Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması

İyi bir cümlede kelimelerin cümlenin akışına uygun yerde kullanılması gerekir. Bir cümle içinde sözcükler bulunması gereken yerde bulunmazsa anlam karışıklığı, anlatım bozukluğu ortaya çıkar. Özellikle sıfat ve zarf görevli sözcüklerin uygun yerde kullanılmasına dikkat edilmelidir.

“Yeni okula girmiştim ki zil çaldı.” cümlesinde “yeni” sözcüğü, okulun sıfatı gibi kullanılmıştır. Hâlbuki yeni olan okul değildir, okula yeni girilmiştir. Cümlenin “Okula yeni girmiştim ki zil çaldı.” şeklinde kurulması gerekir.

“İzinsiz odaya girmek yasaktır.” cümlesinde izinsiz bir oda söz konusu değildir. Odaya izinsiz girmemek gereklidir. Cümlenin “Odaya izinsiz girmek yasaktır.” şeklinde kurulması gerekir.

• Çok havuzda kaldığı için hasta olmuştu.
  Havuzda çok kaldığı için hasta olmuştu.
• Hafta içi Fizik öğretmeninden hafta içi özel ders verilir.
  Fizik öğretmeninden hafta içi özel ders verilir.
• Ağrısız kulak delinir.
  Kulak ağrısız delinir.
• Vatandaşlarımızı her türlü çağ dışı uygulamadan kurtaracağız.
  Vatandaşlarımızı çağ dışı her türlü uygulamadan kurtaracağız.
• Herkes çok toplantıda tartışılmasından rahatsız olmuş.
  Herkes toplantıda çok tartışılmasından rahatsız olmuş.
• Televizyonda tekrar tekrar yanan binayı gösteriyorlardı.
  Televizyonda yanan binayı tekrar tekrar gösteriyorlardı.
• Her tanıdığım insanı evime davet edecek değilim.
  Tanıdığım her insanı evime davet edecek değilim.
• Bütün gün bomboş şezlongta uzandım.
  Bütün gün şezlongta bomboş uzandım.

Çözümlü Sorular

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “sadece” kelimesi yanlış yerde kullanılmıştır?

A) Sadece senin için bu kadar bekledim.
B) Bu soruyu sadece sen çözebilirsin.
C) Sadece dün akşam sinemaya gittik.
D) Sadece bir kez uyarı aldım.

Çözüm: “Sadece” kelimesi, bir şeyin tek başına olduğunu vurgular. C seçeneğinde “dün akşam” ifadesiyle birlikte kullanıldığında anlam bozuluyor. Doğru kullanım: “Dün akşam sadece sinemaya gittik.”

Doğru Cevap: C)

---

Soru 2: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “hem” kelimesi anlam karışıklığına yol açacak şekilde kullanılmıştır?

A) Hem çalışıyor hem okuyor.
B) Hem seni hem onu davet ettim.
C) Hem ders çalıştım hem dinlendim.
D) Hem bugün hem yarın gelecek.

Çözüm: “Hem” bağlacı, iki durumu eş zamanlı ifade eder. D seçeneğinde “bugün” ve “yarın” aynı anda olamayacağı için anlam karışıklığı var. Doğru kullanım: “Bugün de yarın da gelecek.”

Doğru Cevap: D)

---

Soru 3: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ancak” kelimesi gereksiz kullanılmıştır?

A) Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.
B) Ancak bu kadar bekleyebilirim.
C) Ancak saat 10’da gelebildi.
D) Ancak bu kadar para verebilirim.

Çözüm: “Ancak” kelimesi, sınırlama ifade eder. C seçeneğinde “saat 10’da” zaten bir zaman belirttiği için gereksizdir. Doğru kullanım: “Saat 10’da gelebildi.”

Doğru Cevap: C)

---

Soru 4: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “bile” kelimesi yanlış yerde kullanılmıştır?

A) Bu soruyu bile çözemedin.
B) Bile bana haber vermeden gitti.
C) En kolay soruyu bile yapamadı.
D) Bile bu kadarını beklemiyordum.

Çözüm: “Bile” kelimesi, şaşkınlık veya aşırılık ifade eder. B seçeneğinde cümlenin başında kullanılması anlamı bozuyor. Doğru kullanım: “Bana haber vermeden bile gitti.”

Doğru Cevap: B)

---

Soru 5: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yalnız” kelimesi cümlenin anlamını değiştirecek şekilde yanlış kullanılmıştır?

A) Yalnız senin sözünü dinlerim.
B) Yalnız bir kez uyardım.
C) Yalnız dün parkta gördüm.
D) Yalnız kalmak istiyorum.

Çözüm: “Yalnız” kelimesi, istisna veya tek başına olma anlamı taşır. C seçeneğinde “dün” ifadesiyle kullanılması anlam karışıklığı yaratıyor. Doğru kullanım: “Onu dün yalnız parkta gördüm.”

Doğru Cevap: C)