Osmanlı Devleti’nin gücü, sadece padişahların askerî dehasına değil, aynı zamanda köklü bir şekilde organize edilmiş ordu, adil bir hukuk ve verimli bir toprak sistemine dayanıyordu.

Ordu Teşkilatı:

• Kapıkulu Askerleri: Doğrudan padişaha bağlı, daimi ve maaşlı askerlerdir. Devşirme sistemiyle yetiştirilirler. Piyade birlikleri olan Yeniçeriler, Kapıkulu Ocakları’nın en önemlisidir.
• Eyalet Askerleri: Devlete ait topraklardan alınan vergilerle yetişen askerlerdir. Tımar sistemiyle orduya katılan Tımarlı Sipahiler, Osmanlı ordusunun en büyük ve en güçlü birimini oluşturmuştur. Savaş zamanı savaşa katılır, barış zamanı ise topraklarını ekip biçerlerdi.
• Yardımcı Birlikler: Savaş zamanında orduya katılan Akıncılar, Azaplar gibi gönüllü ve yardımcı birliklerdir.

Hukuk Sistemi:

• Şer’i Hukuk: İslam dininin kurallarına dayanan hukuktur. Evlilik, miras, ibadet gibi konuları kapsar. Kadılar tarafından uygulanır.
• Örfî Hukuk: Türk gelenek ve göreneklerine dayanan, padişahın fermanları ve kanunnameleriyle oluşan hukuktur. Devlet yönetimi, askerlik, vergi gibi konuları düzenler.

Toprak Sistemi:

• Miri (Devlet) Toprakları: Devlete ait olan ve işleme hakkı halka verilen topraklardır. Tımar sistemi bu topraklarda uygulanırdı. Bu sistemle hem vergi toplanır hem de asker yetiştirilirdi.
• Mülk (Özel) Topraklar: Şahıslara ait olan ve alınıp satılabilen topraklardır.
• Vakıf Toprakları: Gelirleri cami, medrese, hastane gibi sosyal ve dinî kurumlara ayrılan topraklardır. Bu toprakların gelirleri hayır işlerinde kullanılırdı.

Bu üç sistem, Osmanlı Devleti’nin yüzlerce yıl boyunca hem askerî gücünü korumasını hem de toplumsal düzeni ve ekonomik refahı sağlamasını mümkün kılmıştır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Osmanlı Devleti’nde Kapıkulu Ocakları’na asker yetiştirmek için uygulanan sistem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tımar sistemi B) İltizam sistemi C) Devşirme sistemi D) Miri toprak sistemi

Doğru Cevap: C

Çözüm: Devşirme sistemi, Osmanlı’nın Hristiyan çocuklarını küçük yaşta alıp, eğiterek yeteneklerine göre Yeniçeri gibi Kapıkulu birliklerine yerleştirdiği bir sistemdir.

2. Aşağıdaki askeri birliklerden hangisi, Osmanlı ordusunun en kalabalık ve en önemli gücünü oluşturur?

A) Yeniçeriler B) Akıncılar C) Tımarlı Sipahiler D) Cebeciler

Doğru Cevap: C

Çözüm: Tımar sistemiyle yetişen Tımarlı Sipahiler, savaş zamanı on binlerce atlı askerle orduya katılarak Osmanlı ordusunun bel kemiğini oluşturmuştur.

3. Osmanlı Devleti’nde hukuk sisteminin temelini oluşturan iki ana kaynak aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sadece Şer’i hukuk B) Sadece Örfî hukuk C) Şer’i ve Örfî hukuk D) Sadece kanunnameler

Doğru Cevap: C

Çözüm: Osmanlı hukuku, İslam dininin kurallarına dayanan Şer’i hukuk ile Türklerin geleneksel hukuku olan Örfî hukukun birleşiminden oluşur.

4. Gelirleri cami, medrese, hastane gibi hayır kurumlarının giderlerine ayrılan toprak türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Miri topraklar B) Mülk topraklar C) Vakıf toprakları D) Tımar toprakları

Doğru Cevap: C

Çözüm: Vakıf toprakları, özel kişilerin veya devletin, gelirini kamu yararına kullanması için bağışladığı topraklardır.

5. Osmanlı Devleti’nin, toprakları işleyenlerden vergi almasını ve aynı zamanda bu toprakların gelirleriyle asker yetiştirmesini sağlayan sistem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Devşirme sistemi B) İskân politikası C) Tımar sistemi D) İstimalet politikası

Doğru Cevap: C

Çözüm: Tımar sistemi, hem toprağın verimli bir şekilde işlenmesini sağlayan hem de devletin, toprak gelirleriyle asker yetiştirip masraflarını karşıladığı önemli bir ekonomik ve askerî sistemdir.

6. Yeni Nesil Soru: Bir sosyal bilimci, Osmanlı toprak sisteminde “miri topraklar”ın alınıp satılamadığını, sadece işletme hakkının devredilebildiğini öğreniyor. Bu durum, Osmanlı’nın hangi amacını gösterir?

A) Sadece devletin zenginleşmesini sağlamak B) Toprakların mülkiyetini devletin kontrolünde tutarak, büyük toprak ağalarının oluşmasını engellemek C) Toprakların sadece özel kişilere ait olmasını sağlamak D) Toprakların işlenmesini engellemek

Doğru Cevap: B

Çözüm: Miri toprakların devletin mülkiyetinde olması, Batı’daki gibi soylu sınıfının ve büyük toprak ağalarının oluşmasını engellemiş, merkezi otoriteyi güçlendirmiştir.

