DALGA VE AKINTILARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLERİ
Deniz veya göl yüzeyinde oluşan salınımlara dalga denir.
Dalgaların nedenleri;
- rüzgarlar
- depremler
- denizaltı heyelanları
- volkanizmalar
Deniz yüzeyindeki suların bulundukları yerlerden başka yerlere doğru taşınmasına akıntı denir. Akıntılar alt ve üst akıntı olarak ikiye ayrılır.
Akıntıların nedenleri;
- Sürekli rüzgarlar
- Yoğunluk farkı
- Sıcaklık ve tuzluluk farkı
- seviye farkı
- gel-git olayları (med-cezir)
DALGA AŞINIM ŞEKİLLERİ
Falez (yalıyar)
Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerdeki yüksek kıyılarda dalgaların etkisiyle dik kıyıların alt kısımları aşındırılır ve bazı oyuklar oluşur. Bu şekilde oluşan yerşekillerine falez denir. Bu alt kısımdaki boşluklar zamanla çöke-
bilir.
Doğal köprüler
Denize dik uzanan kara parçaları dalgalar tarafından alttan aşındırmasıyla oluşan yer şekilleridir.
Dalga aşınım düzlüğü (aşınım platformu)
Derin kıyılarda aşınmanın devam etmesi sonucu kıyı boyunca uzanan falezlerin gerilemesi ile oluşmuş düzlüklerdir.
DALGA BİRİKİM ŞEKİLLERİ
Dalga biriktirmesini etkileyen etmenler;
- kıta sahanlığının genişliği
- kıyının sığlığı (self)
- kıyılardaki akıntıların güçlülüğü-zayıflığı
Kıyı oku: Dalgaların biriktirdiği malzemelerin kıyı kesimlerde ok biçiminde uzanmasıyla oluşan yerşekilleridir.
Kıyı kordonu: Kıyı oklarının zamanla genişleyip uzaması sonucu oluşan dalga birikim şekilleridir.
Lagün: Koy ve körfez önlerinin kıyı okları ile kapanması sonucu oluşan göllerdir. Bu göllere kıyı set gölleri de denir.(Büyük Çekmece, Küçük Çekmece ve Terkos)
Tombolo (Saplı ada): Bir adanın kıyı okları ile karaya bağlanması sonucu oluşan yarım adalardır. (Kapıdağ Yarımadası, Sinop Yarımadası)
Plaj: Dalgaların kum ve çakılları sığ kıyılarda biriktirmesi ile oluşan kumsallardır.
