Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi (1299-1453), küçük bir uç beyliğinin nasıl kısa sürede bir imparatorluğa dönüştüğünü gösteren önemli bir süreçtir. Bu dönemde yaşanan siyasi ve askerî gelişmeler, devletin temellerini sağlamlaştırmıştır.

• Osman Gazi Dönemi (1299-1324): Beyliğin kurucusudur. İlk hedef, Bizans sınırındaki toprakları fethetmek olmuştur. Koyunhisar Savaşı (1302), ilk büyük zafer olarak kabul edilir ve Osmanlı’nın Bizans karşısında güçlendiğini gösterir.
• Orhan Bey Dönemi (1324-1362): Beylik, Orhan Bey döneminde devletleşme sürecini tamamlamıştır. Bursa’nın fethiyle başkent yapılmış, İznik ve İzmit gibi önemli Bizans şehirleri alınmıştır. Yaya ve Müsellem adlı ilk düzenli ordu kurulmuş, bu da askerî gücü profesyonelleştirmiştir. Çimpe Kalesi’nin alınmasıyla Rumeli’ye ilk geçiş sağlanmıştır.
• I. Murad Dönemi (1362-1389): Balkanlar’daki fetihler hız kazanmıştır. Sırpsındığı (1364) ve I. Kosova (1389) Savaşları ile Balkanlar’da Osmanlı egemenliği pekişmiştir. Yeniçeri Ocağı kurulmuş, askerî sistem güçlendirilmiştir.
• Yıldırım Bayezid Dönemi (1389-1402): Anadolu’da siyasi birlik büyük ölçüde sağlanmıştır. Ancak, Timurlenk ile yapılan Ankara Savaşı (1402) kaybedilmiş, bu durum Osmanlı Devleti’ni yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bırakmış ve 11 yıl süren Fetret Devri‘ne (1402-1413) girilmiştir.
• Çelebi Mehmed ve II. Murad Dönemleri: Çelebi Mehmed, Fetret Devri’ni bitirerek devleti yeniden kurduğu için “Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu” sayılır. II. Murad döneminde Balkanlar’daki otorite yeniden sağlanmış, Varna (1444) ve II. Kosova (1448) Savaşlarıyla Osmanlı’nın Balkanlar’dan atılamayacağı kanıtlanmıştır. Bu gelişmeler, İstanbul’un fethine zemin hazırlamıştır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Osmanlı Devleti’nin, kuruluşunun ilk yıllarında Bizans’a karşı kazandığı ilk büyük zafer aşağıdakilerden hangisidir?

A) Koyunhisar Savaşı B) Palekanon Savaşı C) Maltepe Savaşı D) Pelekanon Savaşı

Doğru Cevars: A

Çözüm: 1302 yılında gerçekleşen Koyunhisar (Bafeus) Savaşı, Osmanlı Beyliği’nin Bizans İmparatorluğu’na karşı kazandığı ilk önemli zaferdir. Bu zafer, Osmanlı’nın bölgedeki gücünü artırmıştır.

2. Orhan Bey döneminde kurulan ve Osmanlı Devleti’nin ilk düzenli ordusu olan askerî birlik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yeniçeriler B) Tımarlı Sipahiler C) Cebeciler D) Yaya ve Müsellem

Doğru Cevap: D

Çözüm: Orhan Bey, sürekli hazır bulunacak profesyonel bir orduya ihtiyaç duymuş ve ilk düzenli askerî birlik olan Yaya ve Müsellem’i kurmuştur.

3. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye (Balkanlar’a) geçişinde kullanılan ve stratejik öneme sahip olan ilk toprak parçası aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gelibolu B) Çimpe Kalesi C) Edirne D) Varna

Doğru Cevap: B

Çözüm: Orhan Bey döneminde Bizans İmparatoru Kantakuzenos’a yapılan yardım karşılığında Çimpe Kalesi alınmış ve bu kale, Osmanlı’nın Rumeli’deki ilk üssü olmuştur.

4. 1402’de Osmanlı ile Timurlenk arasında yapılan Ankara Savaşı’nın en önemli sonucu nedir?

A) Osmanlı Devleti’nin güçlenmesi B) Bizans İmparatorluğu’nun yıkılması C) Osmanlı Devleti’nin Fetret Devri’ne girmesi D) Anadolu’da siyasi birliğin kesin olarak sağlanması

Doğru Cevap: C

Çözüm: Ankara Savaşı’nda Osmanlı ordusunun yenilmesi, devleti 11 yıl süren ve kardeşlerin taht mücadelesi verdiği Fetret Devri’ne sürüklemiştir.

5. “Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu” olarak bilinen padişah kimdir?

A) Orhan Bey B) I. Murad C) Çelebi Mehmed D) Yıldırım Bayezid

Doğru Cevap: C

Çözüm: Çelebi Mehmed, Ankara Savaşı sonrası başlayan Fetret Devri’ni sona erdirerek dağılma tehlikesi yaşayan devleti yeniden toparlamış ve bu yüzden “devletin ikinci kurucusu” unvanını almıştır.

6. Yeni Nesil Soru: Bir tarih öğrencisi, I. Kosova Savaşı’nın (1389) ardından Sırpların ve diğer Balkan milletlerinin Osmanlı’ya karşı birleşmekten vazgeçmediğini ve II. Kosova Savaşı’nın (1448) bu durumu kesinleştirdiğini öğreniyor. Bu bilgi, II. Kosova Savaşı’nın hangi sonucu için bir kanıttır?

