- Dünya edebiyatında köklü bir geçmişi olan günlük türünün ilk örneklerine Eski Yunan ve Roma döneminde rastlanır. Ancak günlük türünün edebi olarak benimsenmesi ve değer kazanması Rönesans sonrasında gerçekleşir. Stendhal (Stendal), Andre Gide (Andre Jid), Virginia Woolf, Victor Hugo, Puşkin ve Franz Kafka gibi yazarların günlükleri bütün dünyada tanınmış ve birçok kişi tarafından okunmuştur.
Günlük türünün Batı ‘daki önemli örnekleri
Cesare Pavese’ın Yaşama uğraşı, Franz Kafka’ın Günlükler’i, Andre Gide’in Günlük’ü, Fernando Pessoa’nın Huzursuzluğun Kitabı, Charles Baudelaire’in Apaçık Yüreğim’i, Andrei Tarkovski’nin Zaman Zaman İçinde’si, Katherine Mansfield’ın Bir Hüzün Güncesi, Soren Kierkegaard’ın Günlükler’i, Virginia Woolf’ün Bir Yazann Günlüğü, Sylvia Plath’ın, Günceleri, Stefan Zweig’ın Günlükler’i, Albert Camus’nün Defterleri.
- Günlük Türk edebiyatına Batı’dan gelen bir türdür. Divan edebiyatında günlük yoktur. Osmanlı Dönemindeki kimi vakayinameler, seyahatnameler ve sefaretnameler yer yer günlük özelliği gösterir.
- Türk edebiyatına, Batılı anlamda ilk günlük Tanzimat’tan sonra girmiş fakat diğer türler gibi gelişme göstermemiştir. Edebiyatımızda ilk günlük, Direktör Ali Bey’in 1898’de yazdığı Seyahat .Jurnali (Gezi Günlüğü) adını taşıyan eserdir. Direktör Ali Bey, günlük sözcüğü yerine “jurnal” sözcüğünü kullanmıştır.
- Servetifünun Dönemi’nde Nigar binti Osman tarafından yazılan ve ölümünden sonra 1959 yılında basılan Hayatımın Hikayesi adlı kitap Batılı tarzdaki ilk günlüklerden biridir.
- Millî Edebiyat sanatçılarından biri olan Ömer Seyfettin’in Ruznameleri de günlük türünün örnekleri arasında yer alır.
- Günlük türünün asıl gelişimi 1950 sonrasında Nurullah Ataç ile başlamıştır. Nurullah Ataç’ın yazdıklarını günü gününe gazetede yayımlaması türün gelişimine katkıda bulunmuştur. Nurullah Ataç’ın günlükleri Günce (iki cilt) ve Günlerin Getirdiği adlı eserlerde yer almaktadır.
- Nurullah Ataçla birlikte günlük türünün diğer önemli ismi Salah Birsel Yaşlılık Günlüğü, Aynalar Günlüğü, Kuşları Örtünmek, Nezleli Karga, Bay Sessizlik gibi eserleriyle Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının önemli günlük yazarlarından biri olmuştur.
- Günlük türü, romanlarda bir teknik olarak da kullanılmıştır. Örneğin, Reşat Nuri Güntekinin Çalıkuşu, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban, Vüs’at O. Bener’in Bay Muannit Sahtegihin Notları gibi romanlar günlük biçiminde oluşturulmuştur.
Türk Edebiyatında önemli günlükler
Tanzimat Dönemi’nde Fransızca bir sözcük olan “jurnal” ile karşılanan günlük terimi daha sonra “ruzname” ve “hatıra defteri” gibi terimlerle de karşılanmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde günlük için tek sözcüklü Türkçe karşılıklar aranmış, bir ara Falih Rıfkı Atay iki ayrı yazısında “gündem” ve “gündelik” sözcüklerini denemiş, bu yollardan geçildikten sonra “günlük” sözcüğü bulunmuş ve yaygın bir hal almıştır. Nurullah Ataç ise günlük sözcüğü yerine “günce” sözcüğünü kullanmıştır.
