Bir ampulün parlaklığı, üzerinden geçen elektrik akımının miktarına bağlıdır. Akım ne kadar fazlaysa, ampul o kadar parlak yanar. Ampul parlaklığını etkileyen temel değişkenler şunlardır:

1. Pil Sayısı/Gerilim: Devredeki pil sayısı arttıkça veya gerilim kaynağının voltajı yükseldikçe, devredeki toplam gerilim artar. Bu durum, ampul üzerinden daha fazla akım geçmesini sağlayarak parlaklığını artırır.
2. Devredeki Direnç: Devreye eklenen direnç (örneğin ikinci bir ampul), akımın geçişini zorlaştırır ve devrenin toplam direncini artırır. Bu da ampul üzerinden geçen akımı azaltarak parlaklığını düşürür.
3. Bağlantı Şekli: Ampullerin seri veya paralel bağlanması parlaklığı etkiler. Seri bağlı ampullerin parlaklığı azalırken, paralel bağlı ampuller tek bir ampul gibi parlak yanar (pil sayısı sabitse).
4. Kablo Direnci: Kablonun uzunluğu ve kalınlığı, devrenin toplam direncini etkileyerek ampul parlaklığını değiştirebilir. İnce ve uzun kablolar direnci artırıp parlaklığı azaltır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Bir elektrik devresinde ampul parlaklığını artırmak için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?

A) Pil sayısını azaltmak B) Devreye seri bağlı ikinci bir ampul eklemek C) Pillerin gerilimini artırmak D) Ampulün direncini artırmak

Çözüm: Pil gerilimi arttıkça, devreden geçen akım artar ve ampul daha parlak yanar. Doğru Cevap: C

2. Bir devredeki ampulün parlaklığı, temel olarak hangi fiziksel büyüklüğe bağlıdır?

A) Direnç B) Gerilim C) Akım şiddeti D) Güç

Çözüm: Ampulün parlaklığı, üzerinden geçen akım şiddetiyle doğru orantılıdır. Akım ne kadar fazlaysa, parlaklık o kadar fazladır. Doğru Cevap: C

3. Özdeş iki ampul bir pile seri bağlanırsa, ampullerin parlaklığı tek bir ampulün parlaklığına göre nasıl değişir?

A) Aynı kalır. B) Daha parlak yanar. C) Daha az parlak yanar. D) Önce parlak yanar sonra söner.

Çözüm: Seri bağlantıda devreye eklenen ampul, toplam direnci artırır ve bu da akımı azaltarak ampullerin daha az parlak yanmasına neden olur. Doğru Cevap: C

4. Aşağıdaki durumlardan hangisi bir ampulün parlaklığını azaltır?

A) Devreye seri olarak yeni bir pil eklemek B) Devreye paralel olarak yeni bir ampul eklemek C) Devredeki kabloları kısaltmak D) Devreye seri olarak yeni bir ampul eklemek

Çözüm: Seri bağlanan ampul, devrenin toplam direncini artırarak akımı azaltır ve ampullerin parlaklığını düşürür. Doğru Cevap: D

5. Özdeş iki ampul bir pile paralel bağlanırsa, ampullerin parlaklığı tek bir ampulün parlaklığına göre nasıl değişir?

A) Daha az parlak yanar. B) Daha parlak yanar. C) Aynı kalır. D) Biri yanar diğeri yanmaz.

Çözüm: Paralel bağlantıda her ampul, pilin tüm gerilimini alır. Bu yüzden her bir ampul, tek başına bağlıymış gibi parlak yanar. Doğru Cevap: C

6. Bir devredeki kabloların çok uzun ve ince olması, ampul parlaklığını nasıl etkiler?

A) Parlaklığı artırır. B) Parlaklığı azaltır. C) Parlaklığı değiştirmez. D) Ampulün anında sönmesine neden olur.

