CÜMLE BİLGİSİ
Bir duygunun, bir düşüncenin, bir haberin veya isteğin anlatıldığı sözcük ya da sözcük grubuna cümle denir.
- Yarın İstanbul’a yağmur yağacak. (Haber bildiriyor.)
- Bu işten çok sıkıldım. (Duygu bildiriyor.)
- Bu hafta hikaye kitabımı bitireceğim. (Düşünce bildiriyor.)
- Yemek yemek istiyorum. (İstek bildiriyor.)
Cümlenin Özellikleri
Cümle en az bir sözcükten oluşur. Anlatmak istediğimiz duruma göre sözcük sayısı değişebilir.
- Geliyorum. » 1 sözcük
- Bu sabah uyandığımda, akşam yatarken odamın penceresini açık unuttuğumu gördüm.» 10 sözcük
Cümlenin baş harfi her zaman büyük yazılır.
- Ödevimi bitirdim.
- Kahvaltısını yapıp evden çıktı.
Cümlelerin sonuna anlamına uygun olarak gerekli noktalama işareti konulur.
- Eyvah, düşüyorum!
İfade edilmek istenen düşünce tam olarak anlatılmamışsa cümle değildir.
- Eve giderken yolda » cümle değil.
- Eve giderken yolda onu gördüm » cümle
Kurallı ve Devrik Cümle
İş, oluş, hareket ya da yargı bildiren sözcükler cümlenin sonundaysa kurallı cümle’dir.
- Öğretmenimi çok seviyorum.
- Yarın sinemaya gideceğiz.
İş, oluş, hareket ve yargı bildiren sözcükler cümlenin sonunda değilse devrik cümle’dir.
- Çok seviyorum öğretmenimi.
- Gideceğiz garın sinemaya.
Cümlelerde Oluş Sırası
Bir olayı anlatırken, o olayın gerçekleşme sırasını doğru aktarmamız gerekir.
Karışık olarak verilen cümleleri, anlamlı bir bütün oluşturacak şekilde sıraya koymalıyız.
2- Babası Kübra’yı doktora götürdü.
4- Doktor Kübra’ya ilaç gazdı.
1- Kübra hastalandı.
3- Doktor Kübra’yı muayene etti.
Olaylar anlatılırken daha doğru anlaşılması için ilk önce, önce, sonra, daha sonra, en sonunda gibi oluş sırasını bildiren ifadeler kullanabiliriz.
Sebep – Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın meydana gelme sebebini ve olayın sonucunu anlatan cümlelerdir.
- Otobüsü kaçırdığı için işe geç kalmış.
- Çok fazla tatlı yediğinden dolayı dişleri çürümüş.
- Yağmur yağmadığı için tarladaki sebzeler kurudu.
Sebep: Yağmurun yağmaması
Sonuç: Sebzelerin kuruması
Sebep—Sonuç cümlelerinde “için, çünkü, bu nedenle, bu güzden, olduğu için” gibi ifadeler kullanılır.
- Kırmızı ışıkta geçtiği için kaza yapmış.
- Yavru kedi çok üşümüştü bu yüzden annesinin yanına sokuldu.
- Yarın denize giremeyeceğim çünkü hava yağmurlu olacakmış.
