Mol, kimyada kullanılan temel bir ölçü birimidir ve çok sayıda tanecik (atom, molekül, iyon, formül birimi vb.) içeren maddeleri ifade etmek için kullanılır. 1 mol, $6.02 \times 10^{23}$ adet taneciğe eşittir. Bu sayıya **Avogadro sayısı** denir ve $N_A$ ile gösterilir. Bir maddenin mol sayısı, kütlesi (m), mol kütlesi (MA) ve Avogadro sayısı kullanılarak hesaplanabilir. Mol kütlesi (MA), bir mol maddenin gram cinsinden kütlesidir ve atom ağırlıkları toplanarak bulunur. Örneğin, $H_2O$’nun mol kütlesi $(2 \times H) + (1 \times O) = (2 \times 1) + (1 \times 16) = 18$ g/mol’dür. Normal koşullarda (0°C ve 1 atm), 1 mol gaz 22.4 litre hacim kaplar. Oda koşullarında (25°C ve 1 atm) ise bu hacim 24.5 litredir. Mol kavramı, kimyasal tepkimelerdeki madde miktarlarını, gaz hacimlerini ve tanecik sayılarını birbirine bağlayan bir köprü görevi görür ve kimyasal hesaplamaların temelini oluşturur.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

1 mol $H_2SO_4$ bileşiği kaç gramdır? (H: 1 g/mol, S: 32 g/mol, O: 16 g/mol)

A) 36
B) 49
C) 98
D) 100
E) 120

Çözüm:
Mol kütlesi, bileşiği oluşturan atomların mol kütleleri toplamıdır.
$MA(H_2SO_4) = (2 \times MA(H)) + (1 \times MA(S)) + (4 \times MA(O)) = (2 \times 1) + (1 \times 32) + (4 \times 16) = 2 + 32 + 64 = 98$ g/mol.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 2:

Normal koşullarda (N.Ş.A) 5.6 litre $O_2$ gazı kaç moldür?

A) 0.1 mol
B) 0.25 mol
C) 0.5 mol
D) 1 mol
E) 2 mol

Çözüm:
Normal koşullarda 1 mol gaz 22.4 litre hacim kaplar.
Mol sayısı = Hacim / 22.4 = 5.6 / 22.4 = 0.25 mol.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 3:

$0.4$ mol $NH_3$ molekülü kaç adet atom içerir? ($N_A$: Avogadro sayısı)

A) $0.4 \times N_A$
B) $1.6 \times N_A$
C) $2.0 \times N_A$
D) $4.0 \times N_A$
E) $5.0 \times N_A$

Çözüm:
Bir $NH_3$ molekülü 1 Azot ve 3 Hidrojen olmak üzere toplam 4 atom içerir.
$0.4$ mol $NH_3$ molekülü $0.4 \times N_A$ adet $NH_3$ molekülü içerir.
Toplam atom sayısı = (Molekül sayısı) $\times$ (1 moleküldeki atom sayısı) = $(0.4 \times N_A) \times 4 = 1.6 \times N_A$ adet atom.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 4:

12.04 x $10^{23}$ adet $CO_2$ molekülü kaç gramdır? (C: 12 g/mol, O: 16 g/mol, $N_A: 6.02 \times 10^{23}$)

A) 22
B) 44
C) 88
D) 132
E) 176

Çözüm:
Önce molekül sayısını mole çevirelim:
Mol sayısı = Verilen tanecik sayısı / $N_A = (12.04 \times 10^{23}) / (6.02 \times 10^{23}) = 2$ mol.
Şimdi 2 mol $CO_2$’nin kütlesini bulalım. $MA(CO_2) = 12 + (2 \times 16) = 44$ g/mol.
Kütle = mol sayısı $\times$ MA = $2 \times 44 = 88$ gram.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 5:

0.5 mol $CH_4$ ve 0.2 mol $C_2H_6$ gazlarından oluşan bir karışım normal koşullarda kaç litre hacim kaplar?

A) 5.6
B) 11.2
C) 15.68
D) 22.4
E) 24.5

Çözüm:
Toplam mol sayısı = $0.5 + 0.2 = 0.7$ mol.
Normal koşullarda 1 mol gaz 22.4 L hacim kaplar.
Toplam hacim = Toplam mol sayısı $\times$ 22.4 = $0.7 \times 22.4 = 15.68$ L.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 6:

0.2 mol $Fe_2O_3$ bileşiğindeki oksijen atomlarının mol sayısı kaçtır?

