Tohumun Çimlenmesi Nedir?

Tohum, yeni bir bitkinin oluşmasını sağlayan, içinde embriyo, besin dokusu ve koruyucu bir tohum kabuğu bulunduran yapıdır. Çimlenme, tohumun uygun koşullarda su alıp şişerek içindeki embriyonun büyümesi ve gelişmesi sonucu, tohum kabuğunu yırtıp dışarıya doğru kök ve gövde çıkarması olayıdır.

Bu süreç, bir bitkinin hayat döngüsünün başlangıcıdır. Çimlenme gerçekleştikten sonra bitki, fotosentez yaparak kendi besinini üretmeye başlar.

Çimlenmeye Etki Eden Faktörler

Tohumun çimlenmesi için gerekli olan faktörleri iki ana başlık altında inceleyebiliriz: Dış (Çevresel) Faktörler ve İç (Tohumun Kendi) Faktörler.

Dış Faktörler (Çevresel Koşullar)

Bu faktörler, tohumun içinde bulunduğu ortamdan gelen ve çimlenmeyi doğrudan etkileyen koşullardır.

1. Su (Nem):
   • Tohumun çimlenmesi için en temel ve en önemli faktördür.
   • Su, tohumun şişerek kabuğunu çatlatmasını sağlar. Bu sayede embriyo dışarı çıkabilir.
   • Su aynı zamanda tohumun içinde uyku halinde bulunan enzimleri harekete geçirir. Bu enzimler, tohumda depolanmış olan besinleri (nişasta, protein, yağ gibi) parçalayarak embriyonun kullanabileceği hale getirir.
2. Uygun Sıcaklık:
   • Her tohum türünün çimlenmesi için en uygun bir sıcaklık aralığı vardır. Bu aralığın dışında çimlenme gerçekleşmez ya da çok yavaşlar.
   • Enzimler, belirli sıcaklıklarda en iyi şekilde çalışır. Çok düşük sıcaklıklar enzim aktivitesini durdurur, çok yüksek sıcaklıklar ise enzimleri bozar.
   • Örneğin, buğday gibi bitkilerin tohumları düşük sıcaklıklarda bile çimlenebilirken, tropikal bitki tohumları daha yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duyar.
3. Oksijen (Hava):
   • Çimlenme sırasında, tohumun embriyosu solunum yapar. Solunum, embriyonun büyümesi için gerekli olan enerjiyi üretir.
   • Oksijen, bu solunum süreci için vazgeçilmezdir.
   • Eğer tohum çok sıkı veya su dolu bir toprağa ekilirse, yeterli oksijeni alamaz ve çimlenme gerçekleşmez.

İç Faktörler (Tohumun Özellikleri)

1. Tohumun Canlı Olması:
   • Bir tohumun çimlenebilmesi için içindeki embriyonun canlı ve sağlıklı olması gerekir.
   • Eski veya uygun koşullarda saklanmamış tohumların canlılığı azalabilir.
2. Tohumun Hormonları:
   • Tohumun içinde, çimlenmeyi engelleyen veya tetikleyen doğal kimyasallar (hormonlar) bulunur.
   • Bazen tohumun dormansi (uyku) durumundan çıkması için bu hormonların seviyelerinin değişmesi gerekir.

Çözümlü Sorular

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi tohumun çimlenmesi için gerekli olan çevresel faktörlerden biri değildir?

A) Su B) Işık C) Uygun sıcaklık D) Oksijen

Çözüm:

Tohumun çimlenmesi için su, uygun sıcaklık ve oksijen zorunludur. Ancak ışık, çimlenme için gerekli bir faktör değildir. Hatta bazı tohumlar karanlıkta daha iyi çimlenir. Işık, bitki toprak yüzeyine çıktıktan sonra, fotosentez yapmaya başladığında önem kazanır. Doğru cevap: B

---

Soru 2:

Bir öğrenci, pamuk içinde fasulye tanelerini çimlendirmek için deney yapıyor. Deneyinde üç farklı grup oluşturuyor:

• Grup 1: Ilık ortamda, nemli pamuk içinde fasulye taneleri.
• Grup 2: Soğuk ortamda, nemli pamuk içinde fasulye taneleri.
• Grup 3: Ilık ortamda, kuru pamuk içinde fasulye taneleri.

Bu deneyin sonunda hangi grup/gruplarda çimlenmenin gerçekleşmesi beklenir?

A) Sadece Grup 1 B) Grup 1 ve Grup 2 C) Sadece Grup 2 D) Grup 1 ve Grup 3

Çözüm:

Çimlenme için hem su hem de uygun sıcaklık gereklidir.

• Grup 1’de hem su (nemli pamuk) hem de uygun sıcaklık (ılık ortam) koşulları sağlandığı için çimlenme beklenir.
• Grup 2’de su olmasına rağmen, sıcaklık çok düşük olduğu için çimlenme gerçekleşmez.
• Grup 3’te uygun sıcaklık olmasına rağmen, su olmadığı için çimlenme gerçekleşmez. Doğru cevap: A

---

Soru 3:

Tohumun çimlenmesi sırasında, tohumun içindeki besin maddelerinin parçalanmasını sağlayan temel çevresel faktör aşağıdakilerden hangisidir?

A) Işık B) Toprak C) Su D) Karbondioksit

Çözüm:

Tohumun suyu emmesi, tohum kabuğunun yumuşamasını sağlamasının yanı sıra, içindeki enzimleri de aktif hale getirir. Bu enzimler, tohumda depolanan besinleri parçalayarak embriyonun enerji ihtiyacını karşılar. Dolayısıyla, bu süreç için en temel faktör sudur. Doğru cevap: C

---

Soru 4:

Bir tohumun çimlenmesi için gerekli olan oksijen, en çok hangi durumda tohum tarafından alınamaz?

A) Pamuk içinde bırakıldığında B) Kuru toprak içinde bırakıldığında C) Tamamen su dolu bir ortamda bırakıldığında D) Nemli toprak içinde bırakıldığında

Çözüm:

Oksijen, tohumun solunum yapması için gereklidir. Eğer tohum tamamen su dolu bir ortamda bulunursa, su, tohumun etrafını sarar ve havadaki oksijenin tohuma ulaşmasını engeller. Bu durum çimlenmeyi engeller. Doğru cevap: C

---

Soru 5:

Tohumun çimlenmesi ile bitkinin büyümesi arasındaki fark nedir?

A) Çimlenme için toprağa gerek yokken, büyüme için vardır. B) Çimlenme için ışık gerekirken, büyüme için gerekmez. C) Çimlenme için besin üretilirken, büyüme için besin tüketilir. D) Çimlenme sadece su ile olurken, büyüme için su gerekmez.

Çözüm:

Çimlenme, tohumun içindeki besinleri kullanarak gerçekleşen bir süreçtir. Tohumun içindeki besin dokusu, ilk büyüme için gerekli enerjiyi sağlar. Bu nedenle çimlenme için toprağa ve dışarıdan minerale ihtiyaç yoktur. Ancak, bitki büyümeye başladığında kökleri toprağa tutunur ve gerekli mineralleri topraktan almaya başlar. Dolayısıyla toprağın önemi bu aşamada artar. Doğru cevap: A