• Bir işleyişi ya da durumu gözlemleyerek sonuçlar çıkarma işlemine deney denir. Örneğin, bir madenî para atma ve üst yüzüne gelen durumları belirleme işlemi bir deneydir.
• Bu deney, madenî para atma deneyi olarak isimlendirilir.
• Bir deneyin olası sonuçlarının her birine çıktı denir. Örneğin, bir madenî para atma deneyinde çıktılar yazı ve tura‘dır.
• Deneyin sonucu gerçekleşebilecek her bir duruma olay denir. Örneğin, bir madenî para atma deneyinde üst yüzüne tura gelmesi bir olaydır.

Örnek Bir zar havaya atıldığında üst yüzüne çift sayı gelme olasılığını inceleyelim.

Çözüm Deney: Zarın havaya atılması. Olay: Zarın üst yüzüne gelen sayının 2, 4, 6 olması. Çıktı: 2, 4 ve 6 olup üç tanedir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1 Bir zarın havaya atılması deneyinde, zarın üst yüzüne asal sayı gelmesi durumuna ne ad verilir?

A) Deney B) Çıktı C) Olay D) Örnek Uzay

Cevap: C

Çözüm 1 Deney, zarın atılması eyleminin kendisidir. Çıktı, gelebilecek sayılardan her biridir (1, 2, 3, 4, 5, 6). Olay ise, deneyin sonucunda gerçekleşebilecek özel bir durumdur. “Asal sayı gelmesi” belirli bir durumu ifade ettiği için Olay‘dır. (Asal sayılar {2, 3, 5} kümesidir.)

---

Soru 2 Bir madeni paranın iki kez havaya atılması deneyinin toplam kaç farklı çıktısı (sonucu) vardır?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 8

Cevap: C

Çözüm 2 Birinci atışın çıktısı {Yazı, Tura} (2 adet), ikinci atışın çıktısı da {Yazı, Tura} (2 adet) olabilir. Tüm olası durumlar (çıktılar): (Yazı, Yazı), (Yazı, Tura), (Tura, Yazı), (Tura, Tura) olmak üzere toplam $2\times 2=4$ farklı çıktısı vardır.

---

Soru 3 Aşağıdakilerden hangisi “Bir torbadan kırmızı veya mavi renkli bilye çekmek” deneyindeki çıktı kavramına örnektir?

A) Torbadan bir bilye çekme eylemi B) Kırmızı bilye çekilmesi C) Tüm bilyelerin toplam sayısı D) Yalnızca bilyelerin renklerinin kırmızı olması

Cevap: B

Çözüm 3 Çıktı, deneyin sonucunda gerçekleşen her bir olası durumdur. Bilye çekme deneyinde olası sonuçlar (çıktılar) “Kırmızı bilye çekilmesi” veya “Mavi bilye çekilmesi”dir. A şıkkı Deney’dir. B şıkkı olası sonuçlardan (çıktılardan) biridir.

---

Soru 4 İçinde 3 kırmızı, 2 mavi ve 5 sarı top bulunan bir torbadan rastgele bir top çekme deneyinde, kaç farklı renkte top çekme çıktısı vardır?

A) 3 B) 5 C) 10 D) 12

Cevap: A

Çözüm 4 Çıktılar, deneyin olası sonuçlarının her biridir. Bu deneyde olası sonuçlar, çekilen topun rengidir. Olası renkler: Kırmızı, Mavi, Sarı olmak üzere toplam 3 farklı çıktı vardır. Topların sayısı çıktıyı etkilemez, olası durumu belirler.

---

Soru 5 “Yarın hava sıcaklığının 25°C’nin üstünde olması” durumu, hava durumu gözlemleme eyleminin hangi kavramını ifade eder?

A) Çıktı B) Olay C) Deney D) Kesin Durum

Cevap: B

Çözüm 5 Hava durumu gözlemleme bir Deney‘dir. Gözlemlenen her bir sıcaklık değeri bir Çıktı olabilir. “25°C’nin üstünde olması” ise, bu çıktıların belirli bir koşulu sağlayan kısmını, yani özel bir durumu belirttiği için Olay‘dır.

---

Soru 6 Aşağıdakilerden hangisi bir “Deney” örneğidir?

A) Bir zar atıldığında 6 gelmesi B) Bir torbadan 2 top çekme işlemi C) Bir madeni paranın Tura gelmesi D) Zar atma deneyinin olası sonuçları

Cevap: B

Çözüm 6 Deney, sonuç çıkarmak için yapılan eylemdir. A ve C şıkları Olay’dır. D şıkkı çıktıların tamamıdır (Örnek Uzay). B şıkkı, sonuçları gözlemlemek amacıyla yapılan bir eylem olduğu için Deney‘dir.

---

Soru 7 Bir torbada 1’den 10’a kadar numaralandırılmış toplar vardır. Rastgele bir top çekme deneyinde, “çekilen topun numarasının tek sayı olması” olayının çıktıları nelerdir?

A) {1, 3, 5, 7, 9} B) {2, 4, 6, 8, 10} C) {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10} D) {Tek Sayı}

Cevap: A

Çözüm 7 Olayın çıktıları, olay tanımına uyan tüm olası sonuçlardır. 1’den 10’a kadar olan tek sayılar {1, 3, 5, 7, 9}‘dur. Bu küme, istenen olayın çıktılarını (sonuçlarını) oluşturur.