Madde, fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki tür değişim geçirebilir. **Fiziksel değişimler**, maddenin kimlik yapısı değişmeden yalnızca fiziksel özelliklerinin (hal, şekil, büyüklük, renk gibi) değiştiği olaylardır. Bu değişimler genellikle geri dönüşümlüdür. Örneğin, buzun erimesi, suyun kaynaması veya tuzun suda çözünmesi fiziksel değişimlere örnektir. **Kimyasal değişimler** ise, maddenin iç yapısının değişerek tamamen yeni maddelerin oluştuğu olaylardır. Bu değişimler genellikle geri döndürülemez ve tepkime öncesi maddelerden farklı özelliklere sahip yeni ürünler ortaya çıkar. Yanma, paslanma, çürüme, mayalanma ve fotosentez gibi olaylar kimyasal değişime örnek verilebilir. Kimyasal değişimlere genellikle renk değişimi, gaz çıkışı, çökelti oluşumu, ısı veya ışık yayılımı gibi gözlemlenebilir belirtiler eşlik eder.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi bir fiziksel değişim örneğidir?

A) Demirin paslanması
B) Kağıdın yanması
C) Suyun donması
D) Sütün ekşimesi
E) Bardağa sirke döküldüğünde kabarcık oluşumu

Çözüm:
Suyun donması, maddenin sadece hal değiştirmesidir (sıvıdan katıya). Kimyasal yapısında bir değişiklik olmadığı için bu bir fiziksel değişimdir. Diğer seçenekler kimyasal değişimlerdir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 2:

Aşağıdaki olaylardan hangisi kimyasal değişime işaret eden bir belirti değildir?

A) Renk değişimi
B) Koku değişimi
C) Şekil değişimi
D) Gaz çıkışı
E) Isı açığa çıkması

Çözüm:
Şekil değişimi, örneğin bir kâğıdın yırtılması veya camın kırılması, maddenin kimyasal yapısını etkilemez. Bu bir fiziksel değişim belirtisidir. Diğer seçenekler genellikle kimyasal değişimler sırasında gözlemlenir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 3:

Aşağıdaki olaylardan hangisinde atomların türü ve sayısı korunur?

A) Yanma tepkimesi
B) Elektroliz
C) Fotosentez
D) Kütle çekimi
E) Hepsi

Çözüm:
Kimyasal tepkimeler sırasında atomlar yeniden düzenlenir ancak ne atom türleri ne de sayıları değişmez. Tüm kimyasal tepkimelerde kütlenin korunumu kanunu geçerlidir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 4:

Demirin paslanması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Kimyasal bir olaydır.
B) Demirin oksijenle tepkimesidir.
C) Yeni bir madde oluşur.
D) Geri dönüşümsüz bir olaydır.
E) Demirin parlaklığını korur.

Çözüm:
Demir paslandığında, demir oksit adı verilen kırmızı-kahverengi bir bileşik oluşur ve demir parlaklığını kaybeder. Bu bir kimyasal değişimdir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 5:

Hangisi sadece fiziksel bir değişimle açıklanabilir?

A) Suyun elektrolizi
B) Mumun erimesi
C) Ekmeğin küflenmesi
D) Havai fişeğin patlaması
E) Asidin metalle tepkimesi

Çözüm:
Mumun erimesi, sadece bir hal değişimidir (katıdan sıvıya). Mumun kimyasal yapısı değişmez. Diğer seçenekler ise kimyasal değişimlerdir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 6:

Kimyasal değişimler sonucunda atomlar arasındaki bağlar ile ilgili ne söylenebilir?

A) Hiçbir bağ değişimi olmaz.
B) Yalnızca fiziksel bağlar kopar.
C) Mevcut kimyasal bağlar kopar ve yeni bağlar oluşur.
D) Yalnızca yeni bağlar oluşur.
E) Bağlar tamamen yok olur.

Çözüm:
Kimyasal değişimler sırasında reaksiyona giren maddelerin atomları arasındaki bağlar kopar, atomlar yeniden düzenlenir ve yeni maddeler oluşturmak üzere yeni kimyasal bağlar kurulur.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 7:

Aşağıdaki olaylardan hangisi hem fiziksel hem de kimyasal değişim içerir?

A) Suyun kaynaması
B) Şekerin suda çözünmesi
C) Mumun yanması
D) Buzun erimesi
E) Suyun elektrolizi

Çözüm:
Mumun yanması sırasında iki olay gerçekleşir: Mumun erimesi (fiziksel) ve eriyen mum buharının yanarak karbondioksit ve su oluşturması (kimyasal).
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 8:

Tuzun suda çözünmesi bir fiziksel değişimdir. Bu durumun en önemli kanıtı nedir?

