Maddeler, yeterli ısı alarak veya vererek bir halden başka bir hale geçerler. Bu geçişlerin belirli sıcaklıkları vardır ve bu sıcaklıklara hâl değişim noktaları denir. Bunlar saf maddeler için ayırt edici özelliklerdir. En önemli hal değişim noktaları şunlardır:

• Erime Noktası: Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçtiği sıcaklıktır.
• Donma Noktası: Sıvı bir maddenin ısı vererek katı hale geçtiği sıcaklıktır. (Saf maddelerde erime ve donma noktaları aynıdır.)
• Kaynama Noktası: Sıvı bir maddenin ısı alarak gaz hale geçtiği, buharlaşmanın en hızlı olduğu sıcaklıktır.
• Yoğunlaşma Noktası: Gaz bir maddenin ısı vererek sıvı hale geçtiği sıcaklıktır. (Kaynama ve yoğunlaşma noktaları aynıdır.) Bu noktalar, maddenin miktarına bağlı değildir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçtiği sıcaklığa ne ad verilir?

A) Donma noktası B) Kaynama noktası C) Erime noktası D) Yoğunlaşma noktası

Çözüm: Bir katının eriyerek sıvıya dönüştüğü sıcaklık erime noktasıdır. Doğru Cevap: C

2. Saf suyun deniz seviyesinde erime ve donma noktası kaç derecedir?

A) 100 °C B) 50 °C C) 0 °C D) -10 °C

Çözüm: Saf su, deniz seviyesinde 0 °C’de donar ve buz 0 °C’de erir. Doğru Cevap: C

3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Erime noktası, maddenin ayırt edici özelliğidir. B) Donma ve erime noktası saf maddeler için aynıdır. C) Kaynama ve yoğunlaşma noktası saf maddeler için aynıdır. D) Kaynama noktası, maddenin miktarına bağlı olarak değişir.

Çözüm: Hâl değişim noktaları, maddenin miktarına bağlı değildir. Örneğin, bir gram su da bir ton su da 100 °C’de kaynar. Doğru Cevap: D

4. Bir maddenin sıvı halden gaz hale geçtiği sıcaklığa ne ad verilir?

A) Erime noktası B) Kaynama noktası C) Donma noktası D) Buharlaşma

Çözüm: Sıvı bir maddenin tüm noktalarda buharlaşmaya başladığı ve gaz hale geçtiği sıcaklık kaynama noktasıdır. Doğru Cevap: B

5. Bir gazın ısı vererek sıvı hale geçtiği sıcaklık, o maddenin hangi noktasıyla aynıdır?

A) Erime noktası B) Donma noktası C) Kaynama noktası D) Yoğunluk

Çözüm: Bir maddenin kaynama noktası ve yoğunlaşma noktası aynı sıcaklıktadır. Doğru Cevap: C

6. Bir madde erirken sıcaklığı nasıl değişir?

A) Artar B) Azalır C) Sabit kalır D) Önce artar sonra sabit kalır

Çözüm: Bir madde hal değiştirirken, bu süreç tamamlanana kadar sıcaklığı sabit kalır. Örneğin, buz erirken sıcaklığı 0 °C’de kalır. Doğru Cevap: C

7. Alkolün kaynama noktası 78 °C’dir. 80 °C’deki alkol için hangi haldedir?

A) Katı B) Sıvı C) Gaz D) Hem sıvı hem gaz

Çözüm: Alkol 78 °C’de kaynar. 80 °C’de ise kaynama noktasını geçtiği için gaz halindedir. Doğru Cevap: C

8. Bir demir parçasının erime noktası 1538 °C’dir. Bir tencere eritmek için ne kadar ısıya ihtiyaç vardır?

A) 1538 °C B) 1538 °C’den daha az C) 1538 °C’den daha fazla D) Bilgi yeterli değil

Çözüm: Tencerenin erimesi için sıcaklığının en az 1538 °C’ye ulaşması ve yeterli ısıyı alması gerekir. Doğru Cevap: A

9. Aşağıdakilerden hangisi bir maddenin donma noktasına etki eden faktörlerden biri değildir?

A) Madde miktarı B) Basınç C) Maddenin saflığı D) Maddenin cinsi

Çözüm: Saf bir maddenin donma noktası, miktarından bağımsızdır. Doğru Cevap: A

10. Bir karışımın kaynama noktası, saf maddeninkine göre nasıl değişir?

A) Düşüktür B) Yüksektir C) Sabit kalır D) Değişmez

Çözüm: Bir karışıma yabancı bir madde eklendiğinde (örneğin suya tuz), kaynama noktası yükselir. Doğru Cevap: B

11. Kaynama sırasında sıvı tanecikleri ne durumdadır?

A) Hareket etmezler. B) Sadece yüzeydeki tanecikler hareketlidir. C) Tüm tanecikler sıvıyı terk eder. D) Tüm tanecikler sıvının her noktasında gaz hale geçer.

Çözüm: Kaynama, sıvının her yerinde gerçekleşen hızlı bir buharlaşma olayıdır. Doğru Cevap: D

12. Hâl değişimi sırasında alınan veya verilen ısıya ne ad verilir?

A) Kinetik enerji B) Gizli ısı C) Öz ısı D) Potansiyel enerji

Çözüm: Hal değişimi sırasında sıcaklık sabit kalmasına rağmen alınan veya verilen ısıya gizli ısı denir. Doğru Cevap: B

13. Bir maddenin sıvı halden katı hale geçerken sıcaklığı sabittir. Bu sırada ne olur?

A) Isı alır ve sıcaklığı artar. B) Isı verir ve sıcaklığı azalır. C) Isı verir ve sıcaklığı sabit kalır. D) Isı alır ve sıcaklığı sabit kalır.

Çözüm: Donma sırasında madde çevreye ısı verir ancak sıcaklığı donma noktasına ulaştığı için sabit kalır. Doğru Cevap: C

14. Bir madde için, erime noktasının üzerinde ama kaynama noktasının altında bir sıcaklıkta hangi halde bulunur?

A) Katı B) Sıvı C) Gaz D) Hem katı hem sıvı

Çözüm: Erime noktasından sonra sıvı, kaynama noktasından sonra ise gaz hale geçer. Bu aralıkta ise sıvı haldedir. Doğru Cevap: B

15. Bir maddenin ayırt edici özelliği olan donma noktasını belirlemek için hangi bilgiye ihtiyaç yoktur?

A) Maddenin cinsi B) Sıcaklık C) Kütle D) Basınç

Çözüm: Donma noktası, maddenin kütlesine bağlı değildir. Doğru Cevap: C