İstatistiksel araştırma süreci, bir soruyu cevaplamak için sistematik bir yaklaşımdır. Bu süreç, öncelikle sorunun belirlenmesiyle başlar, ardından veri toplama, verileri analiz etme ve sonuçları yorumlama adımlarıyla devam eder. İki kategorik değişkenin ilişkisini incelemek, bu sürecin önemli bir parçasıdır. Örneğin, “öğrencilerin cinsiyetleri ile ders tercihlerinin bir ilişkisi var mı?” gibi sorularla ilgileniriz. Bu tür problemler için oluşturulacak testler, öğrencilerin araştırma aşamalarını doğru sırayla uygulayabilme ve bu aşamaların her birinde karşılaşılabilecek durumları değerlendirme becerilerini ölçer.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Bir araştırmacı, öğrencilerin cinsiyetleri ile en sevdikleri dersin (matematik, fen, sosyal bilimler) ilişkisini incelemek istemektedir. Bu araştırmada kullanılan değişkenler aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sayısal değişkenler B) Kategorik değişkenler C) Bağımsız değişkenler D) Sürekli değişkenler

Doğru Cevap: B

Çözüm: Cinsiyet (kadın, erkek) ve ders tercihi (matematik, fen, sosyal bilimler) verileri, sayısal olarak ölçülemeyen, gruplara ayrılabilen veriler olduğu için her ikisi de kategorik değişkendir.

---

2. Bir istatistiksel araştırmanın ilk adımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Veri toplama B) Problemi tanımlama C) Verileri analiz etme D) Sonuçları yorumlama

Doğru Cevap: B

Çözüm: İstatistiksel bir araştırmanın ilk ve en temel adımı, üzerinde çalışılacak problemi açık ve net bir şekilde tanımlamaktır.

---

3. “Öğrencilerin spor yapma alışkanlıkları (evet/hayır) ile okudukları okul türü (devlet/özel) arasında bir ilişki var mıdır?” sorusuna en uygun veri toplama yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Deney B) Anket C) Gözlem D) Nitel analiz

Doğru Cevap: B

Çözüm: Çok sayıda kişiden kısa sürede ve kolayca veri toplamak için anket en uygun yöntemdir. Bu yöntem, spor yapma ve okul türü gibi kategorik verileri elde etmek için idealdir.

---

4. İki kategorik değişken arasındaki ilişkiyi gösteren verilerin özetlenmesi için en uygun grafik türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çizgi grafiği B) Sütun grafiği C) Dağılım grafiği D) Pasta grafiği

Doğru Cevap: B

Çözüm: Sütun grafiği, farklı kategorilerdeki verileri karşılaştırmak için en uygun grafik türüdür ve iki kategorik değişkenin ilişkisini görselleştirmek için etkili bir şekilde kullanılabilir.

---

5. Bir araştırmada, veri toplama yönteminin “örneklem” kullanılmasına karar verilmiştir. Bu kararın temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüm popülasyona ulaşmanın zor olması B) Sadece belirli bir grubun incelenmesi C) Veri toplama maliyetini artırmak D) Sonuçların daha kesin olması

Doğru Cevap: A

Çözüm: İstatistiksel araştırmalarda tüm popülasyona ulaşmak genellikle imkansız veya çok maliyetli olduğundan, popülasyonu temsil eden bir örneklem kullanılır.

---

6. Bir araştırmacı, katılımcıların en sevdikleri film türü (aksiyon, komedi, bilimkurgu) ile en sevdikleri müzik türü (pop, rock, klasik) arasındaki ilişkiyi incelemek istiyor. Bu araştırmanın hipotezi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) En sevilen film türü komedi olanlar, pop müzik sever. B) En sevilen film türü ile müzik türü arasında bir ilişki yoktur. C) En sevilen film türü ile müzik türü arasında pozitif bir ilişki vardır. D) En sevilen film türü aksiyon olanların sayısı fazladır.

Doğru Cevap: B

Çözüm: İstatistiksel araştırmalarda hipotez, genellikle değişkenler arasında bir ilişki olmadığı varsayımına dayanır (boş hipotez). Bu nedenle B seçeneği, istatistiksel bir hipotez cümlesine en uygun olanıdır.

---

7. Toplanan veriler incelenirken, yanlışlıkla girilmiş veriler (örneğin, 1-5 arası bir puana 9 girilmesi) fark edilmiştir. Bu durum araştırma sürecinin hangi aşamasında düzeltilmelidir?

A) Veri toplama öncesi B) Veri toplama sırasında C) Veri analizi öncesi D) Sonuçları yorumlama

Doğru Cevap: C

Çözüm: Hatalı veya eksik veriler, analiz aşamasına geçmeden önce, veri temizliği aşamasında düzeltilmelidir. Bu aşama, veri analizinin bir parçasıdır ancak analizden önce gerçekleştirilir.