Çözüm: Uzun ve ince kabloların direnci yüksek olduğu için, devrenin toplam direncini artırır ve ampulün parlaklığını düşürür. Doğru Cevap: B

7. Bir öğrenci, bir ampulün daha parlak yanmasını istiyor. Aşağıdakilerden hangisini yaparsa amacına ulaşır?

A) Daha düşük voltajlı bir pil kullanmak B) Ampule seri bağlı bir direnç eklemek C) Ampulü kısa ve kalın bir kabloyla bağlamak D) Kabloyu uzatmak

Çözüm: Kısa ve kalın kablonun direnci düşük olduğu için, ampul daha parlak yanar. Doğru Cevap: C

8. Bir devredeki pillerin seri bağlanması, ampul parlaklığına nasıl bir etki yapar?

A) Pil sayısına bağlı olmadan parlaklığı azaltır. B) Parlaklığı artırır. C) Parlaklığı sabit tutar. D) Parlaklığı azaltır.

Çözüm: Seri bağlı pillerin gerilimi toplandığı için, devrenin gerilimi artar ve ampul daha parlak yanar. Doğru Cevap: B

9. Bir lamba yanmıyorsa, bunun nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Devrenin gerilimi çok yüksektir. B) Pilin voltajı yeterlidir. C) Devre açık devredir (bağlantı kopuktur). D) Ampulün direnci çok düşüktür.

Çözüm: Elektrik akımı ancak kapalı bir devreden geçer. Eğer bir yerde bağlantı kopuksa, devre açık olur ve akım geçmediği için ampul yanmaz. Doğru Cevap: C

10. Evdeki prizlere takılan elektrikli aletlerin, aynı anda çalıştıklarında parlaklıklarının azalmaması, hangi bağlantı şeklinin kullanıldığını gösterir?

A) Seri bağlantı B) Paralel bağlantı C) Karışık bağlantı D) Açık devre

Çözüm: Paralel bağlantıda her cihaz aynı gerilimi alır. Bu nedenle, bir cihazın çalışması diğerinin parlaklığını etkilemez. Doğru Cevap: B

11. Bir devredeki ampulü kısa devre yapmak, parlaklığını nasıl etkiler?

A) Parlaklığını artırır. B) Parlaklığını azaltır. C) Ampulün sönmesine neden olur. D) Ampulün patlamasına neden olabilir.

Çözüm: Kısa devre durumunda akım, ampul üzerinden geçmek yerine dirençsiz yolu tercih eder. Bu durum ampulün sönmesine neden olurken, devreden geçen akım aşırı artacağı için pile ve kablolara zarar verebilir. Doğru Cevap: D

12. Bir devredeki bir ampulün parlaklığı azaldığında, devrenin toplam direncinde ne gibi bir değişim olmuştur?

A) Direnç artmıştır. B) Direnç azalmıştır. C) Direnç değişmemiştir. D) Önce artmış sonra azalmıştır.

Çözüm: Parlaklık azaldığına göre, ampul üzerinden geçen akım azalmıştır. Bu da devrenin toplam direncinin arttığını gösterir. Doğru Cevap: A

13. Ampul parlaklığını etkileyen faktörlerden hangisi, lambanın kendisine ait bir özellik değildir?

A) Ampulün direnci B) Devrenin gerilimi C) Ampulün yapıldığı madde D) Ampulün boyutu

Çözüm: Devrenin gerilimi, kullanılan pil veya güç kaynağına bağlıdır. Ampulün kendisiyle ilgili bir özellik değildir. Doğru Cevap: B

14. Bir devredeki ampul parlaklığı artırılırken, harcanan enerji nasıl değişir?

A) Azalır. B) Artar. C) Değişmez. D) Bilgi yetersiz.

Çözüm: Parlaklık arttıkça, ampul üzerinden geçen akım ve dolayısıyla harcanan güç artar. Doğru Cevap: B

15. Bir anahtarın görevi, ampul parlaklığını nasıl etkiler?

A) Parlaklığı artırır. B) Parlaklığı azaltır. C) Sadece açıp kapatarak devredeki akımı keser veya devam ettirir. D) Sadece direnci artırır.

Çözüm: Anahtar, devreyi kapatarak akımın geçmesini veya açarak akımın kesilmesini sağlar. Parlaklığı doğrudan değiştirmez. Doğru Cevap: C