DEYİMLER
Anlatıma akıcılık katmak amacıyla kullanılan, çoğunun gerçek anlamından uzaklaşarak yeni bir anlam kazanan söz gruplarıdır.
– Kalıplaşmış ifadelerdir.
– En az iki sözcükle kurulur.
– Bir durumu anlatmak için kullanılmaları ve öğüt içermemeleri yönüyle atasözlerinden ayrılır.
– Genellikle mastar hâlinde kullanılır.
Ateş püskürmek: Çok öfkeli olmak.
- Bu deyimde “ateş” ve “püskürmek” sözcükleri gerçek anlamın dışında kullanılmıştır. Deyim, çok öfkeli olma durumunu ifade etmek için kullanılır.
Ödü kopmak: Çok korkmak
- Bu deyimde de sözcükler kendi anlamları dışında kullanılmıştır. “Çok korkma” durumunu ifade etmek için kullanılır.
Gülmekten kırılmak: Aşırı derecede gülmek
- Bu deyimde “kırılmak” sözcüğü gerçek anlamının dışında kullanılmıştır.
Kafa patlatmak: Bir konu üzerinde pek çok düşünmek
- Bu deyimde gerçek anlamda birinin kafa patlatması söz konusu değildir. “Çok düşünme” durumunu ifade etmek için kullanılmıştır.
Ağzı açık kalmak: Şaşırmak
Bu deyimde insanların şaşırınca ağzını açmasından yola çıkılmıştır. Fakat vurgulanmak istenen bir insanın ağzını açması değil, birinin çok şaşırdığını ifade etmektir.
Örnek Sorular:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim kullanılmamıştır?
A) Annem yokken kardeşime ben göz kulak oluyorum.
B) Bu olay karşısında elim kolum bağlı kaldı, hiçbir şey yapamadım.
C) Anlattıklarıyla insanların gözünü boyamıştı.
D) İyilik eden iyilik bulur, bunu unutmayın.
Aşağıdakilerden hangisinde verilen deyimler eş anlamlı değildir?
A) Midesi kazınmak – Karnı zil çalmak
B) Ağzı kulaklarına varmak – Etekleri tutuşmak
C) Kılı kırk yarmak – İnce eleyip sık dokumak
D) Çam devirmek – Pot kırmak
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “şaşılacak – üzülecek bir durum karşısında dona kalmak“ anlamında kullanılan bir deyime yer verilmiştir?
A) Geçimini sağladığı dükkânını satarak bindiği dalı kesti.
B) Küçücük çocuğu 0 hâlde görünce buz kesildim.
C) Her işimize burnunu sokmasından çok sıkıldık.
D) Ailesini daha rahat yaşatmak için elinden geleni yapıyor.
