Bir ülkenin ekonomik yapısı ve gelişmişlik düzeyi, o ülkedeki ekonomik faaliyetlerin sektörlere göre dağılımı incelenerek anlaşılır. Ekonomik faaliyetler, genel olarak **birincil (tarım, hayvancılık), ikincil (sanayi) ve üçüncül (hizmetler)** sektörler olmak üzere üç ana gruba ayrılır. Türkiye, Cumhuriyetin ilk yıllarında ekonomisi büyük oranda tarım sektörüne dayanan bir ülke iken, zamanla sanayi ve özellikle hizmet sektörlerinin payı artmıştır. Günümüzde, Türkiye ekonomisinin temelini, Gayri Safi Yurt İçi Hasılası’ndaki (GSYİH) ve çalışan nüfustaki payı en yüksek olan **hizmet sektörü** oluşturmaktadır. Sanayi sektörü, özellikle büyük şehirlerin çevresinde yoğunlaşırken, tarım sektörünün GSYİH içindeki payı düşmekle birlikte, hala önemli bir istihdam alanı sağlamaktadır. Türkiye’de ekonomik faaliyetlerin bölgeler arasındaki dağılımında, **coğrafi koşullar, iklim, yer şekilleri, doğal kaynaklar, ulaşım olanakları ve nüfus yoğunluğu** gibi faktörler etkili olmaktadır. Örneğin, sanayi ve hizmet sektörü Marmara Bölgesi’nde yoğunlaşırken, tarım ve hayvancılık faaliyetleri İç Anadolu ve Doğu Anadolu gibi farklı bölgelerde öne çıkmaktadır. Türkiye’nin ekonomik yapısı, sanayileşme ve kentleşmeyle birlikte sürekli bir değişim ve dönüşüm içerisindedir.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’de sanayi tesislerinin Marmara Bölgesi’nde yoğunlaşmasının en önemli nedenlerinden biri **değildir**?

A) Geniş pazar olanaklarına sahip olması
B) Ulaşım ağlarının gelişmiş olması
C) Nitelikli iş gücünün fazla olması
D) Yeraltı kaynaklarının zengin olması
E) Sermaye birikiminin fazla olması

Çözüm:
Marmara Bölgesi, Türkiye’nin en büyük nüfusuna sahip olduğu için geniş bir pazar ve nitelikli iş gücü sunar. Aynı zamanda ulaşım ağları ve sermaye birikimi de oldukça gelişmiştir. Ancak, bölge yeraltı kaynakları açısından (özellikle kömür ve petrol) zengin bir bölge değildir. Bu nedenle D şıkkı yanlıştır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 2:

Türkiye ekonomisi incelendiğinde, Cumhuriyetin ilk yıllarına göre günümüzde hangi sektörün GSYİH’deki payı en fazla artış göstermiştir?

A) Sanayi sektörü
B) Tarım sektörü
C) Madencilik sektörü
D) Hizmet sektörü
E) Ormancılık sektörü

Çözüm:
Türkiye, zaman içinde tarıma dayalı bir ekonomiden sanayi ve hizmet sektörlerine yönelmiştir. Özellikle 1980’lerden sonra hızla gelişen finans, turizm, eğitim ve sağlık gibi hizmetler, GSYİH’deki en büyük paya ulaşmıştır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 3:

Türkiye’de ekonomik faaliyetlerin bölgesel dağılımında, Karadeniz Bölgesi’nde fındık, Ege Bölgesi’nde incir ve zeytin, Akdeniz Bölgesi’nde turunçgil tarımının öne çıkması, aşağıdaki faktörlerden hangisinin önemini vurgular?

A) Yer şekilleri
B) Nüfus yoğunluğu
C) İklim koşulları
D) Sanayileşme
E) Ulaşım ağları

Çözüm:
Her bölgenin kendine özgü iklim koşulları, o bölgede yetiştirilebilecek tarım ürünlerini belirler. Bu durum, ekonomik faaliyetlerin dağılımında **iklimin** ne kadar önemli bir doğal faktör olduğunu gösterir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 4:

Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’de sanayi tesislerinin kurulduğu yerin seçiminde etkili olan **beşerî (insan kaynaklı) faktörlerden** biri **değildir**?