A) 0.2
B) 0.3
C) 0.4
D) 0.5
E) 0.6

Çözüm:
1 mol $Fe_2O_3$ bileşiği 3 mol oksijen atomu içerir.
$0.2$ mol $Fe_2O_3$ bileşiği = $0.2 \times 3 = 0.6$ mol oksijen atomu içerir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 7:

1.204 x $10^{24}$ adet $H_2O$ molekülü kaç gramdır? (H: 1 g/mol, O: 16 g/mol, $N_A: 6.02 \times 10^{23}$)

A) 18
B) 36
C) 72
D) 108
E) 144

Çözüm:
Mol sayısı = $(1.204 \times 10^{24}) / (6.02 \times 10^{23}) = 2$ mol.
$MA(H_2O) = (2 \times 1) + 16 = 18$ g/mol.
Kütle = $2 \times 18 = 36$ gram.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 8:

22 gram $CO_2$ gazı normal koşullarda kaç litre hacim kaplar? (C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)

A) 5.6
B) 11.2
C) 22.4
D) 33.6
E) 44.8

Çözüm:
Önce $CO_2$’nin mol kütlesini bulalım: $MA(CO_2) = 12 + 2(16) = 44$ g/mol.
Mol sayısı = Kütle / MA = $22 / 44 = 0.5$ mol.
Normal koşullarda 1 mol gaz 22.4 litre hacim kaplar.
Hacim = $0.5 \times 22.4 = 11.2$ litre.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 9:

Aşağıdaki eşitliklerden hangisi yanlıştır?

A) 1 mol Fe, $6.02 \times 10^{23}$ tane Fe atomu içerir.
B) 1 mol $H_2$, 2 gramdır.
C) 1 mol $N_2$ gazı normal koşullarda 22.4 litre hacim kaplar.
D) 1 mol $C_2H_6O$, 3 mol karbon atomu içerir.
E) 1 mol $NaCl$ iyonik bileşiği, $2 \times 6.02 \times 10^{23}$ tane iyon içerir.

Çözüm:
$C_2H_6O$ molekülü 2 adet karbon atomu içerir. Dolayısıyla 1 mol $C_2H_6O$ molekülü 2 mol karbon atomu içerir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 10:

16 gram $CH_4$ gazı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (C: 12 g/mol, H: 1 g/mol)

A) 1 moldür.
B) Normal koşullarda 22.4 L hacim kaplar.
C) $6.02 \times 10^{23}$ tane $CH_4$ molekülü içerir.
D) Toplam atom sayısı $5 \times N_A$’dır.
E) 4 gram hidrojen atomu içerir.

Çözüm:
$MA(CH_4) = 12 + 4(1) = 16$ g/mol. 16 gram $CH_4$, 1 moldür. (A doğru)
1 mol gaz normal koşullarda 22.4 L hacim kaplar. (B doğru)
1 mol $CH_4$, $N_A$ tane molekül içerir. (C doğru)
1 mol $CH_4$, 1 mol C ve 4 mol H olmak üzere toplam 5 mol atom içerir. Bu da $5 \times N_A$ atom demektir. (D doğru)
1 mol $CH_4$, 4 mol H atomu içerir. 4 mol H atomu da $4 \times 1 = 4$ gramdır. (E doğru)
Bu sorunun şıklarında bir hata vardır. D ve E şıkları aynı şekilde doğru görünüyor. Soruyu tekrar inceleyelim. Ah, D şıkkındaki ifade doğru. $CH_4$’te 1 mol C ve 4 mol H olmak üzere toplam 5 mol atom vardır. Yani $5 \times N_A$ atom içerir. E şıkkı ise, 4 mol H atomunun 4 gram olduğunu söylüyor, bu da doğru. Bu durumda soruda bir hata vardır. Tüm şıklar doğru.
Soruyu revize ederek devam edelim.

**Soru 10 (Düzeltilmiş):**
16 gram $CH_4$ gazı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (C: 12 g/mol, H: 1 g/mol, $N_A$: Avogadro sayısı)

A) 1 moldür.
B) Normal koşullarda 22.4 L hacim kaplar.
C) 4 gram hidrojen atomu içerir.
D) Toplam atom sayısı $4 \times N_A$’dır.
E) 12 gram karbon atomu içerir.

Çözüm:
16 gram $CH_4$, 1 moldür. 1 mol $CH_4$ molekülü 1 mol C ve 4 mol H atomu içerir. Dolayısıyla toplam 5 mol atom içerir. D şıkkında ise 4 mol atom içerdiği söyleniyor, bu ifade yanlıştır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 11:

Eşit kütledeki $CH_4$ ve $SO_2$ gazları için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (C: 12, H: 1, S: 32, O: 16 g/mol)

A) Mol sayıları eşittir.
B) Normal koşullardaki hacimleri eşittir.
C) Molekül sayıları eşittir.
D) Atom sayıları eşittir.
E) Mol kütlesi küçük olanın mol sayısı fazladır.

Çözüm:
$MA(CH_4) = 16$ g/mol, $MA(SO_2) = 64$ g/mol. Mol kütleleri farklı olduğu için eşit kütledeki mol sayıları da farklıdır. Dolayısıyla A, B, C ve D şıkları yanlıştır. Mol kütlesi küçük olanın (kütle/mol kütlesi) mol sayısı daha fazla olacaktır.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 12:

Normal koşullarda 22.4 litre $O_2$ gazı için, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (O: 16 g/mol)

A) 32 gramdır.
B) $1 \times N_A$ tane oksijen atomu içerir.
C) 0.5 moldür.
D) 16 gramdır.
E) 2 mol oksijen molekülü içerir.

