CÜMLE NEDİR?
İnsanlar arasında iletişimi sağlayan en önemli unsur, cümledir. Duygu, düşünce ve isteklerimiz tam olarak iletmemizi sağlayan yargılara “cümle” denir.
“Arkadaşlarım bugün” ifadesi bir cümle değildir. Çünkü bir yargıyı tam olarak iletmemektedir, tamamlanmaya ihtiyacı vardır.
“Arkadaşlarım bugün bize gelecek.” ifadesi ise tam olarak bir yargı ilettiği için cümledir.
Cümle, tamamlanmaya ihtiyacı olmayan yargıdır.
Anlatım Özelliklerine Göre Cümleler
Öznel Cümleler: Doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye göre değişen cümlelerdir. İspatlanamayacak kişisel yargılar taşır.
- Şiir muhteşem bir türdür.
- Anlatımıyla çok başarılı olmuş.
Nesnel Cümleler: Doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişmeyen, herkes tarafından kabul görmüş, kanıtlanabilir yargılar içeren cümlelerdir.
- İstanbul en kalabalık şehrimizdir.
- Yazar bu eserinde yalın bir dil kullanmış.
Not: “Kanıtlanabilirlik açısından hangisi farklıdır?” soruları öznellik ve nesnelliği soran sorulardır.
Tanım Cümleleri: “Bu nedir?” ya da ” Bu kimdir?” sorularına cevap veren cümlelerdir. Varlıkların ne olduklarını belirtir.
- Kişinin kendi hayatını anlattığı eserlere otobiyografi denir.
- Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusudur.
İçerik Cümleleri: Bir eserin konusunu, neyi anlattığını söyleyen cümlelerdir.
- Yazar, eserinde yalnızlığa çokça yer vermiş.
- Bu eserde küçük bir çocuğun hayalleri dile getirilmiş.
Üslup Cümleleri: Yazarın dili, anlatım şeklidir. Uzunluk, kısalık, yalınlık, ağır dil, sade, sanatlı gibi ifadeler yazarın üslubunu ortaya koyar. “Nasıl anlatılmış?” sorusu üslubu bulmamıza yardımcı olur.
- Şair, şiirlerini yalın dille ifade etmiş.
- Genellikle kısa cümleler kuran romancı, akıcı bir biçimde anlatıyor.
Doğrudan Anlatım: Başkasına ait bir sözün değiştirilmeden olduğu gibi aktarılmasıdır.
- Ağabeyim. “Seninle biz hep mücadele verdik.” derdi.
- Şimdi ben ne yapacağım, diye ağlıyordu zavallı.
Dolaylı Anlatım: Başkasına ait bir sözün, cümle içinde kendi sözcüklerimizle aktarılmasıdır.
- Dedem, her zaman benimle gurur duyduğunu söylerdi.
Not: Dolaylı anlatımda genellikle cümlede “söyledi, belirtti, açıkladı” gibi ifadeler yer alır. Doğrudan anlatımda ise çoğunlukla tırnak işareti kullanılır ve “dedi”, “diye” gibi ifadelere yer verilir.
