Ekosistem, belirli bir bölgedeki canlı (biyotik) ve cansız (abiyotik) faktörlerin karşılıklı etkileşim içinde olduğu doğal sistemdir. Ekosistemin bileşenleri iki ana gruba ayrılır. **Cansız (Abiyotik) Bileşenler**, bir ekosistemin fiziksel ve kimyasal özelliklerini oluşturan etmenlerdir. Bunlar; ışık, sıcaklık, iklim, su, mineraller, toprak yapısı ve pH gibi faktörlerdir. Bu cansız etmenler, canlıların yaşam ve gelişimini doğrudan etkiler. **Canlı (Biyotik) Bileşenler** ise, ekosistemdeki tüm canlı organizmaları içerir ve üç temel trofik (beslenme) düzeyde incelenir. Bunlar; kendi besinini üreten **üreticiler** (fotosentez veya kemosentez yapan canlılar), enerjisini üreticilerden veya diğer tüketicilerden alan **tüketiciler** (otçullar, etçiller, hepçiller) ve ölü organik maddeleri inorganik maddelere dönüştürerek madde döngüsünü tamamlayan **ayrıştırıcılardır** (mantarlar ve bakteriler). Ekosistemin tüm bu bileşenleri, birbirleriyle karmaşık bir ağ içinde ilişki kurar ve ekolojik dengenin korunmasında hayati rol oynar. Bu test, ekosistem bileşenlerinin ne olduğunu ve aralarındaki ilişkileri anlamanıza yardımcı olacaktır.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi bir ekosistemin cansız (abiyotik) bileşenlerinden biri değildir?
A) Toprak yapısı
B) Işık
C) Su
D) Bakteri

Doğru Cevap: D
Çözüm: Bakteriler, canlı organizmalar oldukları için ekosistemin canlı (biyotik) bileşenleri arasında yer alır. Toprak yapısı, ışık ve su ise cansız bileşenlerdir.

2. Bir ekosistemdeki üreticilerin temel görevi nedir?
A) Ölü canlıları parçalamak
B) Güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürmek
C) Diğer canlıları avlamak
D) Ortamdaki suyu tüketmek

Doğru Cevap: B
Çözüm: Üreticiler (bitkiler, algler gibi), fotosentez yaparak güneş enerjisini glikoz gibi kimyasal bağ enerjisine dönüştürür ve besin zincirinin temelini oluştururlar.

3. Besin zincirinde doğrudan üreticilerle beslenen canlılara ne ad verilir?
A) İkincil tüketiciler
B) Üçüncül tüketiciler
C) Ayrıştırıcılar
D) Birincil tüketiciler

Doğru Cevap: D
Çözüm: Birincil tüketiciler (otçullar), besin zincirinde üreticilerden hemen sonra gelirler ve doğrudan üreticilerle beslenirler.

4. Bir ekosistemde maddelerin yeniden kullanılmasını sağlayan ve madde döngüsünü tamamlayan canlı grubu hangisidir?
A) Üreticiler
B) Tüketiciler
C) Ayrıştırıcılar
D) Hepçiller

Doğru Cevap: C
Çözüm: Ayrıştırıcılar (bakteri ve mantarlar), ölü organik maddeleri inorganik maddelere parçalayarak toprağa geri kazandırır ve bu maddelerin yeniden üreticiler tarafından kullanılmasını sağlar.

5. Aşağıdakilerden hangisi bir ekosistemin canlı (biyotik) bileşenlerinden biri değildir?
A) Rüzgar
B) Hayvan
C) Mantar
D) Bitki

Doğru Cevap: A
Çözüm: Rüzgar, bir ekosistemdeki cansız (abiyotik) bir faktördür. Hayvanlar, mantarlar ve bitkiler ise canlı bileşenlerdir.

6. Bir ekosistemde, üreticilerin sayısının azalması durumunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?
A) Birincil tüketicilerin sayısı artar.
B) Enerji akışı hızlanır.
C) Tüketicilerin sayısında azalma gözlenir.
D) Ayrıştırıcıların faaliyeti yavaşlar.

Doğru Cevap: C
Çözüm: Üreticiler, besin zincirinin temelini oluşturur. Üreticilerin sayısı azalırsa, onlarla beslenen birincil tüketiciler ve dolaylı olarak diğer tüketiciler de besin kıtlığı yaşayarak azalır.

