Depremler Tsunamilere Sebep Olur Mu?
Depremler sismik dalgaların yer kabuğunda ilerlemesiyle oluşur. Bu sismik dalgaların yer kabuğundan denize geçmesiyle büyük su kütleleri aniden hareket ederek çok büyük dalgalar oluşur ki bu dev dalgalara tsunami denir.
Tsunamilere aynı zamanda volkan patlamaları ve deprem sonrasında deniz altındaki yamaçlarda oluşan heyelanlar da yol açar. Tsunamiler genel olarak deniz tabanındaki bindirme faylarının etkisiyle oluşur ve 7,5 şiddetinden daha büyük depremler tsunami oluşturur. Tektonik olaylarla denize geçen sismik enerji, büyük su kütlesini aniden harekete geçirerek uzun periyotlu büyük deniz dalgalarının oluşmasına yol açar.
Açık denizlerde tsunamilerin dalga yüksekliği birkaç metre ve hızı saatte 900 km’yi aşar. Sığ denizlere geldiğinde hızı saatte 40 km’ye kadar düşse de dalga yüksekliği onlarca metreyi bulur.
Tsunamiler saatte 900 km’yi aşan hızlarla saatler sonra binlerce km uzaktaki okyanusun karşı kıyılarını da vurarak binlerce can kaybı ve hasara yol açar. Yukarıdaki şekilde 26 Aralık 2004 yılında Endonezya’da meydana gelen Mw 8,6 şiddetindeki deprem sonrasında oluşan tsunaminin etkili olduğu kıyılar gösterilmiştir.
Büyük olsun küçük olsun, normal deniz dalgalarında su kütlesi hareket etmez. Bulunduğu yerde dairesel hareketlerle yukarı aşağı doğru hareket eder. Tsunamileri diğer dalgalardan ayıran en önemli özelliği su kütlesinin de hareket etmesidir.
Uzun periyotlu olan bu dalgalar derin denizlerde hissedilmez. Sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ve daralan koy ve körfezlerde boyları 50 metreye kadar çıkabilir. Kıyıda çok güçlü akıntı oluşturarak kara içerisine doğru ilerler ve deprem; kasırga. sellere benzer şekilde büyük hasarlara yol açan bir doğal afete dönüşür.
