Anlamca kapsamı geniş olan sözcüklere genel, dar olan sözcüklere ise özel anlamlı sözcükler denir.
Örnekler
- Elma, her iklimde yetiştirilebilen bir meyvedir.
–› Bu cümlede “elma”nın kapsamı “meyve”ye göre daha dar olduğuna göre “elma” özel, “meyve” ise genel anlamlıdır. Dolayısıyla özelden genele bir anlatım yapılmıştır. - Şehirlerin en güzeli bana göre İstanbul’dur.
-› Bu cümlede “şehir”in kapsamı “İstanbul”a göre daha geniş olduğu için “şehir” genel, “İstanbul” özel anlamlıdır. Dolayısıyla genelden özele bir anlatım yapılmıştır.
Dikkat: Birbirleriyle ilişkili sözcükler, özelden genele ya da genelden özele sıralanabilir.
Örnekler
metin –› cümle –› sözcük –› hece –› harf
Genelden özele
oda –› daire –› kat –› bina –› site
Özelden genele
Karıştırmayalım: Cins adlar, kendi türünün tamamını kapsayacak şekilde kullanıldığında “genel”, bir veya birkaç bireyini kapsayacak şekilde kullanıldığında “özel” anlamlı olur.
Örnekler
- Akvaryumdaki balıkları bir süre seyretti.
–› “Balık” sözcüğü bu cümlede kendi türünün birkaç bireyini kapsadığı için özel anlamlıdır. - Balık, suda yaşayan ve eti yenen bir canlıdır.
–› “Balık” sözcüğü bu cümlede kendi türünün tamamını kapsadığı için genel anlamlıdır.
