Sesli (Ünlü) Harfler
Oluşurken, bir engele uğramadan çıkan seslere ünlü (sesli) harfler denir. Türkçede 8 tane ünlü harf vardır.
Bunlar; a, e, ı, i, o, ö, u, ü harfleridir.
Ünlü harfler ağızdan çıkış biçimine göre ikiye ayrılırlar.
BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU
Türkçe sözcüklerde sözcüğün ilk ünlü harfi ince ise sonrakiler de ince, ilk ünlü harfi kalın ise sonrakiler de kalın olur. Türkçe’nin bu özelliğine büyük ünlü uyumu denir.
BÜYÜK ÜNLÜ UYUMUNA AYKIRI DURUMLAR
1. Yabancı dillerden dilimize geçmiş bazı sözcükler büyük ünlü uyumuna uymayabilir.
Örnek: mektup, gazete, reklam, dünya vb.
2. Aslında Türkçe olan ama zaman içinde söylenişi farklılaşan sözcükler büyük ünlü uyumuna uymaz.
Örnek: anne (ana), elma (alma), kardeş (karındaş) vb.
3. Birleşik sözcükler iki sözcüğün birleşiminden oluşur. Büyük ünlü uyumu bir sözcük için geçerlidir.Birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
Örnek: hanımeli, Bakırköy, Beşiktaş vb.
4. Tek heceden meydana gelen sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
Örnek: Türk, dert, kurt, boş vb.
5. “daş, ki, mtırak, leyin, ken, yor” eklerini alan sözcükler büyük ünlü uyumuna uymaz.
Örnek: meslekdaş, sabahki, geliyor, ekşimtrak, akşamleyin, yazarken v.b. Alfabemizde 8 ünlü, 21 tane ünsüz, toplam 29 harf bulunmaktadır.