---

8. Bir araştırmada, öğrencilerin “en başarılı olduğu ders” (fen, matematik) ile “özel ders alma durumu” (evet, hayır) arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu ilişkinin gücünü sayısal olarak ifade eden analiz yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ortalamayı hesaplama B) Korelasyon analizi C) Ki-kare testi D) Varyans analizi

Doğru Cevap: C

Çözüm: İki kategorik değişken arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek için Ki-kare testi kullanılır.

---

9. Bir araştırmacı, cinsiyetin (erkek/kadın) üniversite bölümü tercihine (mühendislik/hukuk) etkisini incelemiştir. Veri toplama aşamasında, sadece erkek öğrencilerden veri alınmıştır. Bu durum araştırmanın hangi aşamasında hataya yol açar?

A) Veri toplama B) Problemi tanımlama C) Veri analizi D) Sonuçları yorumlama

Doğru Cevap: A

Çözüm: Araştırma sorusu her iki cinsiyeti de içerdiği halde, veri toplama aşamasında sadece erkeklerden veri alınması, veri toplama aşamasında bir hatadır. Bu durum örneklemin popülasyonu temsil etme yeteneğini azaltır.

---

10. Bir istatistiksel araştırmanın sonuçları yorumlanırken dikkat edilmesi gereken en önemli unsur nedir?

A) Analiz yönteminin karmaşıklığı B) Veri toplama aracının türü C) Sonuçların popülasyona genellenebilirliği D) Araştırmanın maliyeti

Doğru Cevap: C

Çözüm: Elde edilen sonuçların, araştırmanın yapıldığı örneklem dışındaki popülasyon için de geçerli olup olmadığı, yani genellenebilirliği, yorumlama aşamasında büyük önem taşır.

---

11. Bir ankette katılımcılara “Tercih ettiğiniz içecek türü (çay/kahve) nedir?” ve “Kahvaltınızı nerede yaparsınız (evde/dışarıda)?” soruları sorulmuştur. Bu verilerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) İki değişken arasında nedensellik ilişkisi vardır. B) Her iki değişken de sürekli değişkendir. C) İki kategorik değişken arasındaki ilişki incelenebilir. D) Bu verilerle hiçbir analiz yapılamaz.

Doğru Cevap: C

Çözüm: Hem içecek tercihi hem de kahvaltı yeri tercihi kategorik değişkenlerdir. Bu nedenle, bu iki değişken arasındaki ilişki incelenebilir.

---

12. Bir araştırmanın sonuçları, veri toplamada kullanılan anketin güvenilirliğinin düşük olması nedeniyle hatalı olabilir. Bu hata, araştırma sürecinin hangi adımında ortaya çıkmıştır?

A) Problemi tanımlama B) Veri toplama C) Veri analizi D) Sonuçları yorumlama

Doğru Cevap: B

Çözüm: Anketin güvenilirliğinin düşük olması, yani verilerin doğru ve tutarlı bir şekilde toplanmamış olması, doğrudan veri toplama aşamasındaki bir sorundur.

---

13. İki kategorik değişken arasındaki ilişkinin yorumlanmasında, bir değişkenin diğerine neden olduğunu söylemek genellikle doğru mudur?

A) Evet, her zaman doğrudur. B) Hayır, genellikle bir korelasyon nedensellik ilişkisi anlamına gelmez. C) Evet, eğer ilişki çok güçlüyse doğrudur. D) Hayır, ancak istisnai durumlarda doğru olabilir.

Doğru Cevap: B

Çözüm: İki değişken arasında bir ilişki bulunması, birinin diğerine neden olduğu anlamına gelmez. Bu, istatistiğin temel kurallarından biridir. Sadece bir ilişki olduğu yorumu yapılabilir.

---

14. Bir istatistiksel araştırmanın raporu hazırlanırken, verilerin tablolar ve grafiklerle görselleştirilmesi hangi amaçla yapılır?

A) Verilerin gizlenmesi için B) Araştırmayı karmaşıklaştırmak için C) Verilerin daha anlaşılır ve özetlenebilir hale gelmesi için D) Analiz yönteminin gösterilmesi için

Doğru Cevap: C

Çözüm: Tablolar ve grafikler, karmaşık veri setlerinin hızlıca anlaşılmasını ve okuyucular için daha özet ve anlaşılır hale gelmesini sağlar.

---

15. Bir araştırmacı, öğrencilerin cinsiyetine göre ders başarısının (geçti/kaldı) farklı olup olmadığını incelemektedir. Bu durum araştırma sürecinin hangi aşamasına örnektir?

A) Problemi tanımlama B) Veri toplama C) Veri analizi D) Sonuçları yorumlama

Doğru Cevap: A

Çözüm: Araştırma konusu olan “cinsiyetin ders başarısına etkisi” bir araştırma problemidir ve araştırma sürecinin başlangıç aşaması olan problemi tanımlama aşamasına aittir.