Maddeler, elektrik akımını iletme yeteneklerine göre iki ana gruba ayrılır: iletkenler ve yalıtkanlar. Elektrik akımını iyi ileten maddelere iletken denir. Bunların yapısında kolayca hareket edebilen elektronlar (serbest elektronlar) bulunur. Metaller (bakır, altın, gümüş gibi) ve sulu çözeltiler (tuzlu su gibi) iyi birer iletkendir. Elektrik akımını iletmeyen veya çok az ileten maddelere ise yalıtkan denir. Bu maddelerde serbest elektronlar yoktur veya çok azdır. Plastik, cam, kauçuk, porselen ve saf su yalıtkan maddelere örnektir. Bu özellikler, elektrikli cihazların yapımından elektrik güvenliğine kadar birçok alanda büyük önem taşır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Elektrik akımını iyi ileten maddelere ne ad verilir?

A) Yalıtkan B) İletken C) Direnç D) Elektrik yükü

Çözüm: Elektrik akımını kolayca geçiren maddeler iletken olarak adlandırılır. Doğru Cevap: B

2. Aşağıdaki maddelerden hangisi elektrik iletkenidir?

A) Plastik B) Bakır C) Cam D) Porselen

Çözüm: Bakır, metal olduğu için elektrik akımını iyi iletir. Diğerleri ise yalıtkandır. Doğru Cevap: B

3. Bir madde, elektrik akımını neden iletir?

A) Atomlarının çok yoğun olmasından B) Serbest hareket edebilen elektronlarının olmasından C) Sadece katı halde bulunmasından D) Renginin siyah olmasından

Çözüm: İletken maddelerin yapısında bulunan serbest elektronlar, elektrik akımının taşınmasını sağlar. Doğru Cevap: B

4. Aşağıdakilerden hangisi elektrik yalıtkanıdır?

A) Gümüş B) Alüminyum C) Altın D) Kauçuk

Çözüm: Kauçuk, elektrik akımını iletmediği için yalıtkan olarak kullanılır. Doğru Cevap: D

5. Bir elektrik kablosunun dışının plastik kaplı olmasının sebebi nedir?

A) Kabloyu daha sağlam yapmak B) Elektriğin dışarı sızmasını önleyerek güvenlik sağlamak C) Kablonun daha ucuz olmasını sağlamak D) Sadece estetik amaçlı

Çözüm: Plastik, yalıtkan olduğu için elektrik akımının dışarı sızmasını ve elektrik çarpmasını engeller. Doğru Cevap: B

6. Aşağıdaki sıvı maddelerden hangisi elektrik akımını en iyi iletir?

A) Saf su B) Tuzlu su C) Zeytinyağı D) Alkol

Çözüm: Tuzlu su, içinde iyonlar (elektrik yükü taşıyabilen parçacıklar) barındırdığı için elektrik akımını iyi iletir. Saf su ise çok az iletir. Doğru Cevap: B

7. Elektrik iletkenliği açısından aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

A) Bakır – Yalıtkan B) Plastik – İletken C) Cam – Yalıtkan D) Alüminyum – Yalıtkan

Çözüm: Cam, elektrik akımını iletmediği için yalıtkan bir maddedir. Doğru Cevap: C

8. Isı iletkeni olan bir maddenin, elektrik iletkeni olması beklenir mi?

A) Hayır, iki özellik arasında bir ilişki yoktur. B) Evet, genellikle ısıyı iyi ileten maddeler elektriği de iyi iletir. C) Hayır, ısıyı iyi iletenler elektriği kötü iletir. D) Sadece gazlar için bu durum geçerlidir.

Çözüm: Metaller hem ısıyı hem de elektriği iyi iletir. Çünkü her ikisi de serbest elektronların hareketiyle gerçekleşir. Doğru Cevap: B

9. Bir elektrik devresini açıp kapayan anahtarın yapıldığı maddenin yalıtkan olması neden önemlidir?

A) Akımı düzenlemek için B) Direnci artırmak için C) Güvenlik sağlamak ve elektrik çarpmasını önlemek için D) Devrenin daha hızlı çalışması için

Çözüm: Anahtarın yalıtkan olması, elektrik akımının elimize geçmesini engelleyerek bizi korur. Doğru Cevap: C

10. Aşağıdakilerden hangisi hem katı hem de sıvı halde iletken olan bir maddedir?

A) Su B) Cıva C) Cam D) Tahta

Çözüm: Cıva, oda sıcaklığında sıvı halde bulunan bir metaldir ve hem sıvı hem de katı halde elektrik akımını iletebilir. Doğru Cevap: B

11. Bir lamba devresinde, yalıtkan maddeler hangi amaçla kullanılabilir?

A) Lambanın daha parlak yanmasını sağlamak B) Elektrik akımını kesmek için anahtar yapmak C) Devredeki enerjiyi artırmak D) Akımı düşürmek için direnç olarak

Çözüm: Yalıtkan maddeler, elektrik akımını iletmediği için anahtarın açma-kapama işlevinde kullanılabilir. Doğru Cevap: B

12. Aşağıdakilerden hangisi iletkenlerin bir özelliği değildir?

A) Elektrik akımını taşırlar. B) Elektronları serbestçe hareket edebilir. C) Genellikle ısıyı da iyi iletirler. D) Isı yalıtımında kullanılırlar.

Çözüm: Isı yalıtımında kullanılan maddeler genellikle elektrik yalıtkanıdır. Doğru Cevap: D

13. Yağmur yağdığında elektrik tellerinden uzak durmamızın temel nedeni nedir?

A) Suyun teli ağırlaştırması B) Yağmurun içindeki mineraller sayesinde suyun elektriği iletmesi C) Tellere yıldırım düşme ihtimali D) Sadece tellerin kopma ihtimali

Çözüm: Yağmur suyu, içindeki mineraller ve iyonlar nedeniyle elektrik akımını iletir. Bu da çarpılma riskini artırır. Doğru Cevap: B

14. Hangi madde grubu genellikle iyi bir iletkendir?

A) Gazlar B) Metaller C) Plastikler D) Seramikler

Çözüm: Metaller, atom yapılarındaki serbest elektronlar sayesinde elektriği iyi iletirler. Doğru Cevap: B

15. Bir elektrik devresindeki kısa devreyi önlemek için kablolarda kullanılan madde aşağıdakilerden hangisidir?

A) İletken B) Yalıtkan C) Direnç D) Akım kaynağı

Çözüm: Kablolarda yalıtkan madde kullanılması, akımın dışarı sızmasını ve kısa devreleri önler. Doğru Cevap: B