SİYASİ DENGELERİN DEĞİŞMESİ VE BLOKLAŞMALARI
XIX. YÜZYILDA ASYA VE AVRUPA’NIN GENEL DURUMU
Osmanlı Devleti bu dönemde Avrupa devletleri arasında doğan rekabetten yaralanmaya çalışmıştır. Kendi gücüyle ayakta kalamayacağını anladığından batılılaşma çabalarına hız vermiş ve köklü ıslahatlarla ayakta kalmaya çalışmıştır.
Rusya
Rusya sıcak denizlere inme politikasını bu dönemde de sürdürmüştür. Bu politika doğrultusunda Balkanlarda Slav ırkına dayalı bir devlet kurdurup o devletin üzerinden Ege Denizi’ne inmeye çalışmıştır. Rusya’nın Karadeniz ve Boğazlar üzerindeki emelleri Avrupa Devletlerini rahatsız ettiğinden genel olarak Rusya karşıtı politika izlemişlerdir.
Ruslar, Orta Asya Müslüman Türk nüfusu üzerinde de baskı oluşturmuştur. Özellikle XX. Yüzyıl başlarında Türkleri asimile etme politikası izlemişlerdir. Buna karşı Orta Asya Türkleri Türkistan’ın bağımsızlığı hareketine giriştiler. Bu harekete Basmacı Hareketi denilmiştir. Bu hareket 1917-1936 arasında etkili olmuşsa da Türkistan’ın bağımsızlığına ulaşılamamıştır. Rusya’nın egemenliğindeki Türkler 1991 ’de bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır.
Fransa
Milliyetçilik ilkesini aşılayarak Osmanlı Devletini parçalamak için azınlıklara ayrılık düşüncesini empoze etmiştir. Bazen Osmanlı’nın yanında, bazen de karşısında bir politika izleyerek Doğu Akdeniz de ve Osmanlı topraklarında yeni çıkarlar elde etmeye çalışmıştır.
İngiltere
Osmanlı topraklarından geçen ve sömürgelerine giden yolları denetim altında tutmaya ve bunun için Osmanlı Devletinin parçalanmasına karşı çıkarak zayıf da olsa varlığını sürdürmesine çalışmıştır. Osmanlı Devleti yıkılırsa Rusya, Fransa ve Avusturya’nın da pay sahibi olacağını bildiğinden Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü savunmuştur.
Avusturya
Balkanlardaki Osmanlı topraklarını ele geçirmek ve Germen ırkına dayalı güçlü bir imparatorluk kurmak istemiştir. Fransız ihtilalinden sonra yayılan milliyetçilik akımından olumsuz anlamda etkilenmiştir. Kendisi gibi Balkanlarda etkili olmaya çalışan Rusya ile Panslavizm politikası doğrultusunda karşı karşıya gelmiştir.
İtalya
İtalya 1870’de siyasi birliğini tamamlamıştır. Tıpkı Almanya gibi o da sömürgecilikte geç kalmıştı. 1883’de Almanya ve Avusturya ile ittifak grubunu kurmuşlardır. 1911’de Osmanlı’ya ait Trablusgarp’a saldırmıştır. 1915’de ittifaklardan ayrılarak İtilaflara katılmıştır.
Almanya
Almanya 1871 Sedan Savaşı ile Fransa’yı yenerek siyasi birliğini tamamlamıştır. Sömürgecilik hareketinde geç kaldığından diğer devletlerin sömürgelerine göz koymuştur. Bu durum Almanya’ya karşı tepkilere yol açmıştır. İngiltere’nin Berlin Antlaşmasından sonra Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü koruma politikasını terk etmesi üzerine Osmanlı Devleti Almanya’ya yakınlaşmıştır. Petrol ve demiryolu işlerini Alman şirketlerine bırakmıştır. Almanya Osmanlı Devleti’ne askeri ve ekonomik yardımda bulunmuştur. Bunların sonucunda Osmanlı 1914’de Almanya’nın önderliğini yaptığı ittifak grubuna katılarak 1. Dünya Savaşı’na girmiştir.
