Hücreler, oksijenin bulunmadığı durumlarda glikozdan enerji elde etmek için **fermantasyon** adı verilen anaerobik solunum yolunu kullanır. Bu süreç, glikozun sitoplazmada **glikoliz** ile pirüvata parçalanmasıyla başlar ve temel amacı, glikoliz sırasında oluşan NADH’ı tekrar NAD+’ya dönüştürerek glikolizin kesintisiz devamını sağlamaktır. En yaygın iki fermantasyon tipi, son ürünlerine göre adlandırılır. **Etil alkol fermantasyonu**, özellikle maya mantarları ve bazı bakterilerde görülür. Bu süreçte pirüvat, iki aşamalı bir reaksiyonla **etil alkol** ve **karbondioksit ($CO_2$)** gazına dönüşür. Ekmeğin kabarması ve alkollü içeceklerin üretimi bu mekanizmaya dayanır. Diğer bir tür olan **laktik asit fermantasyonu** ise yoğurt bakterilerinde ve oksijen yetersizliğinde çalışan çizgili kas hücrelerinde görülür. Bu süreçte pirüvat doğrudan **laktik asite** indirgenir ve $CO_2$ açığa çıkmaz. Her iki fermantasyon türü de, oksijenli solunuma kıyasla çok daha az enerji (net 2 ATP) üretir, ancak kısa vadede hücrenin enerji ihtiyacını karşılaması için hayati öneme sahiptir.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Etil alkol fermantasyonu sonucunda oluşan son ürünler nelerdir?
A) Laktik asit ve $CO_2$
B) Etil alkol ve su
C) Etil alkol ve $CO_2$
D) Asetil-CoA ve $H_2O$

Doğru Cevap: C
Çözüm: Etil alkol fermantasyonu, glikozdan gelen pirüvatın etil alkole ve karbondioksit ($CO_2$) gazına dönüştürülmesiyle sonlanır.

2. İnsanın çizgili kas hücrelerinde oksijen yetersizliğinde gerçekleşen fermantasyonun son ürünü nedir?
A) Etil alkol
B) Asetil-CoA
C) Laktik asit
D) Pirüvat

Doğru Cevap: C
Çözüm: Yoğun egzersiz sırasında kas hücreleri, yeterli oksijen olmadığında laktik asit fermantasyonu yapar ve sonuçta laktik asit birikir.

3. Aşağıdaki fermantasyon tiplerinden hangisinde karbondioksit ($CO_2$) gazı açığa çıkmaz?
A) Laktik asit fermantasyonu
B) Etil alkol fermantasyonu
C) Her ikisinde de açığa çıkar.
D) Her ikisinde de açığa çıkmaz.

Doğru Cevap: A
Çözüm: Etil alkol fermantasyonu sırasında $CO_2$ açığa çıkarken, laktik asit fermantasyonunda pirüvat doğrudan laktik asite dönüştürüldüğü için $CO_2$ oluşmaz.

4. Fermantasyonun temel amacı, glikoliz için hangi molekülün sürekli olarak üretilmesini sağlamaktır?
A) ATP
B) FADH₂
C) NAD+
D) NADH

Doğru Cevap: C
Çözüm: Fermantasyon, glikoliz sırasında oluşan NADH’ın elektronlarını son ürünlere aktararak NAD+’ya dönüşmesini sağlar. Böylece NAD+ molekülü glikoliz için yeniden kullanılabilir.

5. Fermantasyon reaksiyonları, ökaryot hücrenin hangi bölümünde gerçekleşir?
A) Mitokondri
B) Sitoplazma
C) Çekirdek
D) Ribozom

Doğru Cevap: B
Çözüm: Fermantasyon, oksijensiz ortamda gerçekleştiği için mitokondriye ihtiyaç duymaz ve tüm reaksiyonlar sitoplazmada gerçekleşir.

6. Etil alkol fermantasyonu hangi canlılarda görülür?
A) İnsan kas hücrelerinde
B) Maya mantarlarında
C) Yoğurt bakterilerinde
D) Bitki hücrelerinde

Doğru Cevap: B
Çözüm: Etil alkol fermantasyonu, fırıncılıkta ve alkollü içecek yapımında kullanılan maya mantarları gibi canlılarda görülür.

