AKARSU BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ
Akarsu biriktirmesini etkileyen faktörler
- yatak eğimi azaldıkça
- akış hızı azaldıkça
- yatak genişliği arttıkça
- taşıdığı yük arttıkça
- debisi azaldıkça akarsu biriktirmesi artar
1) BİRİKİNTİ KONİSİ
Eğimin azaldığı yamaçlarda oluşan alüvyal birikintilerdir.
2) BİRİKİNTİ YELPAZESİ
Birikinti konisinin genişleyip yelpaze şeklini almasıyla oluşan birikim şeklidir.
3) DAĞ İÇİ OVASI
Akarsuyun taşıdığı alüvyal malzemelerin dağ içindeki düzlüklerde birikmesi sonucu oluşan ovalardır.
Ortalama yükseltisi fazladır.
4) DAĞ ETEĞİ OVASI
Birikinti konisi ve yelpazelerin genişleyerek birleşmesinden oluşan ovalardır.
5) TABAN SEVİYESİ OVASI
Biriktirmenin deniz kıyısına yakın bir yerde meydana gelmesiyle oluşan ovalardır.
6) IRMAK ADASI (KUM ADACIĞI)
Akarsuyun yatağının genişleyip eğiminin azaldığı yerde kendi yatağında yapmış olduğu küçük biriktirmelerdir.
7) DELTA
Akarsuyun denize döküldüğü sığ kıyılarda oluşturduğu kıyı ovalarıdır.
AKARSU AŞINIM VE BİRİKİM ŞEKİLLERİ
MENDERES (BÜKLÜM)
- Akarsular eğimin azaldığı yerlerde kıvrımlar yaparak akar.
- Hem aşınım hem biriktirme sonucu bu kıvrımlar daha da genişleyerek menderesleri oluşturur.
Menderesler oluşturan akarsuların özellikleri
- yatak uzunluğu artmıştır.
- yatak eğimi azalmıştır.
- akış hızı azalmıştır.
- biriktirme faaliyetleri artmıştır.
- aşındırma gücü azalmıştır.
- zamanla yatak değiştirebilir.
- yana aşındırma artmıştır.
- hidroelektrik enerji potansiyeli azalmıştır.
- akarsu sporlarına uygun değildir.
- ulaşımda yararlanılabilir.
- derine aşındırma azalmıştır.
SEKİ (TARAÇA)
Alüvyal tabanlı vadi üzerinde akarsuların yeniden canlanarak yatağını kazması sonucunda oluşan yüksekte kalmış eski vadi tabanlarıdır.
Türkiye çeşitli jeolojik zamanlarda oluştuğu için genellikle vadiler boyunca taraçalara rastlanır.
BİRİKTİRME KESİTİ
Akarsu akımının arttığı dönemlerde büyük boyutlu alüvyal malzeme, akımın azaldığı dönemde ise küçük boyutlu alüvyal malzeme birikir.
