Alyuvarlar hariç hayvan hücrelerinin tümünde bulunur. Prokaryot hücrelerde ve gelişmiş yapılı bitki hücrelerinde bulunmaz.
Lizozomun içinde hücre içi sindirimde görevli enzimler bulunur.
İçindeki enzimler granüllü endoplazmik retikulumda sentezlenir, Golgi cisimciğinde aktifleştirilir.
İçindeki enzimler asidik pH’da çalışır. (pH 5) Bu enzimler sitoplazma içinde etkinlik göstermez.
Hücrenin fagositoz veya pinositozla aldığı büyük moleküller lizozom enzimleri tarafından sindirilir. Bu nedenle amip gibi fagositozla beslenen tek hücreli ökaryot canlılarda, akyuvar gibi savunma yapan hücrelerde sayıları fazladır.
Lizozom içindeki enzimlerin sitoplazmaya dağılması ile hücre parçalanarak ölür. Bu olaya otoliz denir.
Bazı durumlarda hücre lizozomlarını kullanarak kontrollü hücre ölümü gerçekleştirebilir. Örneğin kurbağa larvalarının ergin döneme geçişleri sürecinde kuyruklarının kopması, insanın embriyonik dönemde bazı hücrelerinin ölmesiyle parmakların oluşması bu yolla gerçekleşir.
Lizozomların içinde hücre içi sindirim sağlandıktan sonra oluşan bazı atıklar birikir. Yaşlı hücrelerde lipofuksin birikimi ile el, omuz ve yüzde kahverengi lekeler oluşur.
* Hücre içi sindirim enzimlerini bulundurur.
* Yaşlanan ve yıpranan organelleri parçalar.
* Embriyonik dönemde bazı doku hücrelerinin yok olmasını sağlar.
* Akyuvar hücrelerinde ve spermin baş kısmında bol miktarda lizozom bulunur.
* Gelişmiş bitki hücrelerinde bulunmaz.
* Hücre içinde endositoz ile alınan besinlerin bulunduğu besin kofulu lizozom ile birleşerek sindirim kofulunu oluşturur. Sindirilen besinlerin monomerleri sitoplazmaya geçer.
* Oluşumunda sırasıyla ribozom, granüllü endoplazmik retikulum ve golgi cisimciği etkinlik gösterir.
