Gece ile gündüz arasındaki ısınma ve basınç farkları sonucunda oluşan, gün içinde zıt yönde esen rüzgarlardır. Basınç farkı az olduğundan hafif hafif esen rüzgarlardır. Özellikle yaz aylarında, kuvvetli rüzgarların oluşmadığı zamanlarda eserler.

Kara ve Deniz Meltemi

Gece, karalar denizlere göre daha çabuk soğur. Bu nedenle karalarda yüksek basınç alanı oluşurken, denizlerde alçak basınç alanı oluşur. Bu nedenle rüzgar gece karadan denize doğru eser. Bu tür rüzgarlara da kara meltemi denir. Gündüz, karalar daha sıcak olduğundan karalar üzerinde alçak basınç, denizler daha serin olduğundan denizler üzerinde yüksek basınç alanı oluşur. Bu nedenle rüzgar gündüz denizden karaya doğru eser. Bu rüzgarlara deniz meltemi denir.

Dağ ve Vadi Meltemi

Gece hava yoğunluğu az olan yüksek dağlık yerler hızla soğuduğundan, bu yerlerdeki basınç değeri ova ve vadilere göre daha fazladır. Bu nedenle gece rüzgar, yüksek yerlerden ova ve vadilere doğru eser. Bu tür rüzgarlara da dağ meltemi denir. Vadilerde ve ovalarda hava yoğunluğu fazla olduğundan bu türlü yerler, gündüz hava yoğunluğu daha az olan yüksek yerlere göre daha geç ısınmaktadır. Bu durum, gündüz rüzgarın vadi ve ovalardan yüksek dağlara doğru esmesine neden olur. Bu tür rüzgarlara vadi meltemi denir.

Meltem Rüzgarlarının Örnekleri

Meltem rüzgarları, dünyanın farklı bölgelerinde etkili olur.

• Batı Avrupa’da: Fransa, İngiltere, Almanya, İspanya gibi ülkelerde etkili olur.
• Kuzey Amerika’da: Kanada, ABD gibi ülkelerde etkili olur.
• Asya’da: Japonya, Çin gibi ülkelerde etkili olur.

Türkiye’de ise, Marmara, Karadeniz, Ege ve Akdeniz kıyılarında meltem rüzgarları etkili olur.

Çözümlü Test Soruları

1. Meltem rüzgarları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Günlük sıcaklık farklarından kaynaklanır
B) Yerel rüzgarlardır
C) Sürekli basınç merkezleri arasında oluşur
D) Kara ve denizlerin farklı ısınması sonucu görülür

Çözüm:
Meltemler, sürekli basınç merkezleriyle değil, günlük sıcaklık farklarıyla oluşan yerel rüzgarlardır. Doğru cevap C‘dir.

2. Deniz meltemi ne zaman ve nasıl eser?
A) Gece, denizden karaya
B) Gündüz, denizden karaya
C) Gece, karadan denize
D) Gündüz, karadan denize

Çözüm:
Gündüz karalar daha çabuk ısındığı için alçak basınç oluşur ve serin deniz meltemi denizden karaya doğru eser. Doğru cevap B‘dir.

3. Aşağıdaki rüzgarlardan hangisi meltem çeşitlerinden biri değildir?
A) Vadi meltemi
B) Dağ meltemi
C) Kara meltemi
D) Föhn rüzgarı

Çözüm:
Föhn rüzgarı, dağlık alanlarda görülen sıcak ve kuru bir rüzgar olup meltem değildir. Doğru cevap D‘dir.

4. Vadi meltemi ile ilgili hangisi doğrudur?
A) Geceleri dağlardan vadilere doğru eser
B) Gündüzleri vadilerden dağlara doğru eser
C) Yaz mevsiminde görülmez
D) Deniz kıyılarında oluşur

Çözüm:
Gündüz vadiler daha çabuk ısındığı için vadi meltemi vadilerden dağlara doğru eser. Doğru cevap B‘dir.

5. Kara meltemi için hangisi söylenemez?
A) Gece vakti etkilidir
B) Karadan denize doğru eser
C) Deniz meltemine göre daha zayıf eser
D) Kıyı bölgelerinde yağış oluşturur

Çözüm:
Kara meltemi kuru bir rüzgardır ve yağış oluşturmaz. Doğru cevap D‘dir.