A) Pazar olanakları
B) Sermaye birikimi
C) Ulaşım olanakları
D) Enerji kaynaklarına yakınlık
E) Ham maddeye yakınlık

Çözüm:
Pazar, sermaye ve ulaşım olanakları, insanların çabası ve teknolojisiyle gelişen beşerî faktörlerdir. **Ham maddeye yakınlık** ise, doğadan elde edilen bir kaynakla ilgili olduğu için doğal bir faktördür.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 5:

Türkiye’de, 1950’li yıllardan sonra tarımda makineleşmenin artması, aşağıdaki sonuçlardan hangisine yol açmıştır?

A) Tarımsal üretim miktarının azalmasına.
B) Kırsal alanlarda yaşayan nüfusun artmasına.
C) Kırsal alanlardan kentlere göçün hızlanmasına.
D) Gıda fiyatlarının yükselmesine.
E) Nüfus artış hızının düşmesine.

Çözüm:
Tarımda makineleşme, daha az insan gücüyle daha fazla iş yapılmasına imkan tanır. Bu durum, tarımda çalışan fazla iş gücünü serbest bırakarak **kırsal alanlardan kentlere doğru göçün** hızlanmasına neden olmuştur.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 6:

Türkiye’de nüfusun büyük bir kısmının sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde çalıştığı şehirler aşağıdaki bölgelerden hangisinde en çok yer alır?

A) Akdeniz Bölgesi
B) Karadeniz Bölgesi
C) İç Anadolu Bölgesi
D) Doğu Anadolu Bölgesi
E) Marmara Bölgesi

Çözüm:
Marmara Bölgesi, Türkiye’nin sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinin kalbidir. İstanbul, Kocaeli, Bursa gibi büyük sanayi ve ticaret merkezleri bu bölgede yer alır.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 7:

Aşağıdaki ekonomik faaliyetlerden hangisi, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde diğer bölgelere göre daha yaygındır?

A) Sanayi
B) Ticaret
C) Yayla ve mera hayvancılığı
D) Turizm
E) Liman faaliyetleri

Çözüm:
Doğu Anadolu Bölgesi’nin geniş meraları ve yüksek yaylaları, **büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığı** için uygun koşullar sunar. Bu nedenle hayvancılık, bölgenin öne çıkan ekonomik faaliyetidir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 8:

Bir ülkenin GSYİH’sında sanayi ve hizmet sektörlerinin payının artması, o ülkedeki aşağıdaki gelişmelerden hangisine yol açar?

A) Kırsal nüfus oranının artmasına.
B) Kişi başına düşen millî gelirin düşmesine.
C) Şehirleşme oranının yükselmesine.
D) Nüfus artış hızının artmasına.
E) Tarımsal üretimin azalmasına.

Çözüm:
Sanayi ve hizmet sektörleri, genellikle şehir merkezlerinde yoğunlaşır. Bu sektörlerin gelişmesi, kırsal kesimden şehirlere göçü teşvik ederek **şehirleşme oranını yükseltir**.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 9:

Türkiye ekonomisinde “turizm, bankacılık, sağlık ve eğitim” sektörlerinin payının artması, aşağıdaki sonuçlardan hangisini beraberinde getirir?

A) Birincil ekonomik faaliyetlerin önemini artırır.
B) İthalatın azalmasını sağlar.
C) Hizmet sektörünün gelişimini gösterir.
D) Sanayi üretimini durdurur.
E) Dış ticareti olumsuz etkiler.

Çözüm:
Verilen tüm faaliyetler, **hizmet sektörüne** aittir. Bu sektörlerin payının artması, Türkiye’nin hizmetler alanında gelişim gösterdiğinin bir kanıtıdır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 10:

Aşağıdaki bölgelerden hangisi, Türkiye’de tarım ve sanayi sektörlerinin iç içe geçtiği ve ekonomisinin en çeşitli olduğu bölgedir?

