Bu bölümde; elementleri metal, ametal, yarı metal ve soygaz olarak sınıflandırıp bu element sınıflarının özelliklerini öğreneceğiz.
– Periyodik cetvelde bulunan elementler; metaller, ametaller, yarı metaller ve soygazlar (asal gazlar) olmak üzere dört sınıfta incelenir.
1. Metaller
Doğada bulunan elementlerin çoğu metaldir. Alüminyum, sodyum, lityum, gümüş, berilyum, kalay metallere örnektir.
Metallerin özellikleri:
- Oda koşullarında katı hâlde bulunur.
- Sadece cıva, oda koşullarında sıvıdır.
- Parlak görünümlüdür.
- Tel veya levha hâline getirilebilir.
- Elektriği ve ısıyı iyi iletir.
- Bileşik oluştururken daima elektron verir ve katyon hâline gelir.
- Ametallerle elektron alışverişi yaparak bağ oluşturur.
2. Ametaller
Periyodik cetveldeki azot (N), hidrojen (H), kükürt (S), karbon (C),flor (F), klor (CI), fosfor (P), iyot (I) ve oksijen (O) gibi elementler ametaldir.
Ametallerin özellikleri:
- Doğada katı, sıvı veya gaz hâlinde bulunan örnekleri vardır. Karbon (C) doğada katı hâlde, brom (Br) sıvı hâlde, oksijen (O) gaz hâlde bulunur.
- Mat görünümlüdür.
- Kırılgandır, tel veya levha hâline getirilemez.
- Elektrik ve ısıyı iyi iletmez.
- Bileşik oluştururken elektron alarak anyon olma eğilimindedir.
- Metallerle ya da kendi aralarında bağ oluşturabilir.
3. Soygazlar (Asal gazlar)
– Helyum (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr), ksenon (Xe) ve radon (Rn) elementlerine soygazlar denir.
Soygazların özellikleri:
- Kararlı yapıya sahiptir.
- Metal, ametal ve birbirleriyle bileşik oluşturmaz.
- Elektron alma ya da vermeye yatkın değildir.
- Erime ve kaynama noktaları düşüktür.
- Oda koşullarında gaz hâlinde bulunur.
- Doğada tek atomlu element hâlinde bulunur.
4. Yarı metaller
Bor (B), silisyum (Si), germanyum (Ge), arsenik (As), antimon (Sb), tellür (Te) ve polonyum (Po) yarı metallerdir.
Yarı metallerin Özellikleri
- Parlak veya mat olabilir.
- Elektriği ve ısıyı ametallerden daha iyi, metallerden daha az iletir.
- Sıcaklık arttıkça elektrik iletkenlikleri artar.
- Elektronik devre elemanlarında, kamera ve mikroskop merceklerinde, projektörlerde kullanılır.
Örnek Sorular:
Aşağıdakilerden hangisi yarı metallerin özelliğidir?
A) Oda koşullarında gaz hâldedir.
B) Parlak veya mat görünümlüdür.
C) Isı ve elektriği iletmez.
D) Helyum, neon ve argon bu elementlere örnektir.
Aşağıda verilen özelliklerden hangisi soygazlara aittir?
A) Parlaktır ve ışığı yansıtır.
B) Parlak veya mat olabilir.
C) Kararlı yapıya sahiptir.
D) Kırılgandır.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi soygazlar ile ilgili yanlış bilgi vermiştir?
A) Oda koşullarında katı, sıvı ve gaz hâlinde örnekleri vardır.
B) Kararlı bir yapıya sahiptir.
C) Bileşik oluşturmazlar.
D) Erime ve kaynama noktaları çok düşüktür.