7. Aşağıdaki canlılardan hangisi hem üretici hem de tüketici olabilir?
A) Etçil bitkiler
B) Sadece bitkiler
C) Otçullar
D) Mantarlar

Doğru Cevap: A
Çözüm: Etçil bitkiler (örneğin, Venüs sinekkapanı), fotosentez yaparak kendi besinlerini üretirlerken aynı zamanda böcekleri avlayarak dışarıdan organik madde alırlar.

8. Bir ekosistemdeki popülasyonların ve türlerin çeşitliliğine ne ad verilir?
A) Adaptasyon
B) Biyokütle
C) Biyoçeşitlilik
D) Komünite

Doğru Cevap: C
Çözüm: **Biyoçeşitlilik**, bir ekosistemdeki farklı canlı türlerinin ve bu türlerin genetik çeşitliliğinin tümünü kapsayan bir terimdir.

9. Ekosistemin cansız bileşenlerinden olan suyun, canlılar için en önemli görevlerinden biri nedir?
A) Besin zincirini oluşturmak
B) Enzimlerin çalışması için uygun ortamı sağlamak
C) Işığı emmek
D) Tek yönlü enerji akışını sağlamak

Doğru Cevap: B
Çözüm: Su, metabolik reaksiyonların gerçekleşmesi için çözücü bir ortam sağlar ve enzimlerin doğru şekilde çalışması için hayati bir rol oynar.

10. Bir ekosistemde enerjinin akışı nasıl gerçekleşir?
A) Geri dönüşümlü olarak
B) Tüketicilerden üreticilere doğru
C) Üreticilerden tüketicilere doğru tek yönlü
D) Ayrıştırıcılardan başlar

Doğru Cevap: C
Çözüm: Enerji, güneşten başlayarak üreticilere geçer ve besin zinciri boyunca tüketicilere doğru tek yönlü olarak akar. Maddelerin döngüsü geri dönüşümlüdür, ancak enerji akışı değildir.

11. Aşağıdaki canlı gruplarından hangisi, ekosistemdeki en büyük biyokütleyi (toplam canlı ağırlığı) oluşturur?
A) Üreticiler
B) Birincil tüketiciler
C) İkincil tüketiciler
D) Üçüncül tüketiciler

Doğru Cevap: A
Çözüm: Ekolojik piramitlerde, enerjinin her basamakta kaybedilmesi nedeniyle, en büyük biyokütle genellikle besin zincirinin tabanını oluşturan üreticilerde bulunur.

12. Aşağıdaki canlılardan hangisi hem etçil hem otçul (hepçil) olarak beslenir?
A) Aslan
B) Geyik
C) İnsan
D) Tavşan

Doğru Cevap: C
Çözüm: İnsan, hem bitkisel (otçul) hem de hayvansal (etçil) kaynaklardan beslenerek hepçil bir beslenme şekline sahiptir.

13. Bir göl ekosistemindeki sıcaklık, pH ve çözünmüş oksijen miktarı hangi bileşenler grubuna girer?
A) Biyotik bileşenler
B) Abiyotik bileşenler
C) Biyokütle
D) Komünite

Doğru Cevap: B
Çözüm: Sıcaklık, pH ve çözünmüş oksijen gibi cansız etmenler, ekosistemin cansız (abiyotik) bileşenleridir.

14. Bir ekosistemdeki maddelerin döngüsünü sağlamak için en hayati görevi üstlenen canlı grubu hangisidir?
A) Tüketiciler
B) Ayrıştırıcılar
C) Üreticiler
D) Otçullar

Doğru Cevap: B
Çözüm: Ayrıştırıcılar, ölü organizmaları ve organik atıkları parçalayarak karbon, azot gibi elementlerin yeniden ekosisteme geri dönmesini sağlar ve böylece madde döngüsünü sürdürür.

15. Aşağıdaki ilişkilerden hangisi, ekosistemde canlı ve cansız bileşenler arasındaki etkileşime bir örnektir?
A) Otçulların etçilleri avlaması
B) Bitkilerin fotosentez için karbondioksit kullanması
C) Mantarların bakterilerle rekabet etmesi
D) Arıların çiçekleri tozlaştırması

Doğru Cevap: B
Çözüm: Bitkilerin (canlı) fotosentez için karbondioksit (cansız) kullanması, canlı ve cansız bileşenler arasındaki etkileşime bir örnektir. Diğer seçenekler, iki canlı arasındaki etkileşimleri göstermektedir.