YER KABUĞUNUN YAPISI
Yer kabuğunun kalınlığı 6 km ile 40 km arasında farklılık gösterir. Okyanus ve deniz tabanları yer kabuğunun birer parçasıdır ve buralarda yer kabuğunun kalınlığı incedir.
Yer kabuğu kayaçlardan oluşmuştur.
Kayaçlar
Yer kabuğu katmanını oluşturan ana malzeme kayaçlardır. Taş toprak vb. oluşumların tamamına kayaç denir. Kayaçlar çeşitli minerallerden oluşmuştur. Kayaçlar tek çeşit değildir. İçinde bulunan mineralin çeşidine ve yoğunluğuna göre farklılık gösterir. Bugüne kadar iki binden fazla mineral çeşidi tespit edilmiştir.
Sertlik, ufalanabilirlik, boşluklu yapı, renk ve parlaklık kayaçların sınıflandırılmasını sağlayan özelliklerdir. Kayaç oluşumunda rol oynayan minerallere kalsiyum, potasyum, kalsit, kuvars gibi mineraller örnek verilebilir.
Kayaçlar, gece ve gündüz arasında oluşan sıcaklık farkından veya rüzgâr gibi hava olaylarından dolayı parçalanır. Bunun sonucunda büyük kaya parçaları, küçük taş parçalarına, ufak çakıl taşlarına ve en son olarak kum taneciklerine kadar parçalanır.
Dünyamız beş katmandan oluşmaktadır. Dıştan içe doğru bu katmanlar aşağıdaki gibi sıralanır.
1. Hava küre
2. Su küre
3. Taş küre
4. Ateş küre
5. Ağır küre
Gözlemlenebilen Katmanlar; Hava küre, Su küre, Taş küredir.
Gözlemlenemeyen Katmanlar; Ateş küre, Ağır küredir.
Hava Küre (Atmosfer):
Hava olaylarının tümü atmosferde olur. Oksijen, azot, karbondioksit gibi gazlar ve su buharından oluşur. Taş küre ve su küre ile temas halindedir.
Su Küre:
Bazı canlıların yaşam alanıdır. Göller, denizler, akarsular, yer altı suları su küreyi oluşturur. Dünya yüzeyinin yaklaşık dörtte üçü su küreden oluşur.
Taş Küre (Yer Kabuğu):
Üzerinde yaşadığımız tabakadır. Kayaçlardan oluşur. Derinlere inildikçe sıcaklık artar. Yer kabuğu olarak da bilinir.
Ateş Küre (Magma):
Erimiş halde sıcak sıvı (magma) ateş küreyi oluşturur. Manto olarak da bilinir.
Ağır Küre (Çekirdek, Barisfer):
Dünya’nın merkezinde bulunur. Ağır metallerden oluşmuştur. En sıcak, en kalın ve en ağır katmandır. Katı halde bulunur. Diğer ismi çekirdektir.
Fosiller milyonlarca yıl öncesinden günümüze kadar gelmiş canlı kalıntılarıdır.
Dinozor gibi çok büyük canlılarının fosilleri haricinde, bitkiler ve mikroskobik canlılarında fosilleri bulunabilir.
Fosil Oluşum Sırası;
- Canlı ölür.
- Ölen canlıların organik kısımları bakteriler tarafından çürütülür.
- Canlının üzerini toprak ve kayaçlar örter basınç uygular ve hava temasını önler.
- Kemikler uzun süren basınç etkisiyle taşlaşır.
- Zamanla kayaçlar ve toprak aşınır fosiller gün yüzüne çıkar.
Fosilleşme en çok bazı kayaçlarda meydana gelir. Bataklıklar, ağaç reçinesi, buzullar, asfalt, nehirlerin kumlu tabanı, deniz ve göl gibi ortamlar fosilleşmenin en çok görüldüğü yerlerdir.
