1. Besin ve Gıda Sanayi
a. Un ve Un Mamulleri Fabrikaları
Tahıl ürünlerinin yaygın olarak yetiştirildiği iç bölgelerde yoğunlaşmış besin sanayidir. Konya, Ankara, Kayseri, Kırıkkale, Diyarbakır ve Gaziantep bunların başlıcalarıdır.
b. Et ve Et ürünleri Fabrikaları
Hayvancılık faaliyetinin yaygın olarak yapıldığı Erzurum, Kars, Ardahan ve Doğu Karadeniz kentlerinde hammaddeye dayalı kurulan fabrikalardır. Büyük kentlerin etrafında tüketime bağlı gelişmiş sanayi koludur.
c. Şeker Fabrikaları
Cumhuriyet’in ilk yıllarında hammaddeye dayalı gelişen sanayi koludur. İlk şeker fabrikaları 1926′ da Uşak ve Alpullu’da kurulmuştur. Şekerpancarı, hemen bozulan bir bitki olduğundan fabrikaları üretim alanlarına yakın yerlerde bulunmaktadır.
d. Konserve Fabrikaları
İstanbul, Bursa, Balıkesir ve İzmir gibi sebzeciliğin yaygın olduğu yerlerde yoğunlaşmıştır.
e. Yağ Fabrikaları
Ülkemizde ayçiçeği yağı fabrikaları, Trakya, Ege, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yoğun olarak bulunmaktadır. Zeytinyağı fabrikaları ise, Güney Marmara ve kıyı Ege’de yoğunlaşmıştır. İstanbul, İzmir ve Adana’da margarin yağı üretimi; Akdeniz Bölgesi’nde ise, mısır ve soya yağı elde edilir. Genellikle yağ fabrikaları hammaddeye dayalı dağılış gösterir.
2. Tütün ve Alkol Sanayi
Türkiye’de üretilen tütün Tekel Genel Müdürlüğü’ne ait tütün işleme tesislerinde ve sigara fabrikalarında işlenmektedir.
Alkollü İçki
İçki fabrikaları genellikle hammadde üretim alanlarının yakınında kurulmuştur.
Üzüm, arpa, anason, patates, çavdar ve şerbetçi otu gibi bitkiler alkollü içeceklerin hammadesi olarak kullanılır.
3. Dokuma, Deri ve Giyim Sanayi
a. Pamuklu Dokuma Fabrikaları
Pamuk üretim alanlarında ya da ulaşımla temin edilen yörelerde yoğunlaşmıştır. Bu fabrikalar İzmir, Adana, Manisa, Aydın, Nazilli, Tarsus, İstanbul, Malatya ve Adıyaman’dadır. Son zamanlarda Adana, İstanbul ve Bursa gibi suni ipek üreten fabrikalar da bulunmaktadır.
b. Yünlü Dokuma Fabrikaları
Ülkemizde ilk yünlü dokuma fabrikası İzmit- Hereke’ de kurulmuştur. Bunun dışında İzmir, Bursa, İstanbul, Uşak, Gaziantep ve Kayseri’ de yünlü dokuma fabrikaları bulunmaktadır. Bu fabrikalarda yün ipliği, yün kumaşlar ve kilimcilik yapılmaktadır.
c. İpekli Dokuma Fabrikaları
İstanbul ve Bursa’daki ipekli dokuma fabrikalarında hakiki ipek dokumacılığı yapılmaktadır. Gemlik`te ise suni ipek dokuma fabrikası vardır.
d. Deri ve Hazır Giyim Fabrikaları
Deri sanayi başta İstanbul olmak üzere İzmir, Kayseri, Erzurum, Kars ve Sarıkamış gibi hayvancılık faaliyetinin yoğun olduğu yerlerde gelişmiştir.
4. Makine Sanayi
Türkiye’de makine sanayinin en çok gelişen kolunu otomotiv üretimi oluşturur. Ülkemizde otomotiv fabrikaları İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara, Eskişehir, İzmit, Gaziantep ve Aksaray’dadır. Ayrıca İzmir, Gölcük, Pendik ve Tuzla’da gemi tersaneleri bulunmaktadır. Vagon ve lokomotif fabrikaları ise Adapazarı ve Eskişehir`dedir. Ankara’da uçak fabrikası da mevcuttur.