7. Aşağıdaki olaylardan hangisi, bir laktik asit fermantasyonu sırasında gerçekleşmez?
A) ATP harcanması
B) NADH’ın yükseltgenmesi
C) FADH₂ oluşması
D) Pirüvat oluşması

Doğru Cevap: C
Çözüm: FADH₂ molekülü, sadece oksijenli solunumun Krebs döngüsünde oluşur. Fermantasyon süreci bu döngüyü içermez.

8. Yoğurt üretiminde hangi fermantasyon tipi kullanılır?
A) Etil alkol fermantasyonu
B) Oksijenli solunum
C) Laktik asit fermantasyonu
D) Asit fermantasyonu

Doğru Cevap: C
Çözüm: Yoğurt bakterileri, sütteki laktozu laktik asite dönüştürerek sütün pıhtılaşmasını sağlar. Bu süreç laktik asit fermantasyonudur.

9. Fermantasyonda net ATP kazancı neden bu kadar düşüktür?
A) Oksijen kullanılmadığı için
B) Besin molekülü tamamen parçalanmadığı için
C) Enzim kullanılmadığı için
D) B ve C

Doğru Cevap: B
Çözüm: Fermantasyonda glikoz sadece kısmen parçalandığı için, Krebs döngüsü ve ETS gibi yüksek enerji üreten basamaklar atlanır. Bu da ATP verimini düşürür.

10. Bir glikoz molekülünün etil alkol fermantasyonu ile parçalanması sonucu net kaç ATP üretilir?
A) 2 ATP
B) 4 ATP
C) 30 ATP
D) 38 ATP

Doğru Cevap: A
Çözüm: Hem laktik asit hem de etil alkol fermantasyonu sadece glikoliz evresinden oluşur. Glikolizin net ATP kazancı 2’dir.

11. Oksijensiz solunumda son elektron alıcısı olarak görev yapan molekül aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oksijen
B) $CO_2$
C) Pirüvat
D) Su

Doğru Cevap: C
Çözüm: Oksijenli solunumda oksijen son elektron alıcısıdır. Fermantasyonda ise glikozdan gelen pirüvat veya onun türevleri bu görevi üstlenir.

12. Aşağıdakilerden hangisi, laktik asit fermantasyonunun bir sonucudur?
A) Ekmeğin kabarması
B) Kaslarda kramplar
C) Sirke üretimi
D) Bira üretimi

Doğru Cevap: B
Çözüm: Laktik asit, kaslarda birikerek kas yorgunluğuna, ağrıya ve kramplara neden olur.

13. Etil alkol fermantasyonu sırasında pirüvattan etil alkol oluşumu gerçekleşirken hangi molekül açığa çıkar?
A) $H_2O$
B) NADH
C) FADH₂
D) $CO_2$

Doğru Cevap: D
Çözüm: Pirüvatın etil alkole dönüşümü sırasında, bir karbon atomu karbondioksit ($CO_2$) olarak serbest bırakılır.

14. Fermantasyon süreçleri sırasında ATP hangi yolla sentezlenir?
A) Oksidatif fosforilasyon
B) Fotofosforilasyon
C) Substrat düzeyinde fosforilasyon
D) Kemosentez

Doğru Cevap: C
Çözüm: Fermantasyonda ATP sentezi, bir fosfat grubunun doğrudan substrattan ADP’ye aktarıldığı substrat düzeyinde fosforilasyon ile gerçekleşir.

15. Aşağıdaki ürünlerden hangisi, laktik asit fermantasyonu sonucu oluşan bir gıdadır?
A) Bira
B) Ekmek
C) Sirke
D) Peynir

Doğru Cevap: D
Çözüm: Peynir, yoğurt ve turşu gibi ürünler, laktik asit fermantasyonu yoluyla üretilir. Bira ve ekmekte ise etil alkol fermantasyonu kullanılır.