A) Geri dönüşümsüz olması
B) Yeni bir madde oluşması
C) Suyun buharlaştırılmasıyla tuzun geri elde edilebilmesi
D) Kütlenin değişmesi
E) Isı açığa çıkması

Çözüm:
Fiziksel değişimler genellikle geri döndürülebilir. Suyun buharlaştırılmasıyla çözünen tuzun katı halde geri elde edilebilmesi, bu olayın fiziksel olduğunu kanıtlar.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 9:

Kimyasal değişimler sırasında kütle ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Kütle her zaman azalır.
B) Kütle her zaman artar.
C) Kütle her zaman korunur.
D) Kütle değişebilir, artabilir veya azalabilir.
E) Katı ve sıvı maddelerde kütle değişmez, gazlarda değişir.

Çözüm:
Kimyasal tepkimelerde atomların yoktan var olması veya vardan yok olması söz konusu değildir. Bu nedenle tepkimeye giren maddelerin toplam kütlesi, oluşan ürünlerin toplam kütlesine her zaman eşittir (Kütlenin Korunumu Kanunu).
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 10:

Aşağıdakilerden hangisi kimyasal bir değişim değildir?

A) Odundan kömür elde edilmesi
B) Tuzlu suyun buharlaşması
C) Gümüşün kararması
D) Patatesin kızartılması
E) Yumurtanın haşlanması

Çözüm:
Tuzlu suyun buharlaşması, suyun hal değiştirmesi ve tuzun dipte kalması olayıdır. Maddelerin kimyasal yapısı değişmez.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 11:

Fotosentez olayı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Kimyasal bir değişimdir.
B) Karbondioksit ve sudan glikoz ve oksijen oluşur.
C) Fiziksel bir değişimdir.
D) Canlılar için hayati öneme sahiptir.
E) Bitkiler tarafından gerçekleştirilir.

Çözüm:
Fotosentez, karbondioksit ve suyun güneş enerjisi yardımıyla glikoz ve oksijene dönüştüğü karmaşık bir kimyasal tepkimeler zinciridir. Bu nedenle kimyasal bir değişimdir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 12:

Aşağıdaki olaylardan hangisi hem fiziksel hem de kimyasal değişim içerebilir?

A) Yoğurdun mayalanması
B) Bir demir parçasının mıknatıslanması
C) Suyun buharlaşması
D) Bir çiviye paslanmaya karşı boya sürülmesi
E) Alkolden kolonya yapılması

Çözüm:
Bir çiviye boya sürülmesi, çivinin fiziksel görünümünü değiştirir (fiziksel). Aynı zamanda boya, çivinin paslanmasını (kimyasal değişim) engellemek için kullanılır. Bu yüzden hem fiziksel hem de kimyasal bir süreci içerir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 13:

Aşağıdaki tepkime denklemlerinden hangisi fiziksel bir olayı ifade eder?

A) $C + O_2 \rightarrow CO_2$
B) $H_2O(s) \rightarrow H_2O(g)$
C) $HCl + NaOH \rightarrow NaCl + H_2O$
D) $2H_2 + O_2 \rightarrow 2H_2O$
E) $Zn + HCl \rightarrow ZnCl_2 + H_2$

Çözüm:
Kimyasal tepkimelerde formüller değişirken, fiziksel değişimlerde formül aynı kalır, sadece hal durumu parantez içinde belirtilen sembolle değişir. B şıkkında suyun sıvı halden gaz hale geçtiği görülmektedir, bu bir hal değişimidir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 14:

Bir odun parçasının küçük parçalara ayrılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Maddenin iç yapısı değişir.
B) Odunun kimyasal özellikleri değişir.
C) Odunun kütlesi değişmez.
D) Bu bir kimyasal değişimdir.
E) Yanma hızı azalır.

Çözüm:
Odunun küçük parçalara ayrılması, sadece şekil ve boyutunda bir değişikliktir. Bu bir fiziksel değişimdir ve odunun toplam kütlesi değişmez. Yanma hızı ise artar, çünkü temas yüzeyi artmıştır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 15:

Aşağıdaki durumlardan hangisi, fiziksel değişimden ziyade bir kimyasal değişimi gösterir?

A) Bir tabağın kırılması
B) Bir mumun erimesi
C) Bir ekmeğin dilimlenmesi
D) Tuzun suda çözünmesi
E) Bir yiyeceğin sindirilmesi

Çözüm:
Bir yiyeceğin sindirilmesi, enzimler yardımıyla yiyecek moleküllerinin daha küçük moleküllere (amino asit, glikoz gibi) ayrılmasıdır. Bu, yeni maddelerin oluştuğu bir kimyasal reaksiyonlar zinciridir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---