3. Ünite: Ortak Mirasımız

Bu ünite, dünya genelinde tüm insanlığın ortak mirası sayılan kültürel ve doğal varlıkları ele almaktadır. Bu miras, geçmişten günümüze kadar gelen ve gelecek nesillere aktarılması gereken değerleri ifade eder.

Kültürel Miras ve Korunması

Kültürel miras, bir toplumun geçmişten devraldığı maddi ve manevi değerlerin tümüdür. Bu miras, evrensel nitelik taşıdığında “dünya kültürel mirası” olarak adlandırılır ve tüm insanlığa aittir.

• Somut (Maddi) Kültürel Miras: Binalar, heykeller, müzeler, antik kentler, saraylar gibi elle tutulabilen, gözle görülebilen varlıklardır.
  • Örnekler: Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya), Nemrut Dağı (Adıyaman), Göbeklitepe (Şanlıurfa), Sultanahmet Camii (İstanbul), Efes Antik Kenti (İzmir) gibi Türkiye’deki ve dünya üzerindeki birçok önemli yapı bu kategoriye girer.
• Somut Olmayan (Manevi) Kültürel Miras: Gelenekler, masallar, destanlar, türküler, geleneksel el sanatları, yemek kültürü, bayramlar ve törenler gibi nesilden nesile aktarılan manevi değerlerdir.
  • Örnekler: Hacivat ve Karagöz oyunu, Mevlevi Sema törenleri, Kırkpınar Yağlı Güreşleri, Ebru sanatı gibi değerler bu kapsamdadır.

Bu mirasın korunması, hem yerel yönetimlerin hem de uluslararası kuruluşların (UNESCO gibi) ortak görevidir. Bilinçsizce tahrip edilen veya yok olan miras, tüm insanlık için büyük bir kayıptır.

UNESCO ve Dünya Miras Listesi

UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü), dünya genelindeki önemli kültürel ve doğal varlıkların korunması için çalışmalar yapar. Bu kuruluş, evrensel değeri olan yerleri belirleyerek Dünya Miras Listesi‘ne alır. Bu liste, mirasın korunmasını ve tanınmasını sağlar.

• UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Türkiye’deki bazı varlıklar:
  • Göbeklitepe (Şanlıurfa)
  • Troya Antik Kenti (Çanakkale)
  • Hattuşa (Boğazköy) – Hitit Başkenti (Çorum)
  • Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas)
  • Pamukkale-Hierapolis (Denizli)

Kültür Turizmi

Kültür turizmi, turistlerin bir bölgenin veya ülkenin kültürel miraslarını görmek, tanımak ve o kültür hakkında bilgi edinmek amacıyla yaptıkları seyahatlerdir. Bu turizm türü, hem kültürel mirasın korunmasına maddi katkı sağlar hem de farklı kültürler arasında anlayış ve hoşgörünün artmasına yardımcı olur.

Çözümlü Test Soruları

1. Soru: Aşağıdakilerden hangisi somut (maddi) kültürel miras ögelerinden biri değildir?

A) Efes Antik Kenti B) Mevlevi Sema Törenleri C) Göbeklitepe D) Sultanahmet Camii

Çözüm: Cevap B’dir. Mevlevi Sema Törenleri elle tutulmayan, gözle görülen bir yapıdan ziyade, bir ritüel ve manevi bir değer olduğu için somut olmayan kültürel mirastır. Diğerleri ise elle tutulabilen ve gözle görülebilen yapılardır.

2. Soru: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ülkelerin ekonomik gelişimini desteklemek B) Kültürel ve doğal varlıkların korunmasını sağlamak C) Dünya genelinde ticaret kurallarını belirlemek D) Sadece doğal kaynakları korumak

Çözüm: Cevap B’dir. UNESCO’nun temel amacı, dünya genelinde kültürel ve doğal varlıkları korumak ve gelecek nesillere aktarmaktır.

3. Soru: Aşağıdaki yerlerden hangisi, Türkiye’nin UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan varlıklarından biri değildir?

A) Nemrut Dağı B) Pamukkale-Hierapolis C) Ayasofya D) Uludağ Millî Parkı

Çözüm: Cevap D’dir. Uludağ Millî Parkı, önemli bir doğal varlık olsa da, şu an itibarıyla UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almamaktadır. Diğerleri ise bu listede bulunmaktadır.

4. Soru: Kültür turizminin en önemli amacı nedir?

A) Sadece doğal güzellikleri görmek B) Macera sporları yapmak C) Bir bölgenin kültürel mirasını ve değerlerini tanımak D) Ekonomik faaliyetleri engellemek

Çözüm: Cevap C’dir. Kültür turizmi, bir bölgenin tarihî ve kültürel zenginliklerini keşfetmek için yapılan seyahatleri kapsar.

5. Soru: “Bir toplumun geçmişten devraldığı, nesilden nesile aktarılan, müzeler, antik kentler, gelenekler ve destanlar gibi değerlerin tümü” neyi ifade eder?

A) Ekonomik miras B) Siyasi miras C) Kültürel miras D) Sanayi mirası

Çözüm: Cevap C’dir. Verilen tanım, hem somut hem de somut olmayan tüm değerleri kapsayan kültürel mirası ifade eder.