5. Kimya Sanayi
a. İlaç Fabrikaları
İlaç sanayine ait tesisler, İstanbul, Bursa, İzmir, Sakarya, Samsun ve Ankara’da bulunmaktadır.
b. Petrokimya Sanayi
Batman, Kırıkkale, İzmir, Mersin ve İzmit’te kurulmuştur.
c. Gübre Fabrikaları
Antakya, İzmit, Mersin, İskenderun, Kütahya ve Elazığ’da bulunmaktadır.
d. Boya fabrikaları
Boya sanayisine ait tesisler İzmir, Mersin ve İstanbul’dadır.
6. Maden Sanayi
Maden işleme sanayinin diğer ismi de metalurjidir.
Türkiye’deki başlıca maden işleme tesisleri şunlardır;
- Demir-çelik -› Zonguldak, Karabük, İzmir, İskenderun ve Sivas
- Bakır İşletme -› Samsun, Artvin, Elazığ
- Ferro- krom -› Elazığ, Antalya
- Kurşun- çinko -› Kayseri ve Elazığ
- Alüminyum -› Seydişehir
- Boraks -› Balıkesir, Eskişehir
7. Toprağa Dayalı Sanayi
Toprağa dayalı sanayi kolları cam, seramik ve çimento fabrikalarıdır. Ülkemiz, cam ürünleri üretiminde ve ihracatında dünyanın en önemli ülkelerinden biridir. Denizli, Mersin, İstanbul ve Kırklareli’nde cam fabrikaları bulunmaktadır. Killi topraklarla dağılışı benzerlik gösteren ve Türkiye’nin her bölgesinde bulunan çimento fabrikaları, bulunduğu yerler açısından sayıca fazladır. Seramik fabrikaları ise İzmir, Kütahya, Uşak, Çanakkale, İstanbul ve Bilecik’te kurulmuştur.
8. Orman Ürünleri Sanayi
Türkiye’ de Karadeniz Bölgesi, orman ürünleri yönünden en gelişmiş bölgedir. Odun hammaddesinden üretilen kağıt, mobilya, selüloz, kereste, kağıt orman ürünleri kapsamına girer. Ülkemizde kereste fabrikaları Bolu, Düzce, Kastamonu, Artvin, Rize, Antalya, lsparta ve Burdur’dadır. Mobilya fabrikaları ise; Bursa, İzmir, Kayseri, Ankara ve İstanbul’ da bulunur.
Zonguldak- Çaycuma, Kastamonu- Taşköprü, Giresun-Aksu, Mersin- Taşucu, Afyon- Bolvadin, Muğla- Dalaman Türkiye’ deki başlıca kağıt fabrikalarıdır.
Sanayinin Türkiye Ekonomisindeki Yeri
Cumhuriyet Türkiye’sinin ilk yıllarında ülke ekonomisini tarım oluşturmaktaydı. Bundan dolayı da ilk sanayi kuruluşları tarım ürünlerini işlemeye yönelikti. Dokuma ve şeker fabrikaları Türkiye’de kurulan ilk sanayi kollarıdır.
Ülkemizde otomotiv üretimi sürekli gelişmektedir. Türkiye’nin 2010 ihraç ürünleri arasında %17,3 payla otomotiv sektörü birinci sırayı almıştır. İkinci sırada ise üretim miktarımız ve üretim kalitemizin sürekli arttığı hazır giyim sektörüdür. İhracatımızda bu sektör %14,6 paya sahiptir.
Türkiye’deki önemli sektörlerden biri de kimya sanayidir. Hızla gelişen kimya sanayi ihracatımızda %12,7 payla 3. sırada bulunmaktadır.
Ülkemizde Türkiye ekonomisinde çalışan nüfusun %25, 2’si sanayi alanında istihdam edilmektedir. Türkiye’nin ihracatında %93,4’ünü sanayi ürünleri oluşturur.
