DİŞİ ÜREME SİSTEMİ
Dişi bir birey henüz anne karnındayken birincil oositler oluşur ve profaz aşamasında ergenliğe kadar duraklama dönemine girer. Ergenlik çağında birincil oositler birer birer mayozu tamamlar ve her ay genelde bir yumurta bazen de iki yumurta üretilir. Oluşan yumurtalar, yumurta kanalındaki (Fallopi tüpü) siller tarafından yumurta kanalına doğru çekilir. Yumurta kanalına taşınan yumurta bazen burada döllenir bazen de döllenmeden dışarı atılır.
Dişi Üreme Sisteminin Kısımları
1. Yumurtalık (Ovaryum): Yumurtalık çok sayıda folikül keseden oluşur Folikül keselerde yumurta üretilir. Sağ ve solda olmak üzere iki yumurtalık bulunur. Normalde her ay yumurtalıklardan biri yumurta üretir ancak bazen iki yumurtalıkta aynı zamanda yumurta üretir ve bu durumda çift yumurta ikizleri oluşabilir.
2. Fallopi tüpü (Yumurta kanalı): Bir ucu yumurtalığa diğer ucu döl yatağına bağlıdır Böylece yumurtalıkta oluşan yumurtayı döl yatağına taşır Sperm ile yumurtanın döllendiği yer fallopi tüpüdür Döllenme sonucu oluşan zigotun döl yatağına taşınması birkaç günü alabilir Yani zigotun ilk mitoz bölünmeleri fallopi tüpünde meydana gelir.
3. Uterus (Döl yatağı = Rahim): Döllenmiş yumurtanın doğuma kadar geliştiği yerdir. İç yüzeyinde bol miktarda kan damarı bulunur.
4. Vagina: Yumurta hücresinin dışarı atıldığı açıklıktır.
Hipofiz bezinde üretilen ve dişi üreme sistemini kontrol eden hormonlar
FSH (Folikül uyarıcı hormon)
- Yumurtanın oluştuğu keselere folikül keseler denir. FSH, foliküllerin gelişmesini sağlar ve foliküllerde yumurtanın oluşumunu uyarır.
- FSH, östrojen hormonunun üretimini uyarır.
- Foliküllerde yumurta üretildiğinde FSH’ın etkisiyle yumurtalık östrojen hormonu üretir ve döl yatağının gelişimini hızlandırır. Yani östrojen, döl yatağının embriyonun gelişmesine hazır hale getirilmesinde görev alır. Böylece yumurta döllenirse döl yatağına yerleşir.
LTH = Prolaktin (Lüteotropik hormon)
- Süt bezlerinin gelişmesini ve sütün oluşmasını sağlar
- Analık iç güdüsünü oluşturur
LH (Lüteinleştirici hormon)
- LH, folikülün yırtılmasını ve yumurtanın folikülden dışarı çıkmasını sağlar (ovulasyon)
- LH, yumurta folikülden çıktıktan sonra folikülün yağlanmasına ve sarı bir renk almasına sebep olur (korpus luteum). Yani aslında korpus luteum hücreleri yumurtalık hücrelerinin sarı bir renk almış halidir.
- Ayrıca LH, korpus luteum hücrelerinin progesteron hormonu salgılamasını uyarır Progesteron hormonu döl yatağının süngerimsi bir yapı kazanmasını sağlar Böylece eğer döllenme olmuşsa embriyo döl yatağına rahatlıkla tutunabilir.
