• Dünya edebiyatında köklü bir geçmişi olan günlük türünün ilk örneklerine Eski Yunan ve Roma döneminde rastlanır. Ancak günlük türünün edebi olarak benimsenmesi ve değer kazanması Rönesans sonrasında gerçekleşir. Stendhal (Stendal), Andre Gide (Andre Jid), Virginia Woolf, Victor Hugo, Puşkin ve Franz Kafka gibi yazarların günlükleri bütün dünyada tanınmış ve birçok kişi tarafından okunmuştur.

Günlük türünün Batı ‘daki önemli örnekleri

Cesare Pavese’ın Yaşama uğraşı, Franz Kafka’ın Günlükler’i, Andre Gide’in Günlük’ü, Fernando Pessoa’nın Huzursuzluğun Kitabı, Charles Baudelaire’in Apaçık Yüreğim’i, Andrei Tarkovski’nin Zaman Zaman İçinde’si, Katherine Mansfield’ın Bir Hüzün Güncesi, Soren Kierkegaard’ın Günlükler’i, Virginia Woolf’ün Bir Yazann Günlüğü, Sylvia Plath’ın, Günceleri, Stefan Zweig’ın Günlükler’i, Albert Camus’nün Defterleri.

• Günlük Türk edebiyatına Batı’dan gelen bir türdür. Divan edebiyatında günlük yoktur. Osmanlı Dönemindeki kimi vakayinameler, seyahatnameler ve sefaretnameler yer yer günlük özelliği gösterir.
• Türk edebiyatına, Batılı anlamda ilk günlük Tanzimat’tan sonra girmiş fakat diğer türler gibi gelişme göstermemiştir. Edebiyatımızda ilk günlük, Direktör Ali Bey’in 1898’de yazdığı Seyahat .Jurnali (Gezi Günlüğü) adını taşıyan eserdir. Direktör Ali Bey, günlük sözcüğü yerine “jurnal” sözcüğünü kullanmıştır.
• Servetifünun Dönemi’nde Nigar binti Osman tarafından yazılan ve ölümünden sonra 1959 yılında basılan Hayatımın Hikayesi adlı kitap Batılı tarzdaki ilk günlüklerden biridir.
• Millî Edebiyat sanatçılarından biri olan Ömer Seyfettin’in Ruznameleri de günlük türünün örnekleri arasında yer alır.
• Günlük türünün asıl gelişimi 1950 sonrasında Nurullah Ataç ile başlamıştır. Nurullah Ataç’ın yazdıklarını günü gününe gazetede yayımlaması türün gelişimine katkıda bulunmuştur. Nurullah Ataç’ın günlükleri Günce (iki cilt) ve Günlerin Getirdiği adlı eserlerde yer almaktadır.
• Nurullah Ataçla birlikte günlük türünün diğer önemli ismi Salah Birsel Yaşlılık Günlüğü, Aynalar Günlüğü, Kuşları Örtünmek, Nezleli Karga, Bay Sessizlik gibi eserleriyle Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının önemli günlük yazarlarından biri olmuştur.
• Günlük türü, romanlarda bir teknik olarak da kullanılmıştır. Örneğin, Reşat Nuri Güntekinin Çalıkuşu, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban, Vüs’at O. Bener’in Bay Muannit Sahtegihin Notları gibi romanlar günlük biçiminde oluşturulmuştur.

Türk Edebiyatında önemli günlükler

Tanzimat Dönemi’nde Fransızca bir sözcük olan “jurnal” ile karşılanan günlük terimi daha sonra “ruzname” ve “hatıra defteri” gibi terimlerle de karşılanmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde günlük için tek sözcüklü Türkçe karşılıklar aranmış, bir ara Falih Rıfkı Atay iki ayrı yazısında “gündem” ve “gündelik” sözcüklerini denemiş, bu yollardan geçildikten sonra “günlük” sözcüğü bulunmuş ve yaygın bir hal almıştır. Nurullah Ataç ise günlük sözcüğü yerine “günce” sözcüğünü kullanmıştır.

ÇÖZÜMLÜ TEST SORULARI

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi günlük türünün özelliklerinden biri değildir?

A) Kişisel ve öznel bir anlatımı vardır.
B) Olaylar tarih atılarak günü gününe yazılır.
C) Resmi ve kurallı bir dil kullanılır.
D) Yazarın duygu ve düşüncelerini içerir.

Çözüm:
Günlükler samimi ve içten bir dille yazılır, resmi dil kullanılmaz.

Doğru Cevap: C

---

Soru 2:

Edebiyatımızda “günlük” türünün ilk örnekleri hangi dönemde ortaya çıkmıştır?

A) Tanzimat Dönemi
B) Servetifünun Dönemi
C) Cumhuriyet Dönemi
D) Divan Edebiyatı Dönemi

Çözüm:
Batılı anlamda günlükler Tanzimat Dönemi’nde görülmeye başlanmıştır.

Doğru Cevap: A

---

Soru 3:

Aşağıdaki eserlerden hangisi günlük türüne örnek gösterilemez?

A) Günlük – Nurullah Ataç
B) Günce – Salah Birsel
C) Anamın Kitabı – Yakup Kadri Karaosmanoğlu
D) Kırk Yıl – Halit Ziya Uşaklıgil

Çözüm:
Kırk Yıl, Halit Ziya Uşaklıgil’in anı türündeki eseridir.

Doğru Cevap: D

---

Soru 4:

Günlük ile anı türü arasındaki temel fark nedir?

A) Günlüklerde şiirsel dil kullanılır.
B) Anılar olayların yaşandığı anda değil, sonradan yazılır.
C) Günlükler sadece yazarlar tarafından tutulur.
D) Anılar günü gününe tarih atılarak yazılır.

Çözüm:
Günlükler olaylar yaşanırken, anılar ise sonradan kaleme alınır.

Doğru Cevap: B

---

Soru 5:

Aşağıdaki yazarlardan hangisi günlük türünde eser vermemiştir?

A) Oktay Akbal
B) Tomris Uyar
C) Ahmet Hamdi Tanpınar
D) Orhan Veli Kanık

Çözüm:
Orhan Veli Kanık’ın günlük türünde eseri yoktur; şiir ve hikayeleriyle tanınır.

Doğru Cevap: D