A) Osmanlıların Balkanlardan çekilmesi B) Balkanlar’da Osmanlı egemenliğinin kesinleşmesi C) Sadece Avrupa’daki Hristiyan birliğinin güçlenmesi D) Osmanlı’nın sadece savunma savaşları yapması

Doğru Cevap: B

Çözüm: II. Kosova Savaşı, Haçlı ordularına karşı kazanılan kesin bir zaferdir. Bu zafer, Osmanlı’nın Balkanlar’daki egemenliğinin kalıcı olduğunu ve Türklerin Balkanlar’dan atılamayacağını göstermiştir.

7. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde gerçekleşen bir olay değildir?

A) Fetret Devri B) İstanbul’un Fethi C) Ankara Savaşı D) I. Kosova Savaşı

Doğru Cevap: B

Çözüm: İstanbul’un Fethi (1453), Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’ni sona erdiren ve Yükselme Dönemi’ni başlatan olaydır. Diğer seçenekler ise Kuruluş Dönemi’ne aittir.

8. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde, diğer Türk beyliklerine karşı uyguladığı temel politika aşağıdakilerden hangisidir?

A) Onlara savaş açarak hepsini yıkmak B) Onlarla sürekli barış içinde yaşamak C) Onlarla iyi ilişkiler kurarak ve duruma göre savaşarak Anadolu’da siyasi birliği sağlamak D) Sadece onlarla ticaret yapmak

Doğru Cevap: C

Çözüm: Osmanlı, beyliklerin topraklarını satın alma, çeyiz yoluyla alma ve savaşla fethetme gibi çeşitli yöntemler kullanarak Anadolu Türk birliğini kurmaya çalışmıştır.

9. Aşağıdakilerden hangisi, Yıldırım Bayezid’in “Yıldırım” lakabını almasının nedenlerinden biridir?

A) Çok hızlı fetihler yapması B) Sadece atı çok hızlı kullanması C) Işık hızında koşması D) Sadece gürültü çıkarması

Doğru Cevap: A

Çözüm: Yıldırım Bayezid, iki cephe arasında ordusunu çok hızlı bir şekilde hareket ettirerek fetihler yaptığı için bu lakabı almıştır.

10. Osmanlı Devleti’nin, Anadolu’da siyasi birliği sağlama politikasını izlemesinin en önemli sonucu nedir?

A) Anadolu’da iç karışıklıkların artması B) Anadolu’nun dış tehlikelere karşı daha güçlü hale gelmesi C) Osmanlı Devleti’nin yıkılması D) Sadece ekonomik kazanç elde edilmesi

Doğru Cevap: B

Çözüm: Anadolu’da siyasi birliğin sağlanması, farklı beyliklerin iç savaşlarını sona erdirmiş ve Anadolu’yu dış tehlikelere (Moğol, Haçlı vb.) karşı daha güçlü ve savunulabilir hale getirmiştir.

11. Yeni Nesil Soru: Bir tarih haritasında, Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’ndeki toprak genişlemeleri Batı’ya doğru Bizans ve Balkanlar üzerine doğru gösteriliyor. Bu harita, Osmanlı’nın hangi politikasını en iyi şekilde açıklar?

A) Sadece Anadolu’da yayılma B) Sadece doğuya doğru yayılma C) Gaza (din uğruna savaş) ve fetih politikasının yönünü D) Sadece savunma savaşı

Doğru Cevap: C

Çözüm: Osmanlı, diğer Türk beyliklerine karşı savaşmak yerine gayrimüslim Bizans’a ve Hristiyan Balkan milletlerine yönelerek gaza politikasını uygulamıştır. Bu da haritada Batı’ya doğru bir genişleme olarak görülür.

12. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nin beylikten devlete geçişindeki en önemli göstergelerden biridir?

A) Bir şehrin fethedilmesi B) Padişah unvanının kullanılması C) İlk düzenli ordunun kurulması D) Sadece askerî zaferler kazanılması

Doğru Cevap: C

Çözüm: Düzenli bir ordu, bir devletin kurumsallaştığının ve profesyonel bir yapıya büründüğünün en önemli göstergesidir. Orhan Bey döneminde kurulan Yaya ve Müsellem, bu geçişin sembolüdür.

13. Aşağıdaki padişahlardan hangisi, Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki hâkimiyetini kesinleştiren savaşları kazanmıştır?

A) Orhan Bey B) I. Murad C) Yıldırım Bayezid D) II. Murad

Doğru Cevap: D

Çözüm: II. Murad döneminde Varna ve II. Kosova Savaşları kazanılmış, bu zaferlerle birlikte Osmanlı’nın Balkanlar’daki egemenliği kesinleşmiştir.

14. Yeni Nesil Soru: Bir tarihçi, Osmanlı’nın ilk döneminde beyliklerde görülen “ahilik” teşkilatının zamanla önemini kaybettiğini ve yerini daha merkezî bir devlet yapısına bıraktığını söylüyor. Bu durum, Osmanlı Devleti’nin hangi özelliğini gösterir?

A) Sadece askerî gücünün zayıfladığını B) Sosyal ve ekonomik yapıdaki dönüşümünü C) Sadece tarımla uğraştığını D) Sadece dinî bir devlet olduğunu

Doğru Cevap: B

Çözüm: Ahilik teşkilatının önemini kaybetmesi, beyliklerin ekonomik yapısından daha merkezî ve devlet kontrolündeki bir ekonomik yapıya geçişin bir göstergesidir.

15. Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde yaşadığı en büyük iç sorun aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fetret Devri’ndeki taht kavgaları B) Bizans İmparatorluğu’nun saldırıları C) Haçlı Seferleri D) Sadece ekonomik sıkıntılar

Doğru Cevap: A

Çözüm: Ankara Savaşı’nın ardından yaşanan Fetret Devri’nde taht kavgaları, Osmanlı Devleti’ni yıkılmanın eşiğine getirmiştir. Bu, devletin yaşadığı en büyük iç sorundur.