A) Karadeniz Bölgesi
B) İç Anadolu Bölgesi
C) Ege Bölgesi
D) Akdeniz Bölgesi
E) Doğu Anadolu Bölgesi

Çözüm:
Ege Bölgesi, hem verimli ovaları sayesinde zengin tarım ürünlerine sahiptir hem de limanları ve sanayisi gelişmiş olan İzmir, Aydın gibi şehirleri barındırır. Bu durum, bölgenin ekonomisinin çok yönlü ve çeşitli olduğunu gösterir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 11:

Türkiye’de çalışan nüfusun sektörel dağılımında en büyük payı tarım sektörünün oluşturduğu bir dönemden, hizmet sektörünün oluşturduğu bir döneme geçiş, aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?

A) Nüfus artış hızının artması
B) Kırsal kesimdeki göçün durması
C) Sanayi ve teknolojideki gelişmeler
D) Yıllık yağış miktarının azalması
E) Tarımsal üretim miktarının düşmesi

Çözüm:
Bir ülkenin ekonomisinin tarımdan hizmet ve sanayi sektörlerine kayması, sanayileşme ve teknolojideki gelişmelerle doğru orantılıdır. Bu gelişmeler, daha az insan gücüyle daha fazla üretim yapılmasını sağlar.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 12:

Türkiye’de sanayi tesislerinin genellikle büyük şehirlere ve ulaşım ağlarının kesiştiği noktalara kurulması, aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırır?

A) Yer altı kaynaklarının çıkarılmasını.
B) Sanayi ürünlerinin dağıtımını ve pazarlanmasını.
C) Tarımsal üretimin artmasını.
D) Bölgedeki turizm faaliyetlerinin gelişmesini.
E) Kırsal nüfusun artmasını.

Çözüm:
Sanayi tesislerinin ulaşım ve pazar merkezlerine yakın olması, üretilen ürünlerin kolayca dağıtılmasını ve tüketiciye ulaştırılmasını (pazarlanmasını) sağlar.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 13:

Aşağıdaki bölgelerden hangisi, Türkiye’de turizmden elde edilen gelirin en yüksek olduğu bölgedir?

A) Doğu Anadolu Bölgesi
B) Karadeniz Bölgesi
C) Ege Bölgesi
D) İç Anadolu Bölgesi
E) Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Çözüm:
Ege Bölgesi, doğal güzellikleri, tarihi zenginlikleri ve uzun kıyı şeridi nedeniyle yaz turizmi başta olmak üzere, Türkiye’nin en çok turist çeken ve en çok gelir elde ettiği bölgesidir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 14:

Bir ülkenin ekonomik olarak geliştiğinin en somut kanıtı, aşağıdaki grafiklerden hangisiyle ifade edilebilir?

A) Nüfus artış hızının yükseldiğini gösteren bir grafik.
B) Tarımda çalışan nüfus oranının artışını gösteren bir grafik.
C) Kişi başına düşen millî gelirin arttığını gösteren bir grafik.
D) Şehirleşme oranının azaldığını gösteren bir grafik.
E) Doğum oranlarının yükseldiğini gösteren bir grafik.

Çözüm:
Bir ülkenin ekonomik olarak geliştiği, **kişi başına düşen millî gelirinin** artmasıyla doğrudan ilişkilidir. Diğer seçenekler, genellikle az gelişmiş ülkelerin özellikleridir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 15:

Türkiye’de sanayi ve ticaret faaliyetlerinin, coğrafi olarak batı bölgelerde yoğunlaşmasının en önemli nedeni nedir?

A) Daha fazla yağış alması
B) Yüksek dağların bulunmaması
C) Avrupa ülkelerine olan coğrafi yakınlığı
D) Kıyılarının düz olması
E) Nüfus artış hızının yüksek olması

Çözüm:
Türkiye’nin batı bölgeleri, Avrupa ülkelerine olan yakınlığı sayesinde hem dış ticaret için uygun bir konumdadır hem de teknolojinin ve sermayenin ilk olarak geldiği yerlerdir. Bu durum, sanayi ve ticaretin bu bölgelerde gelişmesini sağlamıştır.
Doğru cevap C şıkkıdır.