Çözüm:
Normal koşullarda 22.4 L hacim, 1 mole denk gelir. Bu nedenle $O_2$ gazı 1 moldür. 1 mol $O_2$ molekülü $1 \times MA(O_2) = 1 \times (2 \times 16) = 32$ gramdır.
Doğru cevap A şıkkıdır.

---

Soru 13:

0.2 mol $C_xH_y$ bileşiği 12 gram karbon içeriyorsa, x değeri kaçtır? (C: 12 g/mol)

A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5

Çözüm:
12 gram karbon, $12 / 12 = 1$ mol karbon atomu demektir.
Bileşiğin 0.2 molü, 1 mol karbon içeriyorsa:
$0.2 \times x = 1 \implies x = 1 / 0.2 = 5$
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 14:

$CH_4$ ve $C_2H_6$ gazlarından oluşan bir karışım 10 gramdır. Karışımdaki $C_2H_6$’nın kütlesi 2.8 gram ise, $CH_4$’ün mol sayısı kaçtır? (C: 12, H: 1 g/mol)

A) 0.1
B) 0.2
C) 0.3
D) 0.4
E) 0.5

Çözüm:
$MA(CH_4) = 16$ g/mol, $MA(C_2H_6) = 30$ g/mol.
$C_2H_6$’nın mol sayısı = $2.8 / 30 = 0.0933…$ mol.
Sorudaki veriler yine tutarsız. Sadece rakamları değiştirerek devam edelim.

**Soru 14 (Son Düzeltme):**
Eşit sayıda molekül içeren $CH_4$ ve $SO_2$ gazları için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (C: 12, H: 1, S: 32, O: 16 g/mol)

A) Mol sayıları eşittir.
B) Normal koşullardaki hacimleri eşittir.
C) Kütleleri eşittir.
D) Karbon atomu kütlesi kükürt atomu kütlesine eşittir.
E) A ve B

Çözüm:
Eşit sayıda molekül, eşit mol sayısına denk gelir. Eşit mol sayısına sahip gazların normal koşullardaki hacimleri de eşittir.
$MA(CH_4) = 16$ g/mol, $MA(SO_2) = 64$ g/mol. Kütleleri eşit değildir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 15:

20 gram $CaCO_3$ katısı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (Ca: 40, C: 12, O: 16 g/mol, $N_A$: Avogadro sayısı)

A) 0.2 moldür.
B) $0.2 \times N_A$ tane $CaCO_3$ molekülü içerir.
C) 6 gram oksijen atomu içerir.
D) Toplam 1 mol atom içerir.
E) 4 gram kalsiyum içerir.

Çözüm:
$MA(CaCO_3) = 40 + 12 + 3(16) = 100$ g/mol.
Mol sayısı = $20 / 100 = 0.2$ mol. (A doğru)
$0.2$ mol $CaCO_3$, $0.2 \times N_A$ tane molekül içerir. (B doğru)
1 mol $CaCO_3$ 3 mol oksijen atomu içerir. $0.2$ mol $CaCO_3$ = $0.2 \times 3 = 0.6$ mol oksijen atomu. Kütlesi = $0.6 \times 16 = 9.6$ gramdır. C şıkkı yanlıştır.
Toplam atom sayısı = $0.2 \times (1+1+3) = 0.2 \times 5 = 1$ mol atom. (D doğru)
Kalsiyum kütlesi = $0.2 \times 40 = 8$ gramdır. E şıkkı da yanlıştır.
Soru 2 hatalı şık içeriyor. Yanlış şıkları bulmamız isteniyor. Hem C hem E yanlış. Genellikle bir tane yanlış şık olur.

**Soru 15 (Son Düzeltme):**
20 gram $CaCO_3$ katısı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (Ca: 40, C: 12, O: 16 g/mol, $N_A$: Avogadro sayısı)

A) 0.2 moldür.
B) 8 gram kalsiyum içerir.
C) Toplam atom sayısı $1 \times N_A$’dır.
D) $0.6$ mol oksijen atomu içerir.
E) 6 gram oksijen atomu içerir.

Çözüm:
$MA(CaCO_3) = 40 + 12 + 3(16) = 100$ g/mol.
Mol sayısı = $20 / 100 = 0.2$ mol.
1 mol $CaCO_3$, 3 mol O atomu içerir. $0.2$ mol $CaCO_3$, $0.2 \times 3 = 0.6$ mol O atomu içerir. (D doğru)
$0.6$ mol O atomunun kütlesi = $0.6 \times 16 = 9.6$ gramdır. E şıkkı ise 6 gram olduğunu söylemektedir, bu yanlıştır.
Doğru cevap E şıkkıdır.