ABBASİLER DÖNEMİ (750 – ı258)
Hz. Muhammed’in amcası Ebul Abbas’ın soyundan gelenler tarafından kuruldu. Halife Mansur döneminde Bağdat başkent yapılarak devletin kuruluşu tamamlandı. Abbasiler, Emevilerin uyguladığı Arap milliyetçiliği yerine ümmetçilik politikası izledi. Bu uygulama, diğer milletlerin İslam dinini kolaylıkla benimsemelerinde etkili oldu.
Abbasiler Dönemi’nde fetihlerden çok bilim ve kültür hareketleri önem kazandı. Devletin başkenti olan Bağdat, bilim ve kültür merkezi durumuna getirildi. Yunan ve Hellen uygarlığına ait eserler Arapçaya çevrildi.
Eski eserler yeniden incelendi. Matematik, astronomi, felsefe ve tıp alanında gelişmeler oldu. Devlet, en güçlü dönemini Harun Reşit zamanında yaşadı. Memun ve Mutasım zamanında ise Türklere önemli görevler verildi.
Halife Mutasım zamanında özellikle askeri alanda Türkler önem kazandı. Türkler için Samerra şehri kuruldu. Bizans’a karşı Avâsım denilen sınır kentleri oluşturuldu. Halife Mutasım’dan sonra, Emirü’l Umerâ denilen komutanlar yönetimi ele geçirdi. Abbasi Devleti zayıflayınca merkezden uzak olan eyaletlerdeki yöneticiler, bağımsızlıklarını ilan ettiler. Böylece Tevâif-i Mülük denilen devletler kuruldu.
Abbasiler zayıflayınca 954’te Büveyhoğulları‘nın etkisine girdiler. Büyük Selçuklu sultanı Tuğrul Bey, Bağdat’a yaptığı seferlerle Abbasileri siyasi yönden himayesi altına aldı.
Abbasiler zamanında Çinliler, Türk topraklarına kadar ilerlediler. Araplar da bu sırada Batı Türkistan’a egemen olmak istiyordu. Bu arada Çinliler ile Araplar arasında Talas Savaşı yapıldı (751).
TALAS SAVAŞI (75ı)
Çinlilerin, Türklere karşı Orta Asya’ya egemen olmak ve İpek Yolu’nu elde tutmak istemeleri, Talas Savaşı’nın çıkmasına neden oldu.
Talas Savaşı’nda Türkler, Çinlilere karşı Abbasilerin yanında yer aldılar. Yapılan bu savaşta Çinliler yenilgiye uğradı.
Talas Savaşı’nın Sonuçları
1. Türk – Arap mücadelesi sona erdi. Türkler, Abbasilerin devlet yönetiminde çeşitli görevler almaya başladı. Bu durum, Türklerin İslam dünyası ile ekonomik ve siyasi ilişkilerini güçlendirdi.
2. Türkler kitleler hâlinde İslam dinini kabul etmeye başladılar.
3. Müslümanlar bu sırada Çinlilerden kâğıt yapma tekniğini öğrendiler. Kâğıt, Çin dışında da üretilmeye başlandı.
4. Orta Asya’ya yönelik Çin tehlikesi ortadan kalktı.
5. İslamiyet, Orta Asya ve Hindistan’a doğru yayılmaya başladı.
6. Müslüman tüccarlar ve din adamları, İslamiyet’in yayılmasına öncülük ettiler.
