metre

Çözüm: Yer değiştirme, başlangıç noktası ile bitiş noktası arasındaki en kısa mesafedir. Başlangıç noktası 0 kabul edilirse, 10 metre ileri gidip 5 metre geri geldiğinde son konumu 5 metredir. Doğru Cevap: A

6. Bir otomobil dairesel bir pisti 50 km/s sabit süratle dönüyor. Bu otomobilin hızı için ne söylenebilir?

A) Hızı da sabittir. B) Hızı değişmektedir. C) Hızı sıfırdır. D) Hızı 50 km/s’den küçüktür.

Çözüm: Dairesel harekette otomobilin yönü sürekli değiştiği için, sürati sabit olsa bile hızı değişmektedir. Doğru Cevap: B

7. Aşağıdaki durumlardan hangisinde bir cismin ortalama hızı sıfır olur?

A) Cisim düz bir yolda hareket ediyorsa. B) Cisim hareket etmiyorsa. C) Cisim başladığı noktaya geri dönüyorsa. D) Cismin sürati sıfırsa.

Çözüm: Ortalama hız, toplam yer değiştirmenin toplam zamana bölümüdür. Cisim başladığı noktaya geri döndüğünde, yer değiştirmesi sıfır olduğu için ortalama hızı da sıfır olur. Doğru Cevap: C

8. Bir araç 100 km’lik yolu 2 saatte gitmiştir. Bu aracın ortalama sürati kaç km/s’tir?

A) 20 km/s B) 40 km/s C) 50 km/s D) 200 km/s

Çözüm: Ortalama sürat = Toplam Yol / Toplam Zaman = 100 km / 2 saat = 50 km/s. Doğru Cevap: C

9. Bir cismin hızının sürekli değişmesi ne anlama gelir?

A) Cisim yavaşlamaktadır. B) Cisim hızlanmaktadır. C) Cisim ivmeli hareket yapıyordur. D) Cismin sürati sabittir.

Çözüm: Hızın değişmesi, cismin hızlanması, yavaşlaması veya yön değiştirmesi anlamına gelir. Hızdaki bu değişim, ivme kavramıyla açıklanır. Bu yüzden cisim ivmeli hareket yapıyordur. Doğru Cevap: C

10. Hız-zaman grafiğinin altındaki alan neyi gösterir?

A) Alınan toplam yol B) Cismin ivmesi C) Cismin yer değiştirmesi D) Cismin sürati

Çözüm: Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan, cismin yaptığı yer değiştirmeyi verir. Doğru Cevap: C

11. Hangi durumda bir cismin sürati, hızının büyüklüğünden farklı olabilir?

A) Cisim düz bir yolda hareket ettiğinde. B) Cisim yön değiştirdiğinde. C) Cisim durduğunda. D) Cisim sabit süratle hareket ettiğinde.

Çözüm: Cisim yön değiştirdiğinde (örneğin dairesel harekette), aldığı yol yer değiştirmesinden daha fazla olur. Bu durumda ortalama sürat, ortalama hızın büyüklüğünden farklı olur. Doğru Cevap: B

12. Aşağıdaki birimlerden hangisi hem hız hem de sürat için kullanılabilir?

A) metre (m) B) saniye (s) C) m/s (metre/saniye) D) kilogram (kg)

Çözüm: Sürat ve hız, birim zamanda katedilen mesafeyi ifade eder. Bu yüzden m/s (metre/saniye) birimi her ikisi için de kullanılır. Doğru Cevap: C

13. Bir cisim hızlanıyorsa, bu cismin hangi özelliği kesinlikle artmaktadır?

A) Yönü B) Kütlesi C) Sürati D) Yer değiştirmesi

Çözüm: Bir cismin hızlanması, hızının büyüklüğünün (süratinin) arttığı anlamına gelir. Doğru Cevap: C

14. Düz bir yolda hareket eden bir arabanın sürati sabitse, bu araba için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Yavaşlıyordur. B) Hızlanıyordur. C) Hızı da sabittir. D) Hızı değişmektedir.

Çözüm: Düz bir yolda yön değiştirmeden hareket eden bir cismin hızı da sabit kalır. Doğru Cevap: C

15. Bir topu yukarı doğru fırlattığınızda, top en yüksek noktaya ulaştığı anda hızı ve sürati için ne söylenebilir?

A) İkisi de sıfırdan farklıdır. B) Hızı sıfırdır, sürati sıfırdan farklıdır. C) Sürati sıfırdır, hızı sıfırdan farklıdır. D) İkisi de sıfırdır.

Çözüm: Top en yüksek noktada anlık olarak durduğu için hem hızı hem de sürati sıfırdır. Doğru Cevap: D