SIFAT TAMLAMASI
Sıfatın olduğu yerde mutlaka sıfat tamlaması olur.
Sıfat tamlaması, bir belirtme ya da niteleme sıfatı ile bir ismin bir araya gelmesinden oluşur.
Örnek:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad tamlaması ya da sıfat tamlaması yoktur?
A) Rumeli’ne varıp Edirne’de saraylar kurmuşlar.
B) Uçsuz bucaksız düzlüklerden geçip gelmişler.
C) Başı karlı dağlar aşıp buraları yurt edinmişler.
D) Pınar başlarına, ırmak boylarına yerleşmişler.
E) Keçi kılından yapılmış çadırlarıyla Anadolu’ya inmişler.
çözüm: B’deki “uçsuz bucaksız düzlük” sıfat tamlaması, C’deki “başı karlı dağlar” sıfat tamlaması, D’deki “pınar başları” ve “ırmak boyları” isim tamlaması, E’deki “keçi kılı” isim tamlaması, “keçi kılından yapılmış çadır” sıfat tamlamasıdır. A seçeneğinde herhangi bir tamlama kullanılmadığı için cevap A seçeneğidir.
Aşağıdaki dörtlüklerde ki altı çizili sözler, sıfat tamlamasıdır:
Gaiblerden bir ses geldi: Bu adam,
Gezdirsin boşluğu ense kökünde!
Ve uçtu tepemden birdenbire darn;
Gök devrildi, künde üstüne künde…
Pencereye koştum: Kızıl kıyâmet!
Dediklerin çıktı ihtiyar bacı!
Sonsuzluk, elinde bir mâvi tülbent,
Ok çekti yukardan, üstüme avcı.
Ateşten zehrini tattım bu okun,
Bir anda kül etti can elmasımı.
Sanki burnum, değdi burnuna “yok”un,
Kustum öz ağzımdan kafatasımı.
Bir bardak su gibi çalkandı dünyâ;
Söndü istikamet, yıkıldı boşluk.
Al sana hakikât, al sana rüyâ!
İşte akıllılık, işte sarhoşluk!
Ensemin örsünde bir demir balyoz,
Kapandım yatağa son çâre diye.
Bir kanlı şafakta , bana çil horoz,
Yepyeni bir dünyâ etti hediye.
Bu nasıl bir dünya, hikâyesi zor;
Mekânı bir satıh, zamânı vehim.
Bütün bir kâinat muşamba dekor,
Bütün bir insanlık yalana teslim.
Nesin sen, hakîkat olsan da çekil!
Yetiş körlük, yetiş, takma gözde cam!
Otursun yerine bende her şekil;
Vatanım, sevgilim, dostum ve hocam!
(Necip Fazıl Kısakürek)
