Elektriksel direnç, bir maddenin elektrik akımının geçişine karşı gösterdiği zorluktur. Her madde, yapısı gereği bu akıma bir direnç gösterir. Direncin birimi Ohm ($\Omega$)‘dur. Bir iletkenin sahip olduğu direnç, üç temel faktöre bağlıdır:

1. İletkenin Boyu: İletkenin boyu uzadıkça, elektronların ilerlemesi gereken yol artar ve direnç de artar.
2. İletkenin Kesit Alanı (Kalınlığı): İletkenin kesit alanı büyüdükçe, elektronların hareket edebileceği alan genişler ve direnç azalır.
3. İletkenin Cinsi: Her maddenin atom yapısı farklı olduğu için, iletkenlik özellikleri de farklıdır. Bakır, gümüş gibi maddelerin direnci düşükken, demir gibi maddelerin direnci daha yüksektir.

Bu faktörler, elektrik devreleri ve cihazları tasarlanırken büyük önem taşır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Bir iletkenin elektrik akımına karşı gösterdiği zorluğa ne ad verilir?

A) Akım B) Gerilim C) Güç D) Direnç

Çözüm: Elektrik akımının bir maddeden geçerken karşılaştığı zorluk, o maddenin direncidir. Doğru Cevap: D

2. Aşağıdaki faktörlerden hangisi bir iletkenin direncini etkilemez?

A) İletkenin boyu B) İletkenin kütlesi C) İletkenin cinsi D) İletkenin kesit alanı

Çözüm: İletkenin kütlesi, direnç üzerinde doğrudan bir etkiye sahip değildir. Direnç; boy, kalınlık ve madde cinsine bağlıdır. Doğru Cevap: B

3. Bir iletkenin boyu iki katına çıkarılırsa, direnci nasıl değişir?

A) Yarıya iner. B) Dört katına çıkar. C) İki katına çıkar. D) Değişmez.

Çözüm: Bir iletkenin direnci, boyuyla doğru orantılıdır. Boyu iki katına çıkarsa, direnci de iki katına çıkar. Doğru Cevap: C

4. Elektrik direncini ölçmek için kullanılan birim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Volt (V) B) Amper (A) C) Ohm ($\Omega$) D) Watt (W)

Çözüm: Direnç birimi Ohm’dur ve $\Omega$ sembolüyle gösterilir. Doğru Cevap: C

5. Bir iletkenin direncini azaltmak için hangi işlem yapılmalıdır?

A) Boyu uzatılmalıdır. B) Kesit alanı (kalınlığı) küçültülmelidir. C) Kesit alanı (kalınlığı) artırılmalıdır. D) Cinsi değiştirilmelidir.

Çözüm: İletkenin kalınlığı arttıkça, elektronların hareketi kolaylaşır ve direnç azalır. Doğru Cevap: C

6. Aşağıdaki iletken maddelerden hangisinin elektrik direnci en düşüktür?

A) Gümüş B) Altın C) Bakır D) Alüminyum

Çözüm: Gümüş, bilinen en iyi iletkenlerden biridir ve en düşük dirence sahiptir. Doğru Cevap: A

7. Bir elektrik devresinde direnç arttığında akım şiddeti nasıl değişir?

A) Artar B) Azalır C) Değişmez D) Önce artar sonra azalır

Çözüm: Direnç, akıma karşı gösterilen zorluktur. Direnç arttıkça akım azalır. Doğru Cevap: B

8. Bir elektrikli ısıtıcının rezistans teli neden genellikle nikel-krom gibi yüksek dirence sahip maddelerden yapılır?

A) Direnci azaltarak daha az ısı üretmek için. B) Direncini artırarak elektrik enerjisini daha verimli ısıya dönüştürmek için. C) Ucuz olduğu için. D) İletkenliği çok yüksek olduğu için.

Çözüm: Yüksek dirence sahip maddeler, elektrik enerjisini ısıya dönüştürmede daha etkilidir. Doğru Cevap: B

9. İki iletken telin boyları ve cinsleri aynı, ancak birincisi ikincisinden daha kalındır. Hangi iletkenin direnci daha büyüktür?

A) İkinci iletkenin B) Birinci iletkenin C) İkisinin de direnci eşittir. D) Bilgi yeterli değildir.

Çözüm: Kalınlık arttıkça direnç azalır. Dolayısıyla daha ince olan ikinci iletkenin direnci daha büyüktür. Doğru Cevap: A

10. Bir iletkenin sıcaklığı arttırıldığında direnci genellikle nasıl değişir?

A) Artar B) Azalır C) Değişmez D) Önce azalır sonra artar

Çözüm: Birçok metalde sıcaklık arttıkça atomların titreşimi artar ve elektronların hareketine engel olur, bu da direncin artmasına neden olur. Doğru Cevap: A

11. Bir telin direnci, kesit alanıyla nasıl orantılıdır?

A) Doğru orantılı B) Ters orantılı C) Karesiyle doğru orantılı D) Ters karesiyle orantılı

Çözüm: İletkenin kalınlığı (kesit alanı) arttıkça direnci azalır. Bu, ters orantılı bir ilişkidir. Doğru Cevap: B

12. Aşağıdaki elektrik devre elemanlarından hangisinin temel amacı direnç sağlamaktır?

A) Anahtar B) Direnç C) Pil D) Lamba

Çözüm: Direnç elemanı, devredeki akımı sınırlamak ve gerilimi düşürmek için kullanılır. Doğru Cevap: B

13. Bir devredeki akımın şiddetini kontrol etmek için ne kullanılır?

A) Ampul B) Voltmetre C) Direnç D) Pil

Çözüm: Devreye seri bağlanan bir direnç, akım miktarını düşürerek devreyi kontrol etmeyi sağlar. Doğru Cevap: C

14. Hangi durumda bir devredeki direnç en az olur?

A) Kalın, uzun bakır tel B) İnce, kısa bakır tel C) Kalın, kısa bakır tel D) İnce, uzun bakır tel

Çözüm: Direncin en az olması için, iletkenin en kısa ve en kalın olması gerekir. Doğru Cevap: C

15. Bir otomobilin farlarında kullanılan kabloların kalın olmasının temel amacı nedir?

A) Ağırlığı artırmak için B) Direnci artırarak daha çok ısı elde etmek için C) Direnci düşük tutarak daha fazla akım geçirmek ve daha güçlü ışık elde etmek için D) Daha az elektrik tüketmek için

Çözüm: Kalın kabloların direnci düşük olduğu için, daha fazla akım geçirebilirler. Bu da daha güçlü bir aydınlatma sağlar. Doğru Cevap: C