Sistem: Belirli bir görevi yerine getirmek için farklı özellikteki organlardan oluşur.

Denetleyici ve düzenleyici sistem: Vücudumuzdaki yapı ve organların birbiri ile uyumlu çalışmasını sağlar.

• Denetleyici ve düzenleyici sistem sinir sistemi ve iç salgı bezlerinden oluşur.

Sinir sistemi: Vücudun yönetim ve denetim merkezidir.

Sinir sistemi ile ilgili ek bilgiler:

• Vücudumuzda ve çevremizde gerçekleşen olayları değerlendirir ve tepki verilmesini sağlar.
• Nöron adı verilen sinir hücrelerinden oluşur.
• Merkezi sinir sistemi, beyin ve omurilik olmak üzere iki kısımdan oluşur.
• Beyincik ve omurilik soğanı beynin kısımlarından olan merkezi sinir sistemi yapılarındandır.

 

📌 Sinir Sisteminin Önemi

• Vücudun düzenli çalışmasını sağlar.
• Çevreyle uyumlu yaşamamıza yardım eder.
• Tehlikelere karşı hızlı tepki vermemizi sağlar.
• Öğrenme, düşünme, karar verme gibi üstün özellikler kazandırır.

Refleks: Dışarıdan gelen uyarılara karşı vücudun gösterdiği ani ve hızlı tepkiye denir.

• Düşünülmeden yapılır.
• Doğuştan kazanılan ve sonradan kazanılan refleksler vardır.
• Vücudu tehlikelerden korumakta etkilidir.

Refleks Çeşitleri ve Örnekleri

Doğuştan Kazanılan Refleksler	Sonradan Kazanılan Refleksler
* Bebeklerde emme refleksi	* Limon görünce ağzın sulanması
* Diz kapağına vurulunca bacağın hareket etmesi	* Dans etmek
* Göz bebeğinin ışık şiddetine göre büyüyüp küçülmesi	* Araba sürmek
* Sıcak ya da soğuk cisimlere tepki verilmesi	* Müzik aleti çalmak
* İğne batan elin çekilmesi
* Göze bir cisim yaklaştığında gözün kırpılması

Doğuştan gelen refleksler:

• Kalıtsaldır, nesilden nesile aktarılır.
• Sağlıklı insanlarda görülen ortak tepkilerdir.

Sonradan kazanılan refleksler:

• Doğumdan sonra kazanılır.
• İnsanlar için ortak tepkiler değildir. Kişiden kişiye değişebilir.
• Davranışın öğrenilmesi sırasında beyin devrededir.
• Davranış öğrenildikten sonra omurilik tarafından kontrol edilir.

🧠 Merkezi Sinir Sistemini Oluşturan Yapı ve Görevleri Nelerdir?

Beyin: Kafatası içinde yer alır.

• Vücudun öğrenme, düşünme, hafıza ve yönetim merkezidir.
• Vücut sıcaklığı ve kan basıncını ayarlar.
• Beş duyu organından gelen verileri değerlendirir.
• Açlık, susama, uyku ve uyanıklık gibi durumları düzenler.
• Yürüme ve koşma gibi istemli kas hareketlerinin gerçekleşmesini sağlar.

Beyincik: Beyin ile omurilik soğanı arasında bulunur.

• Vücuttaki bazı duyu ve organlardan gelen bilgileri değerlendirir.
• Bilinçli yapılan kas hareketlerini düzenleyerek vücudun dengeli hareket etmesini sağlar.

Omurilik soğanı: Beyincik ile omurilik arasında yer alır.

• Solunum, dolaşım, sindirim ve boşaltım gibi sistemlerde bulunan isteğimiz dışında çalışan organların çalışmasını düzenler.
• Yutma, çiğneme, öksürme, hapşırma ve kusma gibi olayları düzenler.

Omurilik: Omurganın içindeki kanalda bulunur.

• Merkezi sinir sistemi ile organlar arasındaki sinirsel iletişimi sağlar.
• Refleks hareketlerini yönetir.
• Alışkanlık hâline gelmiş hareketlerin merkezidir.

🌐 Çevresel Sinir Sisteminin Görevleri Nelerdir?

• Çevresel sinir sistemi, tüm vücuda dağılan bir sinir ağıdır.
• Sinirler, merkezi sinir sistemi ile vücut yapı ve organları arasındaki iletişimi sağlar.
• Sinirler, vücudumuzdaki ve çevredeki uyaranlar tarafından aldıkları uyarı mesajlarını merkezi sinir sisteminin ilgili bölümüne iletir.
• Merkezi sinir sisteminden gelen bilgi değerlendirilerek cevap oluşturulur ve bu cevap gerekli yapı ve organlara gönderilir.

🚨 Felç

Felç: Kişinin bazı istemli hareketleri yapamamasıdır.

• Çeşitli kazalar sonucu oluşan omurga kırıkları ile omuriliğin zarar görmesi ile oluşabilir.
• Çeşitli nedenlerle omuriliğin zedelenmesi ile oluşabilir.

---

📘 Ders Notları (Özet)

• Sinir sistemi vücudun yönetim ve iletişim merkezidir.
• Beyin → yönetim merkezi, omurilik → refleks merkezi.
• Duyu organları → uyarıyı algılar.
• Çevresel sinir sistemi → mesajları taşır.
• Görevleri: hareketi sağlamak, tepki vermek, bilgiyi depolamak, vücudu yönetmek.

---

✍️ Çözümlü Sorular

Soru 1

Aşağıdakilerden hangisi sinir sisteminin görevlerinden biridir?

A) Besinleri sindirmek
B) Kasların hareketini yönetmek
C) Hormon üretmek
D) Kanın damarlarda dolaşmasını sağlamak

✅ Çözüm: Kasların kasılması ve gevşemesi sinir sistemi kontrolünde gerçekleşir.
Doğru cevap: B

---

Soru 2

Merkezi sinir sistemi hangi yapılardan oluşur?

A) Kalp ve akciğer
B) Beyin ve omurilik
C) Göz ve kulak
D) Sinirler ve kaslar

✅ Çözüm: Merkezi sinir sistemi yalnızca beyin ve omurilikten oluşur.
Doğru cevap: B

---

Soru 3

Elimizi iğne battığında hızla çekmemiz hangi sinir sistemi yapısının kontrolüyle gerçekleşir?

A) Beyin
B) Omurilik
C) Kalp
D) Duyu organları

✅ Çözüm: Refleks hareketleri beyin tarafından değil, omurilik tarafından kontrol edilir.
Doğru cevap: B

---

Soru 4

Aşağıdakilerden hangisi sinir sisteminin görevlerinden biri değildir?

A) Çevreden gelen uyarıları algılamak
B) Organlar arasında bilgi iletmek
C) Kas hareketlerini kontrol etmek
D) Besinlerin kana geçmesini sağlamak

✅ Çözüm: Besinlerin kana geçmesi sindirim sisteminin görevidir, sinir sisteminin değil.
Doğru cevap: D

---

Soru 5

Bir öğrencinin koşarken ayak kaslarının kasılıp gevşemesi sinir sisteminin hangi göreviyle ilgilidir?

A) Hareketi sağlamak
B) Sindirimi düzenlemek
C) Duyu organlarından bilgi almak
D) Kan dolaşımını sağlamak

✅ Çözüm: Kasların hareketi sinir sistemi sayesinde gerçekleşir.
Doğru cevap: A