Denetleyici ve düzenleyici sistemlerin sağlığı, diğer sistemlerin sağlığını da etkiler. Denetleyici ve düzenleyici sistemlerin sağlıklı çalışabilmesi için yapılması gerekenlerden bazıları aşağıda verilmiştir:

❓ Denetleyici ve Düzenleyici Sağlığını Korumak İçin Neler Yapılmalıdır

• Dengeli ve yeterli beslenmeliyiz.
• Düzenli egzersiz yapmalıyız.
• Sigara, alkol, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklardan uzak durmalıyız.
• Kişisel temizliğe önem vermeliyiz.
• Vücudumuzu darbelerden korumalıyız.
• Sanatsal ve kültürel faaliyetlerde bulunulmalıdır.
• Bilinçsiz ilaç kullanılmamalı ve uyku düzenine dikkat edilmelidir.
• Stresten uzak durmalıyız.

• İç salgı bezlerine bağlı rahatsızlıklar:

Hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonunun az salgılanması durumunda cücelik, çok salgılanması durumunda devlik hastalıkları meydana gelir.

Tiroksin hormonunun yapısındaki en etkin madde iyottur. İyot eksikliği, tiroksin hormonunun azalmasına, tiroit bezinin salgıladığı diğer hormonların artmasına neden olur ki bunun sonucunda tiroit bezi fazla çalışır ve büyür. Bu duruma guatr hastalığı denir.

İnsülin hormonunun az salgılanması durumunda kandaki şeker oranı yükselir. Bu durum sonucunda da kandaki şeker hücrelere geçmez ve idrarla vücut dışına atılır. Vücutta aşırı su ve şeker kaybı olması beraberinde birçok olumsuz etkiyi de meydana getirir. İnsülin hormonu eksikliğinden ortaya çıkan bu hastalığa şeker hastalığı (diyabet) adı verilir.

• Sinir sistemine bağlı rahatsızlıklar:

Beyindeki kan akışının azalması sonucu sinirlerin ve kasların çalışmasının engellenmesi, hareket sinirlerinin zedelenmesine felç denir.

Epilepsi beyindeki sinir hücrelerinin ani ve geçici olarak görev yapmaması sonucu geçici bilinç kaybıyla nöbetlerin ortaya çıkmasıdır.

---

**Soru 1:**
Denetleyici ve düzenleyici sistemlerin sağlıklı çalışması için alınması gereken önlemler arasında aşağıdakilerden hangisi **yer almaz**?

A) Düzenli ve dengeli beslenmek
B) Bilinçsizce ilaç kullanmaktan kaçınmak
C) Stresli bir yaşam tarzını benimsemek
D) Sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak

**Cevap 1:** C
**Çözüm:** Stres, denetleyici ve düzenleyici sistemler üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Bu sistemlerin sağlığını korumak için stresten uzak durmak gerekir. A, B ve D şıklarındaki önlemler ise sağlığı korumak için yapılması gerekenlerdendir.

—

**Soru 2:**
Vücudun büyüme, gelişme ve metabolizma hızını düzenleyen, etkisini hormonlar aracılığıyla gösteren denetleyici sistem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dolaşım Sistemi
B) Boşaltım Sistemi
C) Sinir Sistemi
D) İç Salgı Bezleri Sistemi

**Cevap 2:** D
**Çözüm:** İç Salgı Bezleri Sistemi (Endokrin Sistem), salgıladığı hormonlar ile vücuttaki büyüme, gelişme, üreme ve metabolizma gibi yavaş ama uzun süreli olayları düzenler. Sinir sistemi ise hızlı tepkileri yönetir.

—

**Soru 3:**
Hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonunun ergenlik döneminden önce aşırı salgılanması sonucu ortaya çıkan hastalık aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cücelik
B) Şeker Hastalığı
C) Devlik
D) Guatr

**Cevap 3:** C
**Çözüm:** Hipofiz bezinin salgıladığı büyüme hormonunun normalden çok salgılanması durumunda **Devlik** hastalığı (gigantizm) ortaya çıkar. Az salgılanması durumunda ise cücelik görülür.

—

**Soru 4:**
Aşağıdaki hastalıklardan hangisi, kanda şeker oranını düzenleyen insülin hormonunun eksikliği veya yetersizliği sonucu ortaya çıkar?

A) Guatr
B) Felç
C) Diyabet (Şeker Hastalığı)
D) Epilepsi

**Cevap 4:** C
**Çözüm:** Şeker hastalığı (Diyabet), pankreas bezinden salgılanan insülin hormonunun eksikliği veya vücut hücrelerinin insüline tepki vermemesi sonucu kanda glikoz (şeker) seviyesinin yükselmesiyle oluşur.

—

**Soru 5:**
Tiroksin hormonunun yapısında bulunan ve eksikliğinde guatr hastalığına yol açabilen temel element aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kalsiyum
B) İyot
C) Demir
D) Sodyum

**Cevap 5:** B
**Çözüm:** Tiroksin hormonunun yapısında iyot elementi bulunur. Vücuda yeterli iyot alınmadığında tiroit bezi hormonu üretemez ve bunu telafi etmek için büyür, bu duruma **Guatr** denir.

—

**Soru 6:**
Aşağıdakilerden hangisi, denetleyici ve düzenleyici sistemlerin sağlığını koruma amacıyla yapılması gerekenlerden biri **değildir**?

A) Kişilik ve karaktere uygun hobiler edinmek
B) Uyku düzenine ve hijyene dikkat etmek
C) Sanatsal ve kültürel faaliyetlerden uzak durmak
D) Aile ve öğretmenlerden rehberlik desteği almak

**Cevap 6:** C
**Çözüm:** Sanatsal ve kültürel faaliyetlerde bulunmak, ruh sağlığını destekler ve stresi azaltmaya yardımcı olur; bu da denetleyici ve düzenleyici sistemlerin sağlığını olumlu etkiler. Bu faaliyetlerden uzak durmak (C şıkkı), sağlığın korunmasına yönelik bir davranış değildir.

—

**Soru 7:**
Beyindeki sinir hücrelerinin ani ve geçici olarak görev yapmaması sonucu geçici bilinç kaybıyla nöbetlerin ortaya çıkmasına sebep olan sinir sistemi rahatsızlığı nedir?

A) Felç
B) Diyabet
C) Epilepsi
D) Cücelik

**Cevap 7:** C
**Çözüm:** Tanımı verilen rahatsızlık **Epilepsi**dir. Felç, sinirlerin zedelenmesi veya beyin kan akışının bozulmasıyla hareket kaybı olmasıdır. Diyabet ve Cücelik ise iç salgı bezleri ile ilgili hastalıklardır.