7. Osmanlı ordusunda, sefer sırasında yolları açmak, köprüleri kurmak gibi teknik ve mühendislik işlerini yapan birlik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Akıncılar B) Yeniçeriler C) Cebeciler D) İstihkamcılar

Doğru Cevap: D

Çözüm: İstihkamcılar, ordunun hareketini kolaylaştıran yol ve köprü yapımı gibi teknik işleri yapan uzman birliklerdir.

8. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı hukuk sisteminin “örfî hukuk” alanına girer?

A) Miras davaları B) Evlenme ve boşanma C) Vergi düzenlemeleri D) İbadet kuralları

Doğru Cevap: C

Çözüm: Örfî hukuk, padişahın fermanları ve kanunnameleriyle düzenlenen, devlet yönetimiyle ilgili konuları kapsar. Vergi düzenlemeleri bu kapsamdadır.

9. Osmanlı Devleti’nde, Kapıkulu askerlerinin “ocağa bağlılık” ve “disiplin” gibi özelliklerini sağlamanın temel amacı nedir?

A) Sadece orduyu güçsüz bırakmak B) Merkezi otoriteyi zayıflatmak C) Padişaha bağlı ve itaatkâr bir ordu oluşturmak D) Sadece asker sayısını artırmak

Doğru Cevap: C

Çözüm: Kapıkulu askerleri, devşirme sistemiyle yetiştirildiği ve padişahtan başka kimseye bağlı olmadığı için, merkezi otoriteyi güçlendiren bir unsur olmuştur.

10. “Tımar sistemi, toprağın sürekli olarak işlenmesini ve üretimin devamlılığını sağlamıştır.” Bu ifade, tımar sisteminin hangi yönünü vurgular?

A) Sadece askerî B) Sadece hukuki C) Sadece sosyal D) Ekonomik

Doğru Cevap: D

Çözüm: Tımar sisteminin toprağın sürekli olarak işlenmesini sağlaması, bu sistemin ekonomik alandaki önemini gösterir.

11. Yeni Nesil Soru: Bir tarih belgeselinde, Osmanlı hukukunda bir dava için hem kadının hem de şahidinin ifadelerinin önemli olduğu anlatılıyor. Bu durum, Osmanlı hukuk sisteminde hangi kavramın varlığını gösterir?

A) Sadece Örfî hukukun geçerli olduğunu B) Hukukta adaletin önemsendiğini C) Sadece Şer’i hukukun geçerli olduğunu D) Sadece padişahın istediği kanunların uygulandığını

Doğru Cevap: B

Çözüm: Bir davanın görülmesinde şahitlerin dinlenmesi ve adil bir yargılama yapılması, Osmanlı hukuk sisteminin temel ilkelerinden olan adalete verilen önemi gösterir.

12. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nde Kapıkulu Ocağı’nın kuruluş amaçlarından biri değildir?

A) Fetihler için düzenli ve disiplinli bir ordu oluşturmak B) Merkezi otoriteyi güçlendirmek C) Tımarlı Sipahilerin sayısını azaltmak D) Savaş teknolojisini geliştirmek

Doğru Cevap: C

Çözüm: Kapıkulu Ocağı’nın kurulması, Tımarlı Sipahilerin sayısını azaltma amacı gütmez, aksine her iki birlik de birbirini tamamlayan unsurlardır.

13. Osmanlı Devleti’nde, hukuki kararların daha adil ve hızlı verilmesi için ne gibi bir yöntem uygulanmıştır?

A) Sadece padişahın kararlarıyla hareket edilmesi B) Kadıların yetkilerinin sınırlandırılması C) Divan-ı Hümayun’da hukuki konuların görüşülmesi D) Sadece Örfî hukuka göre karar verilmesi

Doğru Cevap: C

Çözüm: Divan-ı Hümayun, en yüksek yönetim ve yargı organı olarak hukuki kararların alınmasında önemli bir rol oynamıştır.

14. Yeni Nesil Soru: Bir tarih öğrencisi, bir Osmanlı vakfının bir köyde çeşme ve okul yaptırdığını okuyor. Öğrenci, bu durumdan hareketle hangi sonucu çıkarabilir?

A) Osmanlı’da sadece devletin bu tür hizmetleri yaptığını B) Vakıfların toplumsal dayanışma ve sosyal hizmetler için kurulduğunu C) Sadece zenginlerin vakıf kurduğunu D) Vakıfların ekonomik kazanç sağladığını

Doğru Cevap: B

Çözüm: Vakıflar, bir hayırseverlik kurumu olarak sosyal hizmetlerin (çeşme, okul, hastane yapımı) karşılanması için oluşturulur ve toplumsal dayanışmayı güçlendirir.

15. Osmanlı Devleti’nde uygulanan askerî, hukuki ve toprak sistemlerinin en önemli ortak amacı nedir?

A) Devleti zayıflatmak B) Merkezi otoriteyi güçlendirmek ve devletin sürekliliğini sağlamak C) Sadece ekonomik kaynakları artırmak D) Yabancı devletlere benzemek

Doğru Cevap: B

Çözüm: Bu üç sistem de, merkezi otoritenin güçlenmesini, devletin topraklarını korumasını, ekonomik kaynaklarını verimli kullanmasını ve dolayısıyla devletin sürekliliğini sağlamayı amaçlar.